Сапар Орозбаков, Бишкек Өкмөт өзүнүн жакында кабыл алган токтому менен өлкөдөгү жабдууларды тышка – чет өлкөлөргө сатууга тыюу салды. Эксперттер негизинде бул туура чечим экенин, бирок токтом өтө эле кеч чыккандыгын айтышат.
Өкмөт кабыл алган токтом боюнча, ишаналардын чет өлкөлөргө жабдууларды, станокторду жана алардын запастык бөлүктөрүн өз алдынча сатуусуна тыюу салынат.
Өкмөт башчынын айтымында, буга Кыргызстанда чыккан жабдуулар кирбейт. Калгандарын мындан ары Экономика өнүгүү министрлигинин атайын бүтүмү менен гана сатууга уруксат берилет:
- Мен станоктордун баарын тышка алып чыгууга тыюу салуу жөнүндө токтомго кол койдум. Буга бир гана бизде чыгарылган жабдуулар кирбейт. Аларды каалагандай экспорттой бергиле – деди Николай Танаев.
Анын айтымында, өткөн жылы жайында өзбекстандык бир ишкер Карабалта килем комбинатынын жапжаңы эки линиясын 45 миң эле сомго сатып алып баратканда чек арадан кармалган. Ошондой эле орусиялык ишкерлер Майлысуу электр лампа заводунун өтө баалуу линиясын 1,5 млн долларга сатып алып баратканда, аны өлкөнүн коопсуздук кызматы билип калып, тышка кетирбей алып калган.
- Эски станоктор болсо башка кеп эле. Жалаң жаңы станоктор сатылып жатат. Эмнени карап жүрөсүңөр!? –деп ачууланды Николай Танаев бажы кызматкерлерине.
Кыргызстандагы иштебей токтоп турган завод фабриканын жабдуулары чет өлкөгө арзан сатылып кетип жаткандыгы тууралуу сөз көптөн бери айтылып келет.
Адистердин айтымында, аны адатта завод-фабриканы арзан менчиктештирип алгандар жасашат.Тагыраак айтканда алар жабдууларды сатып, пайда көрүш үчүн гана ишкананы менчиктештиришет. Ошондой эле кийинки кезде банкрот деп жарыяланган ишканаларга дайындалган атайын администраторлор да жабдууларды сатып жатышат деген маалымат бар.
Элдин арасында айтылган сөздөргө караганда, алар кардар менен алдын ала сүйлөшүп алышып, кагазда арзан сатылды деп толтурушуп, айырмасын өз чөнтөгүнө салып алышат.
Кардар табылбаса, аны талкалап, металл сыныктары катары сатып жибергендер да кездешет экен. Депутат Жолдошбек Турдумамбетов Эл өкүлдөр жыйынынын мурда болуп өткөн бир отурумунда Токтогул районундагы жайгашкан мунайбазанын ушундай себеп менен талкаланып кеткенин айтып кейиген болчу:
- Ал жерде аскердик маанидеги 2 миң тоннадан ашык цистерналары менен нефтебаза бар эле. Сатылгандан кийин, баардыгын кесип, металл сыныктары деп сатып, тыптыйпыл кылышты. Андай мунайбазаны эми эч качан куралбайбыз. Эл нааразы болуп, жерге түкүрүштү, - дейт Жолдошбек Турдумамбетов.
Бир кезде Кыргызстанды өнөр жайлуу өлкөгө айландырабыз деп, Бишкекке жана өлкөнүн ар кайсы булуң-бурчтарына көптөгөн завод –фабрикалар курулган болчу. Алар Советтер союзундагы алдыңкы деп эсептелген жабдуулар менен жабдылган эле. Айрымдарына чет өлкөлүк жабдуулар да сатып алып келинген. Алардын канчасы аман калып, канчасы сатылып кеткени тууралуу өкмөттө маалымат жок экен. Адистер болсо ошол жабдуулардын көпчүлүгү эчак эле эле сатылып кеткендигин, өкмөттүн буга байланыштуу токтому өтө кечигип чыккандыгын белгилешет:
- Баардыгын сатып жиберишкен. Азыр агрардык- өнөр жай өлкөдөн агрардык өлкөгө айландык. Өткөн кылымдын 30-40 жылына теңелдик. Көсөөнүн акылы түштөн кийин дегендей баары сатылып кетип, таш жалак калган кезде эми токтом чыгарып отурат. Эмнени сатат? Баары сатылып кеткен. Азыр эч нерсе жок калды, – дейт депутат Бейшенбек Акунов.
Өкмөт башчынын айтымында, буга Кыргызстанда чыккан жабдуулар кирбейт. Калгандарын мындан ары Экономика өнүгүү министрлигинин атайын бүтүмү менен гана сатууга уруксат берилет:
- Мен станоктордун баарын тышка алып чыгууга тыюу салуу жөнүндө токтомго кол койдум. Буга бир гана бизде чыгарылган жабдуулар кирбейт. Аларды каалагандай экспорттой бергиле – деди Николай Танаев.
Анын айтымында, өткөн жылы жайында өзбекстандык бир ишкер Карабалта килем комбинатынын жапжаңы эки линиясын 45 миң эле сомго сатып алып баратканда чек арадан кармалган. Ошондой эле орусиялык ишкерлер Майлысуу электр лампа заводунун өтө баалуу линиясын 1,5 млн долларга сатып алып баратканда, аны өлкөнүн коопсуздук кызматы билип калып, тышка кетирбей алып калган.
- Эски станоктор болсо башка кеп эле. Жалаң жаңы станоктор сатылып жатат. Эмнени карап жүрөсүңөр!? –деп ачууланды Николай Танаев бажы кызматкерлерине.
Кыргызстандагы иштебей токтоп турган завод фабриканын жабдуулары чет өлкөгө арзан сатылып кетип жаткандыгы тууралуу сөз көптөн бери айтылып келет.
Адистердин айтымында, аны адатта завод-фабриканы арзан менчиктештирип алгандар жасашат.Тагыраак айтканда алар жабдууларды сатып, пайда көрүш үчүн гана ишкананы менчиктештиришет. Ошондой эле кийинки кезде банкрот деп жарыяланган ишканаларга дайындалган атайын администраторлор да жабдууларды сатып жатышат деген маалымат бар.
Элдин арасында айтылган сөздөргө караганда, алар кардар менен алдын ала сүйлөшүп алышып, кагазда арзан сатылды деп толтурушуп, айырмасын өз чөнтөгүнө салып алышат.
Кардар табылбаса, аны талкалап, металл сыныктары катары сатып жибергендер да кездешет экен. Депутат Жолдошбек Турдумамбетов Эл өкүлдөр жыйынынын мурда болуп өткөн бир отурумунда Токтогул районундагы жайгашкан мунайбазанын ушундай себеп менен талкаланып кеткенин айтып кейиген болчу:
- Ал жерде аскердик маанидеги 2 миң тоннадан ашык цистерналары менен нефтебаза бар эле. Сатылгандан кийин, баардыгын кесип, металл сыныктары деп сатып, тыптыйпыл кылышты. Андай мунайбазаны эми эч качан куралбайбыз. Эл нааразы болуп, жерге түкүрүштү, - дейт Жолдошбек Турдумамбетов.
Бир кезде Кыргызстанды өнөр жайлуу өлкөгө айландырабыз деп, Бишкекке жана өлкөнүн ар кайсы булуң-бурчтарына көптөгөн завод –фабрикалар курулган болчу. Алар Советтер союзундагы алдыңкы деп эсептелген жабдуулар менен жабдылган эле. Айрымдарына чет өлкөлүк жабдуулар да сатып алып келинген. Алардын канчасы аман калып, канчасы сатылып кеткени тууралуу өкмөттө маалымат жок экен. Адистер болсо ошол жабдуулардын көпчүлүгү эчак эле эле сатылып кеткендигин, өкмөттүн буга байланыштуу токтому өтө кечигип чыккандыгын белгилешет:
- Баардыгын сатып жиберишкен. Азыр агрардык- өнөр жай өлкөдөн агрардык өлкөгө айландык. Өткөн кылымдын 30-40 жылына теңелдик. Көсөөнүн акылы түштөн кийин дегендей баары сатылып кетип, таш жалак калган кезде эми токтом чыгарып отурат. Эмнени сатат? Баары сатылып кеткен. Азыр эч нерсе жок калды, – дейт депутат Бейшенбек Акунов.