Сапар Орозбаков, Бишкек Өкмөт 2004-жылдын бюджетин кароодон өткөрүп, Жогорку Кеңешке жөнөттү. Финансы министрлиги келерки жылдын бюджети аткарууга мүмкүн болгудай кылып реалдуу түзүлгөнүн айтып жатат.
Каржы министри Болот Абилдаев биз менен болгон маегинде 2004-жылдын министрлик иштеп чыккан бюджети өкмөт тарабынан жактырылып, Жогорку Кеңешке жөнөтүлгөнүн билдирди. Анын айтымында, келерки жылдын бюджети аткарууга мүмкүн болгудай кылып реалдуу түзүлгөн.
- Эмдиги жыл - Эл аралык Валюта Фондунун программасынын үчүнчү, акыркы жылы. Биз Париж клубунун алдында өзүбүзгө алган милдетибизди аткарышыбыз керек. Ошондуктан биз абдан этият бюджет түздүк, - деди Каржы министри Болот Абилдаев. Анын айтымында, бюджеттин киреше бөлүгү быйылкы жылга салыштырмалуу 6,5% өсүп, 15,8 млрд. сомду, чыгыша бөлүгү болсо 6% өсүп, 16,3 млрд. сомду түзөт. 6,5% жана 6% дегендер – бул инфляцияны эске албай бюджеттин номиналдуу көлөмү менен эсеп жүргүзгөндө боло турган өсүш. Инфляциянын 4% түзөөрүн эске алып, бюджеттин реалдуу өсүш темпин чыгарганда, ал 2-3% ашпайт.
Министрлик бюджетти эсептеп чыгууда ички дүң продуктунун индикативдик планына таянган.
- Ички дүң продуктуну 4,1% өсөт деп санадык. Божомол боюнча андан кичине жогору койсок деле болот эле. Бирок биз бюджетти реалдуу кылалы деп жатабыз. Өзүңүз көрүп тургандай, быйылкы жылга карата жасалган божомолдор ишке ашпай жатат. Кумтөр авария болуп, иштей албай калды. Өнөр жайы да күткөндөй продукция берген жок. Ошондуктан биз 4,1% токтодук, - деди Болот Абилдаев.
Анын айткандарынан көрүнүп тургандай, министрлик биринчиден бюджетти эсептөөдө база катары алынган ички дүң продуктунун өсүш темпин бир аз төмөндөткөн. Экинчиден, бюджеттин реалдуу өсүш темпин ошол төмөн алынган ички дүң продуктуга карата дагы азайткан. Акча аз болгондуктан, Финансы министрлиги бюджеттин айрым беренелерин быйылкы жылдын деңээлинде калтырган.
- Бюджеттин приоритеттүү беренелери – баягы эле социалдык блок. Бул - мугалимдер, дарыгерлер, маданият тармагы. Аларга берилчү акча 6,5%тен 10%ке чейин көбөйтүлүп жатат. Башка тармактардыкын болсо быйылкы жылдын деңгээлинде эле калтырдык. Жогорулаткан жокпуз, - деди Болот Абилдаев.
Каржы министри бул жерде дагы номиналдуу көлөм жөнүндө айтып жатат. Реалдуу эсеп жүргүзсөк, министр “быйылкы жылдын деңгээлинде калды” деген тармактардын акчалары чынында азайтылган. Эмдиги жылга бюджет бекиткенде өтө этият болуш керек экенин Эл аралык Валюта Фондунун миссиясы акыркы жолу келгенде эскертип кеткен болчу.
- Эгерде бюджет-салык программасы биз ойлогондой ишке ашса, келерки жылдын келечеги жакшы эле болот. Бирок биз эмдиги жылы абал кандай болоору айкын эместигин эске алып, 2004-жылдын бюджетин пландаштырганда абдан этият болууну сунуш кылып жатабыз, - деген болчу миссиянын жетекчиси Тапио Саавалайнен журналисттер менен жолугуп жатып.
Адатта Эл аралык Валюта Фонду жана Каржы министрлиги, өлкөнүн депутаттары бюджетти көбөйтүүнү талап кылаарын билип, аны алгач бир аз төмөн эсептешет. Ошондуктан бул акыркы цифра эмес. Комитеттерде жана палатада талкуулангандан кийин анын көбөйтүлөөрү ыктымал. Жогорку Кеңештен алынган маалыматтарга караганда, азыр депутаттар бюджеттин долбоору менен таанышып жатышат. 30-сентябрдан 3-октябрга чейин бюджет комитеттерде каралат. Эл өкүлдөр жыйынынын кезектеги сессиясы болсо 7-октябрга белгиленип жатат.
- Эмдиги жыл - Эл аралык Валюта Фондунун программасынын үчүнчү, акыркы жылы. Биз Париж клубунун алдында өзүбүзгө алган милдетибизди аткарышыбыз керек. Ошондуктан биз абдан этият бюджет түздүк, - деди Каржы министри Болот Абилдаев. Анын айтымында, бюджеттин киреше бөлүгү быйылкы жылга салыштырмалуу 6,5% өсүп, 15,8 млрд. сомду, чыгыша бөлүгү болсо 6% өсүп, 16,3 млрд. сомду түзөт. 6,5% жана 6% дегендер – бул инфляцияны эске албай бюджеттин номиналдуу көлөмү менен эсеп жүргүзгөндө боло турган өсүш. Инфляциянын 4% түзөөрүн эске алып, бюджеттин реалдуу өсүш темпин чыгарганда, ал 2-3% ашпайт.
Министрлик бюджетти эсептеп чыгууда ички дүң продуктунун индикативдик планына таянган.
- Ички дүң продуктуну 4,1% өсөт деп санадык. Божомол боюнча андан кичине жогору койсок деле болот эле. Бирок биз бюджетти реалдуу кылалы деп жатабыз. Өзүңүз көрүп тургандай, быйылкы жылга карата жасалган божомолдор ишке ашпай жатат. Кумтөр авария болуп, иштей албай калды. Өнөр жайы да күткөндөй продукция берген жок. Ошондуктан биз 4,1% токтодук, - деди Болот Абилдаев.
Анын айткандарынан көрүнүп тургандай, министрлик биринчиден бюджетти эсептөөдө база катары алынган ички дүң продуктунун өсүш темпин бир аз төмөндөткөн. Экинчиден, бюджеттин реалдуу өсүш темпин ошол төмөн алынган ички дүң продуктуга карата дагы азайткан. Акча аз болгондуктан, Финансы министрлиги бюджеттин айрым беренелерин быйылкы жылдын деңээлинде калтырган.
- Бюджеттин приоритеттүү беренелери – баягы эле социалдык блок. Бул - мугалимдер, дарыгерлер, маданият тармагы. Аларга берилчү акча 6,5%тен 10%ке чейин көбөйтүлүп жатат. Башка тармактардыкын болсо быйылкы жылдын деңгээлинде эле калтырдык. Жогорулаткан жокпуз, - деди Болот Абилдаев.
Каржы министри бул жерде дагы номиналдуу көлөм жөнүндө айтып жатат. Реалдуу эсеп жүргүзсөк, министр “быйылкы жылдын деңгээлинде калды” деген тармактардын акчалары чынында азайтылган. Эмдиги жылга бюджет бекиткенде өтө этият болуш керек экенин Эл аралык Валюта Фондунун миссиясы акыркы жолу келгенде эскертип кеткен болчу.
- Эгерде бюджет-салык программасы биз ойлогондой ишке ашса, келерки жылдын келечеги жакшы эле болот. Бирок биз эмдиги жылы абал кандай болоору айкын эместигин эске алып, 2004-жылдын бюджетин пландаштырганда абдан этият болууну сунуш кылып жатабыз, - деген болчу миссиянын жетекчиси Тапио Саавалайнен журналисттер менен жолугуп жатып.
Адатта Эл аралык Валюта Фонду жана Каржы министрлиги, өлкөнүн депутаттары бюджетти көбөйтүүнү талап кылаарын билип, аны алгач бир аз төмөн эсептешет. Ошондуктан бул акыркы цифра эмес. Комитеттерде жана палатада талкуулангандан кийин анын көбөйтүлөөрү ыктымал. Жогорку Кеңештен алынган маалыматтарга караганда, азыр депутаттар бюджеттин долбоору менен таанышып жатышат. 30-сентябрдан 3-октябрга чейин бюджет комитеттерде каралат. Эл өкүлдөр жыйынынын кезектеги сессиясы болсо 7-октябрга белгиленип жатат.