Республикалык «Айтыш» коомдук корунун негиздөөчүсү Садык Шер-Нияз, АКШнын «Вашингтон Пост» газетасынын Москвадагы өкүлчүлүгүнүн директору, журналист Питер Финн менен айтыш өнөрүнүн келечеги жөнүндө «Азаттык» радиосунун студиясында болгон баарлашууга назар салыңыздар.
- Садык мырза, АКШнын «Вашингтон Пост» газетасынын Москвадагы өкүлчүлүгүнүн директору Питер Финн мырзанын өзүңүз негиздеген республикалык «Айтыш» коомдук корунун Кыргызстанда бар экенин тастыктаган алгачкы маалыматты кайсыл булактардан алыптыр?
- 2004-жылы Москванын НБТ телевидениеси «Айтыш» коомунун мүчөлөрүнүн катышуусунда жаш төкмө акындардын алым сабак айтышынан үч мүнөттүк сюжет тартып, «Сегодня» деген акыркы кабарлар программасынан көрсөткөн эле. Ошону Питер Финн мырза москвалык тааныштарынан угуп, кызыгып калыптыр. Жакында Питер мырза Москвадан ак таңдай акындардын өнөрлөрү, «Айтыш» коомунун иштери менен таанышайын дедим эле деп мага телефон чалып калды. Мен өзүмдүн даректеримди бердим. Мына эми бүгүн болсо бетме-бет таанышып, баардашып отурабыз. Үстүбүздөгү жылдын 25-февралында Питер котормочусу менен «Айтыш» коомдук корунун кеңсесине келди. Кордун иштери, келечеги жөнүндө сүйлөштүк. Ак таңдай акындардын видео кассеталарга тартылган алым сабак айтыштарынын тасмаларын өтө кызыгуу менен көрдү. Питерге айтыштар ушунчалык жагып калгандыктан 26-февралда «Айтыштын» кеңсесине экинчи жолу келип, эл артисти, төкмө Тууганбай Абдиев менен жолугушту. Жаш акындар шайлоого байланыштуу айылдарда жүргөндүктөн республикалык, эл аралык кароолорунун, фестивалдарынын, казак, кыргыз төкмөлөрүнүн видео кассеталарда тартылган тасмаларын көрсөттүк. Питер мырзаны акындык, айтуучулук, төкмөлүк, комузда кол ойнотуп чертүү чеберчилиги кызыктырат экен. Анын баарын айтып бердим. Тууганбай болсо дастандан, манастан үзүндүлөрдү айтып, учурашуу, коштошуу жана башка ырларын ырдап, кол ойното комуз чертип берди. Питер Финн Тукамдын ар тараптуу, көп жактуу өнөрүнө ушунчалык суктанып, кайта-кайта ырдатты. Тукам да аябай чечилип, «Гүлгаакыны» ырдап берди:
- Апкытыңдын баарысы асыл таштан Гүлгаакым,
Айкалышып ойномок асыл жаштан Гүлгаакым,
Артыкча бир жаралгансың асылзаттан Гүлгаакым,
Кара саат ичинде сараласың Гүлгаакым
Атаңкап Коңтаажы баласың Гүлгаакым
Ылайым Алла Мухамбет сулалло,
Келме келтир тилиңе, Мухамбеттин динине.
«Вашингтон Посттун» Москвадагы өкүлчүлүгүнүн директору Питер Финнден байыркы акындык өнөрчүлүк кандай таасирлерди калтырды деп микрофон сундум.
- Менин Москвада жашаган таанышым кыргыз акындарынын айтышы жөнүндө айтып берип, аны классикалык рэп музыкасы менен салыштырса болот деген эле. Ошондуктан мен айтышты угууга, көрүүгө кызыккан элем. Көрсө, айтыш таптакыр башка эң байыркы өнөр экен. Мага абдан жакты. Мен айтышты ушунчалык сүйүп калдым.
- 2004-жылы Москванын НБТ телевидениеси «Айтыш» коомунун мүчөлөрүнүн катышуусунда жаш төкмө акындардын алым сабак айтышынан үч мүнөттүк сюжет тартып, «Сегодня» деген акыркы кабарлар программасынан көрсөткөн эле. Ошону Питер Финн мырза москвалык тааныштарынан угуп, кызыгып калыптыр. Жакында Питер мырза Москвадан ак таңдай акындардын өнөрлөрү, «Айтыш» коомунун иштери менен таанышайын дедим эле деп мага телефон чалып калды. Мен өзүмдүн даректеримди бердим. Мына эми бүгүн болсо бетме-бет таанышып, баардашып отурабыз. Үстүбүздөгү жылдын 25-февралында Питер котормочусу менен «Айтыш» коомдук корунун кеңсесине келди. Кордун иштери, келечеги жөнүндө сүйлөштүк. Ак таңдай акындардын видео кассеталарга тартылган алым сабак айтыштарынын тасмаларын өтө кызыгуу менен көрдү. Питерге айтыштар ушунчалык жагып калгандыктан 26-февралда «Айтыштын» кеңсесине экинчи жолу келип, эл артисти, төкмө Тууганбай Абдиев менен жолугушту. Жаш акындар шайлоого байланыштуу айылдарда жүргөндүктөн республикалык, эл аралык кароолорунун, фестивалдарынын, казак, кыргыз төкмөлөрүнүн видео кассеталарда тартылган тасмаларын көрсөттүк. Питер мырзаны акындык, айтуучулук, төкмөлүк, комузда кол ойнотуп чертүү чеберчилиги кызыктырат экен. Анын баарын айтып бердим. Тууганбай болсо дастандан, манастан үзүндүлөрдү айтып, учурашуу, коштошуу жана башка ырларын ырдап, кол ойното комуз чертип берди. Питер Финн Тукамдын ар тараптуу, көп жактуу өнөрүнө ушунчалык суктанып, кайта-кайта ырдатты. Тукам да аябай чечилип, «Гүлгаакыны» ырдап берди:
- Апкытыңдын баарысы асыл таштан Гүлгаакым,
Айкалышып ойномок асыл жаштан Гүлгаакым,
Артыкча бир жаралгансың асылзаттан Гүлгаакым,
Кара саат ичинде сараласың Гүлгаакым
Атаңкап Коңтаажы баласың Гүлгаакым
Ылайым Алла Мухамбет сулалло,
Келме келтир тилиңе, Мухамбеттин динине.
«Вашингтон Посттун» Москвадагы өкүлчүлүгүнүн директору Питер Финнден байыркы акындык өнөрчүлүк кандай таасирлерди калтырды деп микрофон сундум.
- Менин Москвада жашаган таанышым кыргыз акындарынын айтышы жөнүндө айтып берип, аны классикалык рэп музыкасы менен салыштырса болот деген эле. Ошондуктан мен айтышты угууга, көрүүгө кызыккан элем. Көрсө, айтыш таптакыр башка эң байыркы өнөр экен. Мага абдан жакты. Мен айтышты ушунчалык сүйүп калдым.