Азиза Турдуева, Бишкек Кыргызстандын энергетика тармагында түзүлгөн кырдаалды жөнгө салуу боюнча атайын иш-чаралар жасалып жатканы менен, карыздын көлөмү азайбай жатат.
Энергетика боюнча мамлекеттик агенттиктин деректири Уларбек Матеев азыр карызды кыскартуу үчүн акы төлөбөгөн кардарлардын электр энергиясы өчүрүлүп, электр эсептегичтерин көзөмөлдөөчүлөрдү тартипке салуу иштери жүрүп жатканын белгиледи. «Бирок, карыздын көлөмү дагы эле азайбай жатат», - дейт Уларбек Матеев:
- Дебитордук карыз азыр 400 млн. сомго кыскарды. Бирок, ага карабастан, анын көлөмү жогору бойдон калууда. Ал бүгүнкү күндө 2 млдр. 129 млн. сомго барабар.
Уларбек Матеевдин маалыматы боюнча учурда «Түндүкэлектронун» аласасы 733 млн. сом, «Ошэлектронуку» 717 млн сом, «Чыгышэлектронуку» 554 млн сом, ал эми «Жалалабадэлектронун» аласасы 124 млн. сом.
Азыр айрым кардарлар электр энергиясы үчүн акчаны өз убагында төлөп жатканына карабай, айыл толугу менен өчүрүлгөн учурлар көп. Мунун себептерин Уларбек Матеев мындайча түшүндүрдү:
- Ар бир үйдү өз-өзүнчө өчүрүүгө мүмкүнчүлүк бар. Бирок, ага көп каражат жана техникалык жабдуулар талап кылынат. Ал үчүн ар бир үйгө машине, техника алып барыш керек болот. Ошондуктан, азыр айрым айылдар текши өчүрүлүүдө. Менимче, дагы бир аз убакыт өткөндөн кийин мындай көрүнүш токтойт.
Ал эми Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Тайырбек Сарпашев электрди жалпы өчүрүүгө мыйзам жол бербейт дейт:
- «Электр энергиясы жөнүндө» мыйзамда массалык түрдө өчүрүүгө тыюу салынган. Ошондуктан, эгерде кардардын электр энергиясы ал дайыма өз маалында төлөгөндүгүнө карабастан өчүрүлүп жатса, анда алардын сотко кайрылууга укугу бар.
«Электрстанциялары» акционердик коомунун башчысы Сагынбек Дордоев белгилегендей, электр тармагындагы карыздар өндүрүлсө, калкты газ менен камсыз кылуу маселеси да чечилмекчи. Жыйналган акча коңшу Өзбекстанга газ үчүн болгон карызды төлөөгө жумшалмак:
- Базар мамилесинин эрежеси пайдаланган кызмат үчүн убагында акы төлөөнү талап кылат. Ошондуктан, калк жылуу суу үчүн, электр энергиясы үчүн акыларын өз убагында төлөшү керек. Менимче, Өзбекстандын нак акча төлөгүлө деген талабы да туура. Эгерде энергетика тармагындагы карыздар кайтарылса, анын бир бөлүгүн биз Өзбекстанга газ үчүн төлөп, газ маселеси да чечилмек.
Сагынбек Дордоевдин айтымында, өндүрүлгөн акчалар электр зымдарын, трансформаторлорду алмаштырууга жана жаңы подстанцияларды курууга жумшалмакчы.
Депутат Тайырбек Сарпашевдин болжолунда, жаңы жылдан тартып газдын берилиши үзгүлтүккө учурашы ыктымал. Бул өз кезегинде жаңы маселелерди туудурушу мүмкүн. Анткени, эгерде калк электр энергиясын мурдагыга караганда көп пайдалана баштаса, электр зымдары аны көтөрө албайт. Андан кийин ири өлчөмдөгү акчаны талап кылган иш-чараларды жүргүзүү керек болот.
Айрым адистер абалды турукташтыруу үчүн өлкөнүн энергетика тармагын менчиктештирүү зарыл дешет. Бирок, буга каршы болгондор да бар. 2000-жылы кабыл алынган ««Кыргызэнерго» акционердик коомун мамлекеттин менчигинен ажыратуу жана менчиктеширүү» программасында бөлүштүрүүчү компаниялардын менчиктештирилиши каралган. Бирок, бул үчүн Жогорку Кеңештин кош палатасынын макулдугу керек.
- Дебитордук карыз азыр 400 млн. сомго кыскарды. Бирок, ага карабастан, анын көлөмү жогору бойдон калууда. Ал бүгүнкү күндө 2 млдр. 129 млн. сомго барабар.
Уларбек Матеевдин маалыматы боюнча учурда «Түндүкэлектронун» аласасы 733 млн. сом, «Ошэлектронуку» 717 млн сом, «Чыгышэлектронуку» 554 млн сом, ал эми «Жалалабадэлектронун» аласасы 124 млн. сом.
Азыр айрым кардарлар электр энергиясы үчүн акчаны өз убагында төлөп жатканына карабай, айыл толугу менен өчүрүлгөн учурлар көп. Мунун себептерин Уларбек Матеев мындайча түшүндүрдү:
- Ар бир үйдү өз-өзүнчө өчүрүүгө мүмкүнчүлүк бар. Бирок, ага көп каражат жана техникалык жабдуулар талап кылынат. Ал үчүн ар бир үйгө машине, техника алып барыш керек болот. Ошондуктан, азыр айрым айылдар текши өчүрүлүүдө. Менимче, дагы бир аз убакыт өткөндөн кийин мындай көрүнүш токтойт.
Ал эми Мыйзам чыгаруу жыйынынын депутаты Тайырбек Сарпашев электрди жалпы өчүрүүгө мыйзам жол бербейт дейт:
- «Электр энергиясы жөнүндө» мыйзамда массалык түрдө өчүрүүгө тыюу салынган. Ошондуктан, эгерде кардардын электр энергиясы ал дайыма өз маалында төлөгөндүгүнө карабастан өчүрүлүп жатса, анда алардын сотко кайрылууга укугу бар.
«Электрстанциялары» акционердик коомунун башчысы Сагынбек Дордоев белгилегендей, электр тармагындагы карыздар өндүрүлсө, калкты газ менен камсыз кылуу маселеси да чечилмекчи. Жыйналган акча коңшу Өзбекстанга газ үчүн болгон карызды төлөөгө жумшалмак:
- Базар мамилесинин эрежеси пайдаланган кызмат үчүн убагында акы төлөөнү талап кылат. Ошондуктан, калк жылуу суу үчүн, электр энергиясы үчүн акыларын өз убагында төлөшү керек. Менимче, Өзбекстандын нак акча төлөгүлө деген талабы да туура. Эгерде энергетика тармагындагы карыздар кайтарылса, анын бир бөлүгүн биз Өзбекстанга газ үчүн төлөп, газ маселеси да чечилмек.
Сагынбек Дордоевдин айтымында, өндүрүлгөн акчалар электр зымдарын, трансформаторлорду алмаштырууга жана жаңы подстанцияларды курууга жумшалмакчы.
Депутат Тайырбек Сарпашевдин болжолунда, жаңы жылдан тартып газдын берилиши үзгүлтүккө учурашы ыктымал. Бул өз кезегинде жаңы маселелерди туудурушу мүмкүн. Анткени, эгерде калк электр энергиясын мурдагыга караганда көп пайдалана баштаса, электр зымдары аны көтөрө албайт. Андан кийин ири өлчөмдөгү акчаны талап кылган иш-чараларды жүргүзүү керек болот.
Айрым адистер абалды турукташтыруу үчүн өлкөнүн энергетика тармагын менчиктештирүү зарыл дешет. Бирок, буга каршы болгондор да бар. 2000-жылы кабыл алынган ««Кыргызэнерго» акционердик коомун мамлекеттин менчигинен ажыратуу жана менчиктеширүү» программасында бөлүштүрүүчү компаниялардын менчиктештирилиши каралган. Бирок, бул үчүн Жогорку Кеңештин кош палатасынын макулдугу керек.