Сапар Орозбаков, Прага Террорчулардын Сауд Арапстандагы мунай компанияларына жасаган чабуулу ишканалардын мунай өндүрүүсүн токтото алган жок. Бирок ал мунай рыногундагы абалга өз таасирин тийгизди. Кечээ АКШда жана Европада согуш арадагерлерин эскерүү күнү белгиленип, ал жерлердеги биржалар 3 күн катары менен иштеген эмес. Бүгүн биржалар ачылаар менен мунайдын баасы дагы көтөрүлгөнү анык болду.
Мунайдын баасы бул жолу Европада кескин өскөнү маалымдалып жатат. Лондондогу эл аралык мунай биржасында бүгүн бир баррел мунай 1 доллар 5 центке өсүп, ал 37 доллар 65 центтен сатыла баштады. АКШда болсо мунайдын баасы мурда да жогорулап, мунай ал жерде Европадагыга караганда буга чейин эле бир аз кымбатыраак болчу.
Нью-Йорктогу товардык биржа бүгүн ачылар менен мунайдын болочокто аткарылчу фьючерсттик келишимдер боюнча баасы жума күнү жабылар алдындагы баага салыштырмалуу 67 центке өсүп, бир баррель мунай 41 доллар 55 центке бааланды.
Мунайдын баасы Азиянын рынокторунда да 40 доллардык чектен өттү. Сингапурдун товардык биржасындда ал бүгүн 40 доллар 58 центке сатылып жатат.
Мунайдын бул жолку кымбатташы Сауд Арапстандагы террордук актыларга байланыштуу экендигинен эч ким күмөн санабайт. Сауд Арапстан дүйнөдөгү эң ири мунай өндүрүүчү өлкө болуп эсептелет. Ал бул террордук актыларга карабай, өзүнүн мунай өндүрүүнү көбөйтөм деген убадасынан кайтпай тургандыгын билдирип жатат.
Аналитиктердин көпчүлүгү Эл-Кубарда болгон террордук чабуул мунайдын баасына узак мөөнөт таасир бере албайт деп айтып жатышат. Лондондогу Дүйнөлүк рынокту изилдөө борборунун коммуникациялар боюнча директору Гавин Найт (Gavin Knight) “ал-Каиданын” чабуулу кандайдыр бир деңгээлде мунайдын баасына таасир берет, бирок абал тез эле калыбына келет” деп эсептейт:
- “Ал-Каиданын” күчтөрү Сауд Арапстандагы стратегиялык кендерге көптөн бери эле чабуул коюп жатышат. Бул рыноктогу болуп жаткан тынчсыздануунун жаңы себеби. Бирок буга байланыштуу мунай сектору бааны мурда эле көтөргөн. Андан тышкары “ал-Каида” Сауд Арапстандагы мунай жабдыктарынын баарын талкалашы абдан күмөн.
Жекшемби күнү кечинде Сауд Арапстандын мунай министри Али ан Наими өлкөдөгү мунай компанияларынын жетекчилерин чогултуп, коопсуздук чараларын күчөтүү тууралуу кеңешме өткөрдү. Кеңешмеде Aramco мамлекеттик компаниясынын жетекчиси өзүнүн ишканалары жана кызматкерлери террордук актыдан эч кандай зыян тартпагандыгын билдирди.
Европа биримдиги мунайдын баасы кескин өскөнүнө көп деле тынчсызданган жок. Анткени Европа 30 жылдан бери энергия алуунун алтернативдүү булактарын түзүүнүн үстүндө иштеп, мунайга анча көз каранды эмес. Европа өлкөлөрү мунайды сарамжалдуу керектеген машинелерди чыгаруудан баштап жел тегирмендерди курууга чейин иш жүргүзүп келет. Европа биримдиги мунайды энергиянын башка булактары менен алмаштыруу боюнча план кабыл алган. Ага ылайык 2010-жылга чейин энергиянын 20% электр энергиясына которулууга тийиш. Анын 12% күн, суу, деңиз өңдүү жаңыланып турма булактардан алынышы керек.
Ошол себептен Европа АКШдай 40 долларды түзгөн мунайдын азыркы баасын коркунучтуу деп эсептебейт. Айрым компаниялар, тескерисинче, буга сүйүнүп, мунайдын кымбатташы алардын кирешелерин көбөйтүүгө мүмкүнчүлүк берерин билдирип жатышат.
1-июнда Германиянын Бонн шаарында алтернативдүү энергияны пайдалануу боюнча эл аралык конференция өз ишин баштады. Ага 100 дөн ашык өлкөдөн конок чакырылды. Конференциянын уюштуруучулары мунайдын баасы мынча өсүп кетет деп күтпөсө деле керек. Бирок алар карай турган энергиянын альтернативдүү булактары жаратылышты коргоо үчүн эле керек эмес. Бул багытта жүргүзүлүп жаткан иштерди ыкчамдатуу ар тараптан пайдалуу болуп эсептелет.
- Конференция сөздүн кандайдыр бир маанисинде жаңы иш. Биз бул жерде алтернативдүү энергия булактарын кеңейтүү боюнча элдин жана Бириккен улуттар уюмунун демилгелерин кошолу дедик,- дейт Германиянын жаратылышты коргоо министри Юрген Триттин.
Өзүн мунайдан бир топ көз карандысыз сезген Европа биримдиги АКШдан айырмаланып, жакында эле Бейрутта болгон ОПЕКтин жыйынына мунай өндүрүүнү көбөйтүүнү сурап кайрылган жок. Германиядагы "Дойчебанктын" экономисти Томас Майердин айтымында, алар ОПЕК кандай гана чечим кабыл албасын, аны өзүбүзгө жакын кабыл алууга эч кандай негиз жок дешкен.
Нью-Йорктогу товардык биржа бүгүн ачылар менен мунайдын болочокто аткарылчу фьючерсттик келишимдер боюнча баасы жума күнү жабылар алдындагы баага салыштырмалуу 67 центке өсүп, бир баррель мунай 41 доллар 55 центке бааланды.
Мунайдын баасы Азиянын рынокторунда да 40 доллардык чектен өттү. Сингапурдун товардык биржасындда ал бүгүн 40 доллар 58 центке сатылып жатат.
Мунайдын бул жолку кымбатташы Сауд Арапстандагы террордук актыларга байланыштуу экендигинен эч ким күмөн санабайт. Сауд Арапстан дүйнөдөгү эң ири мунай өндүрүүчү өлкө болуп эсептелет. Ал бул террордук актыларга карабай, өзүнүн мунай өндүрүүнү көбөйтөм деген убадасынан кайтпай тургандыгын билдирип жатат.
Аналитиктердин көпчүлүгү Эл-Кубарда болгон террордук чабуул мунайдын баасына узак мөөнөт таасир бере албайт деп айтып жатышат. Лондондогу Дүйнөлүк рынокту изилдөө борборунун коммуникациялар боюнча директору Гавин Найт (Gavin Knight) “ал-Каиданын” чабуулу кандайдыр бир деңгээлде мунайдын баасына таасир берет, бирок абал тез эле калыбына келет” деп эсептейт:
- “Ал-Каиданын” күчтөрү Сауд Арапстандагы стратегиялык кендерге көптөн бери эле чабуул коюп жатышат. Бул рыноктогу болуп жаткан тынчсыздануунун жаңы себеби. Бирок буга байланыштуу мунай сектору бааны мурда эле көтөргөн. Андан тышкары “ал-Каида” Сауд Арапстандагы мунай жабдыктарынын баарын талкалашы абдан күмөн.
Жекшемби күнү кечинде Сауд Арапстандын мунай министри Али ан Наими өлкөдөгү мунай компанияларынын жетекчилерин чогултуп, коопсуздук чараларын күчөтүү тууралуу кеңешме өткөрдү. Кеңешмеде Aramco мамлекеттик компаниясынын жетекчиси өзүнүн ишканалары жана кызматкерлери террордук актыдан эч кандай зыян тартпагандыгын билдирди.
Европа биримдиги мунайдын баасы кескин өскөнүнө көп деле тынчсызданган жок. Анткени Европа 30 жылдан бери энергия алуунун алтернативдүү булактарын түзүүнүн үстүндө иштеп, мунайга анча көз каранды эмес. Европа өлкөлөрү мунайды сарамжалдуу керектеген машинелерди чыгаруудан баштап жел тегирмендерди курууга чейин иш жүргүзүп келет. Европа биримдиги мунайды энергиянын башка булактары менен алмаштыруу боюнча план кабыл алган. Ага ылайык 2010-жылга чейин энергиянын 20% электр энергиясына которулууга тийиш. Анын 12% күн, суу, деңиз өңдүү жаңыланып турма булактардан алынышы керек.
Ошол себептен Европа АКШдай 40 долларды түзгөн мунайдын азыркы баасын коркунучтуу деп эсептебейт. Айрым компаниялар, тескерисинче, буга сүйүнүп, мунайдын кымбатташы алардын кирешелерин көбөйтүүгө мүмкүнчүлүк берерин билдирип жатышат.
1-июнда Германиянын Бонн шаарында алтернативдүү энергияны пайдалануу боюнча эл аралык конференция өз ишин баштады. Ага 100 дөн ашык өлкөдөн конок чакырылды. Конференциянын уюштуруучулары мунайдын баасы мынча өсүп кетет деп күтпөсө деле керек. Бирок алар карай турган энергиянын альтернативдүү булактары жаратылышты коргоо үчүн эле керек эмес. Бул багытта жүргүзүлүп жаткан иштерди ыкчамдатуу ар тараптан пайдалуу болуп эсептелет.
- Конференция сөздүн кандайдыр бир маанисинде жаңы иш. Биз бул жерде алтернативдүү энергия булактарын кеңейтүү боюнча элдин жана Бириккен улуттар уюмунун демилгелерин кошолу дедик,- дейт Германиянын жаратылышты коргоо министри Юрген Триттин.
Өзүн мунайдан бир топ көз карандысыз сезген Европа биримдиги АКШдан айырмаланып, жакында эле Бейрутта болгон ОПЕКтин жыйынына мунай өндүрүүнү көбөйтүүнү сурап кайрылган жок. Германиядагы "Дойчебанктын" экономисти Томас Майердин айтымында, алар ОПЕК кандай гана чечим кабыл албасын, аны өзүбүзгө жакын кабыл алууга эч кандай негиз жок дешкен.