«АК КЕПТЕР» УРУКСАТ АЛСА АСМАНГА КӨТӨРҮЛӨТ

Кыргызстандын тарыхында биринчи ирет жеңил учак жасалды. Тийиштүү уруксат кагаздары алынса, эки орундуу жаңы машине сериялык өндүрүшкө киргизилмекчи. Кыргызстандык, орусиялык жана австриялык ишкер адистердин биргелешкен аракетинин натыйжасында жасалган жаңы учакты сыноо иштери улантылууда. «Ак кептер» деп аталган жаңы аба машинасын чыгаруучулар бара-бара өндүрүштү кеңейтип, көп адам батарлык учак жасоо ниетинде.
Бишкектин түндүк ыптасындагы «Мармар» айылына короолош эркин экономикалык аймактын ичинде жайгашкан жоопкерчилиги чектелүү «Эр-АвиаТ» компаниясы саратан жайда 2 орундуу жеңил учактын тушоо кесээр аземин өткөрдү. Кыргыз, орус, австриялык ишкер адистердин аракетинин натыйжасында жаралган 2 орундуу жеңил учактын кыймылдаткычы Европадан келет. Калган деталдары Орусия менен Кыргызстандагы адистердин колунан чыгат. «Эр-АвиаТ» жоопкерчилиги чектелүү компаниясынын жетекчисинин орун басары Михаил Шварцердин айтымында, учак чыгаруу идеясы мындан 3-4 жыл илгери чыккан.

- Учак чыгарууну ойлоно баштаганыбызда компания жок болчу, - дейт Михаил Шварцер. - Анда «Аэропаг» конструктордук бюросу иштечү. Кийин ал учак жасоочу «Авандаж» компаниясына айланды, конструктордук бюро да өзгөрүлдү. А-27 эки орундуу учак жасоо долбоору ошентип пайда болгон.

Жаңы учак аэродинамикалык мүнөздөмөсү жагынан ушундай типтеги машинелерден кадыресе айырмаланат. Учактын канаты «Пластика» илим-изилдөө институтунун көмөгү астында пластика менен перкалийдин аралашмасынан жасалган. Алгачкы сыноолордун жыйынтыгы ырастагандай, конструктордук материал бышыктыгын көрсөттү. Жаңы учактын алгачкы тажрыйба үлгүсүндө мындан башка да бир топ техникалык өзгөчөлүктөр бар.

- Өткөн жылы учактардын сыноосу өткөрүлдү, - дейт Михаил Шварцер. - Сыноого деп 10 учак жасаганбыз. Сыноолор Орусиянын Громов атындагы илим-изилдөө институтунун алдындагы Учакты барктоочулар федерациясы тарабынан уюштурулган. Учак «пайдаланууга жарамдуу» деп табылды.

Шарттуу түрдө «Ак кептер» аталган жаңы учак Орусияда эки ирет, 2002-жылы Загребдеги эл аралык сыноодон өттү. Ушу тапта жаңы учакты жасоочулар аны сертификат алып, сериялык өндүрүшкө даярдашууда. Москвадагы Эл аралык авиация комитетинен сертификат алып, учак сериялык өндүрүшкө чыгарылса, аны Казакстан менен Орусияга, башка чет өлкөлөргө сатуу болжолдонууда. Кыргызстанда жаңы учакты айдоону үйрөтүү, учууга укук берүүчү атайын аэроклубдарды ачуу пландаштырылууда. Жаңы учак жакын аралыкка ылдам жетүүнү көздөгөн ишкерлер, айыл чарбасы үчүн ыңгайлуу унаа катары кызмат кылмакчы.

- Албетте, атаандаштык болбой койбойт. Бирок да биз ушу тапта Орусияда биздегидей учак чыгарууну көздөгөн ишкананы билбейбиз. Мүмкүн, гараждарда айрымдар жеңил учак чогултуп жатышкандыр. Бизде талап катуу, ар бир бөлүкчө техникалык бекем көзөмөлдөн өтөт. Ар бир деталдын паспорту, эн-белгиси бар. Техникалык текшерүүдөн өткөрүлүп, ар бир деталь тыкыр көзөмөлдөнөт, - дейт Михаил Шварцер.

Кыргызстандын тарыхында биринчи ирет жеңил учак чыгаруу ишке ашканы турат. Буга дейре өкмөттүк деңгээлде кыргыз-орусиялык биргелешкен учак чыгаруу жөнүндө мында 6-7 жыл илгери Москвада макулдашууга кол коюлган. «Дастан» акционердик коомунун өндүрүш имаратында жүзөгө ашырылчу демилге унутта калып кетти. Михаил Шварцердин айтымында, «Эр-АвиаТ» компаниясы - ай сайын 2-3 учак чыгарууга техникалык мүмкүнчүлүгү жетиштүү ишкана. Сертификат алганга чейин компания техникалык сыноо үчүн дагы 5-6 учак жасоого ниеттенүүдө.

Транспорт жана коммуникация министрлигинин аба транспорту департамент жетекчисинин орун басары Эркин Баязов компания сертификат алса сериялуу өндүрүшкө кирише тургандыгын ырастады:

- Биздин саясат жөпжөнөкөй - алар сертификат алышы керек. Учакты сертификаттан өткөрүү зарыл.