Аманбек Жапаров,Бишкек Кыргызстанда жайыттар боюнча мамлекеттик департамент кытайлык малчыларга жайыттарды ижарага берүүгө каршы экендигин билдирип айыл, суу чарба министри А. Анарбаевге кайрылуу жолдоду. Декабрь айынын башталышында Ош облусунун экс-губернатору Анвар Артыков баш болгон жумушчу топ Кытай Эл Республикасынын Кашгар облусунун Улуу Чат кыргыз автономиялуу районунда болуп, эки тараптуу кызматташуу багытында келишимге кол коюшкан. Анда Улуу Чаттык малчыларга Алай районунун аймагынан жайыт жерин ижарага берүү маселеси да каралган.
Айыл, суу чарба министрлигиндеги Жайыттар боюнча департаменттин директорунун орун басары Эшболот Өсөров Ош облустук администрациясы тарабынан жайытты ижарага берүү маселеси көтөрүлүп жатканын, бирок жайыт боюнча тиешелүү адисттер мындай сунушка каршы болушканын билдирди. Анын айтымында башка мамлекеттерге жайыттарды ижарага берүү мамлекеттик деңгээлде чечилип, парламенттен колдоого алынуусу керек. Эгерде Кытайлык малчыларга жайыттар ижарага берилсе мурдакы бийлик тарабынан кытайлыктарга өтүп кеткен Үзөнгү кууштун маселеси кайталанышы мүмкүн:
- Биринчи Үзөнгү куушту берип жиберип канча тополоң болдук. Эми жайытты бере турган болсок Кытайлар кирип келсе аларды чыгарыш да кыйын болот. Өзгөчө узак мөөнөткө ижарага берсек Кыргызстандын территориясы кыскарып калат. Министр департаменттерди чогултуп пикирибизди сураганда, бардыгы Кытайга жайытты ижарага бериш мүмкүн эместигин айтышты,
Ош облусунун экс-губернатору Анвар Артыков жакында Кытайдагы Улуу Чат кыргыз автоном районуна иш сапары менен барганда Кытайлык малчыларга Алай районунун аймагынан жайыт жерлерин ижарага берүүгө макулдашып келген болчу. Алай районунун акими Назарбек Калыбаевдин айтымында Сарыташ айыл өкмөтүнө караштуу жайлоодон жыл сайын үч-төрт айга мезгил-мезгили менен 30-40 гектар жайытты ижарага берип туруу, ошол жерге малдарды семиртип, дан түшкөн продукцияларды эки өлкөнүн элин камсыздоо боюнча сүйлөшүүлөр болгон.
Бирок, акимдин оюнча дагы жайыт маселеси боюнча сүйлөшүүлөр өкмөттүк деңгээлде чечилиши керек:
- Эми бул маселе өкмөттүк деңгээлде чечилиш керек. Губернаторлордун ортосунда ой-пикирлерди бөлүшүп,алдын-ала меморандумга кол коюшкан. Эми өкмөттүк деңгээлдеги атайын адистер жайыттын баасын коюшса. Жайыттын бир гектарын 10 доллардан 12 долларга чейинки баада берүү тууралуу сөз болгон.
Айрым адистердин айтымында, жайыттар жергиликтүү бийликтердин көзөмөлүнө өткөндөн бери жайыттар кимдерге ижарага берилип атат, андан канча каражат түшкөндүгү тууралуу так маалымат жок. Башкы прокурор Камбаралы Конгантиев экс-министр Александр Костюкка карата ачылган кылмыш ишинин бири ушул жайыт маселесине байланыштуу экенин “Азаттыктын” кабарчысына дүйшөмбүдө берген интервьюсунда билдирген.
Кыргызстандын аймагында 9,2 млн. гектар жайыт жерлери бар. Анын 32 пайызы бузулган, 24 пайызы таштак, 14 пайызы таза жайыт. Союз биримдиги кезинде Өзбекстан, Тажикистан, Казакстан мамлекеттери Кыргызстандан жайыт жерлерин ижарага алып пайдаланып келген. Мурда төрт түлүк мал бапырап, жайлоолордун көркү чыгып, жайыттар мамлекет тарабынан катуу көзөмөлгө алынып келсе, учурда жайыт жерлерге жергиликтүү бийликтер ээлик кылат.
- Биринчи Үзөнгү куушту берип жиберип канча тополоң болдук. Эми жайытты бере турган болсок Кытайлар кирип келсе аларды чыгарыш да кыйын болот. Өзгөчө узак мөөнөткө ижарага берсек Кыргызстандын территориясы кыскарып калат. Министр департаменттерди чогултуп пикирибизди сураганда, бардыгы Кытайга жайытты ижарага бериш мүмкүн эместигин айтышты,
Ош облусунун экс-губернатору Анвар Артыков жакында Кытайдагы Улуу Чат кыргыз автоном районуна иш сапары менен барганда Кытайлык малчыларга Алай районунун аймагынан жайыт жерлерин ижарага берүүгө макулдашып келген болчу. Алай районунун акими Назарбек Калыбаевдин айтымында Сарыташ айыл өкмөтүнө караштуу жайлоодон жыл сайын үч-төрт айга мезгил-мезгили менен 30-40 гектар жайытты ижарага берип туруу, ошол жерге малдарды семиртип, дан түшкөн продукцияларды эки өлкөнүн элин камсыздоо боюнча сүйлөшүүлөр болгон.
Бирок, акимдин оюнча дагы жайыт маселеси боюнча сүйлөшүүлөр өкмөттүк деңгээлде чечилиши керек:
- Эми бул маселе өкмөттүк деңгээлде чечилиш керек. Губернаторлордун ортосунда ой-пикирлерди бөлүшүп,алдын-ала меморандумга кол коюшкан. Эми өкмөттүк деңгээлдеги атайын адистер жайыттын баасын коюшса. Жайыттын бир гектарын 10 доллардан 12 долларга чейинки баада берүү тууралуу сөз болгон.
Айрым адистердин айтымында, жайыттар жергиликтүү бийликтердин көзөмөлүнө өткөндөн бери жайыттар кимдерге ижарага берилип атат, андан канча каражат түшкөндүгү тууралуу так маалымат жок. Башкы прокурор Камбаралы Конгантиев экс-министр Александр Костюкка карата ачылган кылмыш ишинин бири ушул жайыт маселесине байланыштуу экенин “Азаттыктын” кабарчысына дүйшөмбүдө берген интервьюсунда билдирген.
Кыргызстандын аймагында 9,2 млн. гектар жайыт жерлери бар. Анын 32 пайызы бузулган, 24 пайызы таштак, 14 пайызы таза жайыт. Союз биримдиги кезинде Өзбекстан, Тажикистан, Казакстан мамлекеттери Кыргызстандан жайыт жерлерин ижарага алып пайдаланып келген. Мурда төрт түлүк мал бапырап, жайлоолордун көркү чыгып, жайыттар мамлекет тарабынан катуу көзөмөлгө алынып келсе, учурда жайыт жерлерге жергиликтүү бийликтер ээлик кылат.