4-августта Жапан мамлекетинин Нагоя шаарында өтүп жаткан эл аралык “ЭКСПО-2005” көргөзмөсүндө Кыргызстандын күнү белгиленди. Көргөзмөгө кыргызстандык кол өнөрчүлөрүдүн буюмдары, түрдүү экспонаттар коюлган.
Дүйнөлүк «ЭКСПО» көргөзмөсү беш жылда бир жолу өткөрүлөт. Кыргызстандык кол өнөрчүлөрдүн «Кыял» бирикмеси 2000-жыл Германиянын Ганновер шаарында өткөн эл аралык көргөзмө-жармаңкеге катышып, алтын медаль менен сыйланган.
Нагоядагы эл аралык көргөзмө 25-мартта ачылган, ал 25-сентябрга чейин улантылат. Бардыгы болуп көргөзмө 185 күнгө созулат. Ага 120дан ашуун өлкөлөр менен эл аралык уюмдар катышууда. “ЭКСПО-2005” көргөзмөсүн уюштуруу комитетинин алдын-ала эсептөөлөрү боюнча ага 15 миллиондон ашуун адам катышмакчы.
Бүткүл дүйнөлүк көргөзмөнүн урааны «Жаратылыштын акылмандыгы» деп аталат. Кыргызстандын жаратылышын, тарыхын, үрп- адатын, салтын, маданиятын чагылдырган "Улуу жибек жолу” аттуу сүрөттөр, кол өнөрчүлүк буюмдары да Нагоядагы көргөзмөгө коюлган.
Бул эл аралык жармаңке тууралуу “Кыял” улуттук элдик кол өнөрчүлүк бирикмесинин директору Султанбек Макашов буларга токтолду:
- Көркөм буюмдардын көргөзмөсү эмес, Кыргызстан жөнүндөгү көркөм аңгеме катары көрсөтүп жатабыз. Анын үстүнө көргөзмөнүн өзүнүн девизи, темасы бар “Жаратылыш жана адам” деген, кыргыздардын жаратылышка болгон мамилесин да чагылдырууга аракет кылдык. Себеби, илгертен эле кыргыздар жаратылышты ыйык туткан калк.
Нагоядагы “Экспо-2005” эл аралык көргөзмөсүнө катышып, 10 күн Жапанияда болуп келген “Кыргыз туусу” гезитинин бөлүм башчысы Догдурбек Юсупов мындай дейт:
- “ЭКСПО-2005” көргөзмөсүндө күн сайын Бүткүл дүйнөлүк көргөзмөгө катышып жаткан өлкөлөрдүн Улуттук күндөрү өткөрүлүүдө. Көпчүлүк салтанаттарга алардын чакыруусу боюнча Кыргызстандын өкүлдөрү да катышышты. Буга дейре Индонезиянын, Ирандын, Швейцариянын, Кореянын, Болгариянын, Азербайжандын, Кытай Эл Республикасынын, Грециянын, Монголиянын улуттук күндөрү өтө кызыктуу өттү. Күн сайын көргөзмөдө илимий, маданий, спорттук жана башка кызыктуу программалардын өткөрүлүп жатышына ал жерде бир жума болуп, өзүбүз күбө болдук. Кызыктуу иш чараларга катышкан көрүүчүлөр арбын. Мисалга алсак, буга дейре Жер күнү, Айчинин фольклордук фестивалы, суу майрамы, аэробика боюнча дүйнөнүн Кубогу, жапондук сумо күрөшү боюнча мелдеш, Франциядан, АКШдан, Италиядан, Канададан, Россиядан, Швециядан, Германиядан, Австралиядан, Улуу Британиядан, Польшадан, Жапониядан, дүйнөнүн жана башка өлкөлөрүнөн келишкен даңазалуу ансамблдердин концерттери өткөрүлгөн. Кыргызстандын көргөзмөсү Өзбекстандын, Казакстандын жана Тажикстандын экспозициялары менен бирдикте «Борбордук Азия - Улуу Жибек жолу» павильонунда жайгашкан. Борбордук Азия павильонуна келип-кеткендердин саны арбын дешүүдө көргөзмөнүн уюштуруучулары.
Жапаниянын негизги басма сөз каражаттары, телевидениеси менен радиосу павильондон көптөгөн репортаждарды берип турууну салтка айландырган. «Тюкюу Тереби» телекомпаниясы Кыргызстандын павильонунан атайын программа даярдаган. Борбордук «Ёмиури» гезити сүрөттөрү менен Кыргызстандын экспонаттары жөнүндө журналист Фемико Эндонун көлөмдүү макаласын жарыялаган. Жапаниянын борбордук телевидениеси жана Нагоя шаарынын телевидениеси Кыргызстандын павильонунан репортаж беришкен. «Пия» журналынын, «Асахи» гезитинин журналисттери бир нече жолудан павильондо болушуп, макалаларын жарыялашкан. «Борбордук Азия» павильонунда Интернет-сайт да ачылган. Анын жардамы менен Жибек жолу боюнча саякат жасап, бардык зарыл нерселерди билүүгө болот.
Кыргызстандын экспозициясы 110 чарчы метр аянтты ээлейт. Экспозициянын башкы урааны - «Кыргызстандын өнүгүүсүнүн тарыхый жолу жана жаңы келечектери». Анда «Табият менен танапташ өмүр» (тарых, маданият, жаратылыш); «Улуу Жибек жолу жана азыркы учур» (жаңы технологиялар менен коммуникациялар); «Кыргызстан бүгүн» (экономика, илим, туризм) өңдүү темалар ачылып берилген.
Мамлекеттик символика, кыргыздардын байыркы тарыхы, үрп-адаттары, дини, этнографиясы, IV-IX кылымдагы өмүр элесин түшүргөн «Балбал» чегилген таш, «Манас» эпосу, XXI кылымдагы Улуу Жибек жолу - Кыргызстан аркылуу Батыш менен Чыгышты байланыштырган коммуникациялар, көк тиреген тоо чокулары, жанга жагымдуу токойлор, кыргыз бермети - Ысыккөл, энергия ресурстары, өнөр жайы, айыл чарба азык-түлүктөрүн кайра иштетүү, тоо кендери, инвестициялык ыңгай, экономиканын рынок институттарын өнүктүрүү, тышкы экономикалык саясат, туризм, Кыргызстандын көп улуттуу курамы, музыка, театр, көркөм сүрөт өнөрү, элдик кол өнөрчүлүк буюмдары, каада-салттар жана азыркы учур, борбор калаа Бишкек - мына ушулардын бардыгы тигилген боз үйдүн, фотосүрөттөрдүн, экспонаттардын, видеофильмдердин, музыканын жана ар кандай басма сөзгө жарыяланган маалыматтардын жардамы менен кенен-кесири чагылдырылган. Сувенирлер менен төшбелгилерди көрсөтүүчү жана сатуучу витрина жасалган. Дубал бооруна кыргыз сүрөтчүлөрүнүн сүрөттөрү илинген.
Көргөзмөдөгү Кыргыз Республикасынын күнүнө өлкөнүн экономика жана соода министринин милдетин аткаруучу Амангелди Муралиев баштаган делегация мүчөлөрү жана искусство чеберлери катышты. Жапаниянын Кыргызстандагы элчиси Тосио Цунодзаки, Борбордук Азия жана Кавказ өлкөлөрүнүн Институтунун аткаруучу директору Танака, Орусиянын, Болгариянын, АКШнын, Швециянын, Азербайжандын, Монголиянын, Армениянын, Казакстандын, Бангладештин, Тажикстандын, Украинанын, Араб Эмираттарынын, Кубанын жана башка өлкөлөрдүн экспозиция өкүлдөрү келишип, экспонаттар менен кенен-кесири таанышкан.
Чет өлкөлүктөр кыргыз элинин кол өнөрчүлүгүнө кызыгып, айрыкча кийиз буюмдарын көп сатып алышаарын, жеке ишкер, уздар эл аралык көргөзмөлөргө катышпай калып жатканын, уз Касиет Жапаркулова айтып, өз пикирин билдирди:
- Биз өзүбүз эл аралык көргөзмөлөргө катышпайбыз. Биздин буюмдарыбызды сурап, сатып алып кетишет. Маселен, Германияга, Америкага, Кореяга, Жапанияга жана башка өлкөлөргө биз жасаган буюмдар кетип атат. Чыныгы чеберлер мындай иш-чаралардан сыртта калып жатышат.
Кыргызстандын экспозициясына келишкен көп сандаган көрүүчүлөрдү Эсеналиева Назгүл, Казиева Бегайым, Мусабаев Таалай жана Магай Сергей маданияттуу тейлешип, жапон жана англис тилдеринде маек куруп беришет. Аларга үч жапон волонтерлору: Дайсуке Мизуно, Мари Натсуме жана Йоко Матсумото жардам беришүүдө.
Нагоядагы эл аралык көргөзмө 25-мартта ачылган, ал 25-сентябрга чейин улантылат. Бардыгы болуп көргөзмө 185 күнгө созулат. Ага 120дан ашуун өлкөлөр менен эл аралык уюмдар катышууда. “ЭКСПО-2005” көргөзмөсүн уюштуруу комитетинин алдын-ала эсептөөлөрү боюнча ага 15 миллиондон ашуун адам катышмакчы.
Бүткүл дүйнөлүк көргөзмөнүн урааны «Жаратылыштын акылмандыгы» деп аталат. Кыргызстандын жаратылышын, тарыхын, үрп- адатын, салтын, маданиятын чагылдырган "Улуу жибек жолу” аттуу сүрөттөр, кол өнөрчүлүк буюмдары да Нагоядагы көргөзмөгө коюлган.
Бул эл аралык жармаңке тууралуу “Кыял” улуттук элдик кол өнөрчүлүк бирикмесинин директору Султанбек Макашов буларга токтолду:
- Көркөм буюмдардын көргөзмөсү эмес, Кыргызстан жөнүндөгү көркөм аңгеме катары көрсөтүп жатабыз. Анын үстүнө көргөзмөнүн өзүнүн девизи, темасы бар “Жаратылыш жана адам” деген, кыргыздардын жаратылышка болгон мамилесин да чагылдырууга аракет кылдык. Себеби, илгертен эле кыргыздар жаратылышты ыйык туткан калк.
Нагоядагы “Экспо-2005” эл аралык көргөзмөсүнө катышып, 10 күн Жапанияда болуп келген “Кыргыз туусу” гезитинин бөлүм башчысы Догдурбек Юсупов мындай дейт:
- “ЭКСПО-2005” көргөзмөсүндө күн сайын Бүткүл дүйнөлүк көргөзмөгө катышып жаткан өлкөлөрдүн Улуттук күндөрү өткөрүлүүдө. Көпчүлүк салтанаттарга алардын чакыруусу боюнча Кыргызстандын өкүлдөрү да катышышты. Буга дейре Индонезиянын, Ирандын, Швейцариянын, Кореянын, Болгариянын, Азербайжандын, Кытай Эл Республикасынын, Грециянын, Монголиянын улуттук күндөрү өтө кызыктуу өттү. Күн сайын көргөзмөдө илимий, маданий, спорттук жана башка кызыктуу программалардын өткөрүлүп жатышына ал жерде бир жума болуп, өзүбүз күбө болдук. Кызыктуу иш чараларга катышкан көрүүчүлөр арбын. Мисалга алсак, буга дейре Жер күнү, Айчинин фольклордук фестивалы, суу майрамы, аэробика боюнча дүйнөнүн Кубогу, жапондук сумо күрөшү боюнча мелдеш, Франциядан, АКШдан, Италиядан, Канададан, Россиядан, Швециядан, Германиядан, Австралиядан, Улуу Британиядан, Польшадан, Жапониядан, дүйнөнүн жана башка өлкөлөрүнөн келишкен даңазалуу ансамблдердин концерттери өткөрүлгөн. Кыргызстандын көргөзмөсү Өзбекстандын, Казакстандын жана Тажикстандын экспозициялары менен бирдикте «Борбордук Азия - Улуу Жибек жолу» павильонунда жайгашкан. Борбордук Азия павильонуна келип-кеткендердин саны арбын дешүүдө көргөзмөнүн уюштуруучулары.
Жапаниянын негизги басма сөз каражаттары, телевидениеси менен радиосу павильондон көптөгөн репортаждарды берип турууну салтка айландырган. «Тюкюу Тереби» телекомпаниясы Кыргызстандын павильонунан атайын программа даярдаган. Борбордук «Ёмиури» гезити сүрөттөрү менен Кыргызстандын экспонаттары жөнүндө журналист Фемико Эндонун көлөмдүү макаласын жарыялаган. Жапаниянын борбордук телевидениеси жана Нагоя шаарынын телевидениеси Кыргызстандын павильонунан репортаж беришкен. «Пия» журналынын, «Асахи» гезитинин журналисттери бир нече жолудан павильондо болушуп, макалаларын жарыялашкан. «Борбордук Азия» павильонунда Интернет-сайт да ачылган. Анын жардамы менен Жибек жолу боюнча саякат жасап, бардык зарыл нерселерди билүүгө болот.
Кыргызстандын экспозициясы 110 чарчы метр аянтты ээлейт. Экспозициянын башкы урааны - «Кыргызстандын өнүгүүсүнүн тарыхый жолу жана жаңы келечектери». Анда «Табият менен танапташ өмүр» (тарых, маданият, жаратылыш); «Улуу Жибек жолу жана азыркы учур» (жаңы технологиялар менен коммуникациялар); «Кыргызстан бүгүн» (экономика, илим, туризм) өңдүү темалар ачылып берилген.
Мамлекеттик символика, кыргыздардын байыркы тарыхы, үрп-адаттары, дини, этнографиясы, IV-IX кылымдагы өмүр элесин түшүргөн «Балбал» чегилген таш, «Манас» эпосу, XXI кылымдагы Улуу Жибек жолу - Кыргызстан аркылуу Батыш менен Чыгышты байланыштырган коммуникациялар, көк тиреген тоо чокулары, жанга жагымдуу токойлор, кыргыз бермети - Ысыккөл, энергия ресурстары, өнөр жайы, айыл чарба азык-түлүктөрүн кайра иштетүү, тоо кендери, инвестициялык ыңгай, экономиканын рынок институттарын өнүктүрүү, тышкы экономикалык саясат, туризм, Кыргызстандын көп улуттуу курамы, музыка, театр, көркөм сүрөт өнөрү, элдик кол өнөрчүлүк буюмдары, каада-салттар жана азыркы учур, борбор калаа Бишкек - мына ушулардын бардыгы тигилген боз үйдүн, фотосүрөттөрдүн, экспонаттардын, видеофильмдердин, музыканын жана ар кандай басма сөзгө жарыяланган маалыматтардын жардамы менен кенен-кесири чагылдырылган. Сувенирлер менен төшбелгилерди көрсөтүүчү жана сатуучу витрина жасалган. Дубал бооруна кыргыз сүрөтчүлөрүнүн сүрөттөрү илинген.
Көргөзмөдөгү Кыргыз Республикасынын күнүнө өлкөнүн экономика жана соода министринин милдетин аткаруучу Амангелди Муралиев баштаган делегация мүчөлөрү жана искусство чеберлери катышты. Жапаниянын Кыргызстандагы элчиси Тосио Цунодзаки, Борбордук Азия жана Кавказ өлкөлөрүнүн Институтунун аткаруучу директору Танака, Орусиянын, Болгариянын, АКШнын, Швециянын, Азербайжандын, Монголиянын, Армениянын, Казакстандын, Бангладештин, Тажикстандын, Украинанын, Араб Эмираттарынын, Кубанын жана башка өлкөлөрдүн экспозиция өкүлдөрү келишип, экспонаттар менен кенен-кесири таанышкан.
Чет өлкөлүктөр кыргыз элинин кол өнөрчүлүгүнө кызыгып, айрыкча кийиз буюмдарын көп сатып алышаарын, жеке ишкер, уздар эл аралык көргөзмөлөргө катышпай калып жатканын, уз Касиет Жапаркулова айтып, өз пикирин билдирди:
- Биз өзүбүз эл аралык көргөзмөлөргө катышпайбыз. Биздин буюмдарыбызды сурап, сатып алып кетишет. Маселен, Германияга, Америкага, Кореяга, Жапанияга жана башка өлкөлөргө биз жасаган буюмдар кетип атат. Чыныгы чеберлер мындай иш-чаралардан сыртта калып жатышат.
Кыргызстандын экспозициясына келишкен көп сандаган көрүүчүлөрдү Эсеналиева Назгүл, Казиева Бегайым, Мусабаев Таалай жана Магай Сергей маданияттуу тейлешип, жапон жана англис тилдеринде маек куруп беришет. Аларга үч жапон волонтерлору: Дайсуке Мизуно, Мари Натсуме жана Йоко Матсумото жардам беришүүдө.