Азиза Турдуева, Бишкек Кыргыз өкмөтүнүн алдындагы Дүйнөлүк Соода Уюмунун маселелери боюнча мекемелер аралык комиссиянын келерки 6 айдын ичинде аткара турган иштеринин планы бекитилди. Бул тууралуу чечим 28-29-июлда Бишкекте АКШнын Эл аралык өнүктүрүү боюнча агенттиги өткөргөн жыйында кабыл алынды.
Кыргыз өкмөтүнүн атайын токтому менен түзүлгөн, Дүйнөлүк Соода Уюмунун маселелери боюнча мекемелер аралык комиссия – бул уюмдун алдында Кыргызстандын милдеттенмелерин аткаруу жаатында министрликтердин, мекемелердин ишин координациялаган туруктуу орган. 28-29-июлда Бишкекте « Кыргыз өкмөтүнүн алдындагы Дүйнөлүк Соода Уюмунун маселелери боюнча мекемелер аралык комиссия: анын ролу жана иш милдеттери» аттуу семинар өттү. Анда Кыргызстандын Дүйнөлүк Соода Уюмунун алкагында жүргүзгөн иш-аракеттерин активдештирүүгө байланыштуу маселелер талкууланды. Жыйында ошондой эле Дүйнөлүк Соода Уюмунун максаттары жана аткарган иши, Кыргызстан бул уюмдун мүчөсү болгондон кийин анын алдында өзүнө алган милдеттенмелери, уюмдун алкагындагы макулдашуулардын эрежелери сыяктуу маселелер боюнча кеңири маалымат берилди.
Кыргызстан 1998-жылдын октябрь айында Борбор Азия өлкөлөрүнүн ичинен биринчи болуп Дүйнөлүк Соода Уюмуна кирген. Ал аркылуу өлкө бул уюмга мүчө болгон 145 мамлекеттин базарына кирүү мүмкүнчүлүгүнө ээ болгон. Бирок, «Прагма» корпорациясынын эксперти Нурсулуу Ахметова белгилегендей, Кыргызстан азырынча Дүйнөлүк Соода Уюмунун мүчөсү катары ага тиешелүү бардык мүмкүнчүлүктөрдү пайдалана албай келатат:
- Албетте, Кыргызстанды эл аралык коомчулук кабыл алганы – бул чоң жетишкендик. Мында саясий аброй бар. Бир гана жагы - азырынча Кыргызстан өзүнүн Дүйнөлүк Соода Уюмунун мүчөсү катары бардык мүмкүнчүлүктөрүн пайдалана албай келатат. Анткени, азыр Кыргызстанда ички өндүрүштүн деңгээли төмөн. Өлкө өзүнүн экспорттук өндүрүшүн өнүктүргөндө гана анын соода мүмкүнчүлүгү кеңий баштайт, - дейт «Прагма» корпорациясынын улуттук эксперти. Ал ошондой эле «Өзбекстан менен Казакстандын протекционисттик саясаты Кыргызстандын соода ишин жүргүзүүгө жолтоо болуп жатат» деген пикирин да айтты.
Ал эми ушул комиссиянын төрагасы, тышкы соода жана өнөр жай министри Садриддин Жээнбековдун пикиринде, Кыргызстандын бул уюмга кириши анын экономикалык өнүгүшү үчүн, соода тармагын өнүктүрүш үчүн чоң ийгиликтерди жаратууда.
- Уюмга мүчө болуунун артыкчылыктары көп. Алардын негизгиси - Дүйнөлүк Соода Уюмуна кирүүгө аракет кылган өлкөлөрдүн баары Кыргызстан менен да эки тараптуу сүйлөшүүлөрдү жүргүзүшү керек. Мында биздин артыкчылыктарыбыз чоң болот. Кыргызстандын бул уюм менен болгон ийгиликтүү өнөктөштүгү жөнүндө Кытай менен болгон соода мамилелери эле айтып турбайбы, - -дейт Садриддин Жиэнбеков. Ал Дүйнөлүк Соода Уюмуна кирүүгө камданып жаткан Украинанын Кыргызстанга болгон 27 млн. доллар өлчөмүндөгү карызын төлөтүү боюнча да иш-чаралар жүргүзүлө тургандыгын, уюмга кирээр алдында Орусия менен да айрым маселелер талкуулана тургандыгын маалымдады. Министр айткандай, Кыргызстан бүгүнкү күндө Дүйнөлүк Соода Уюмунун алдындагы бардык милдеттенмелерин тиешелүү деңгээлде аткарууда.
Жыл аягына чейин Дүйнөлүк Соода Уюмунун маселелери боюнча кыргыз комиссиясы Кыргызстандын укуктук-нормативдик актыларын уюмдун эрежелерине ылайыкташтырат. Комиссия Дүйнөлүк Соода Уюмуна кирүүгө даярдык көрүп жаткан өлкөлөр менен эки тараптуу сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп, жеке секторду Кыргызстандын соода саясатына активдүү катышууга тартуу боюнча иш алып барат. Ал Дүйнөлүк Соода Уюмунун жогорку органы болгон кезектеги министрлер конференциясына карата кыргыз өкмөтүнүн позицияларын да иштеп чыгышы керек. Конференция быйыл сентябрда Мексиканын Канкун шаарында өтөт. Анда кыргыз өкмөтү айыл чарба, өнөр жай товарлары жана тейлөө иштери боюнча сүйлөшүүлөргө катышуусу күтүлөт. Андан тышкары, мекемелер аралык комиссия Борбор Азия өлкөлөрүнүн Дүйнөлүк Соода Уюмуна киришин тездетүү максатында Кыргызстанда регионалдык борбор түзүү, Женевада Дүйнөлүк Соода Уюмунун алдында Кыргызстандын өкүлчүлүгүн ачуу боюнча иш жүргүзөт.
Кыргызстан 1998-жылдын октябрь айында Борбор Азия өлкөлөрүнүн ичинен биринчи болуп Дүйнөлүк Соода Уюмуна кирген. Ал аркылуу өлкө бул уюмга мүчө болгон 145 мамлекеттин базарына кирүү мүмкүнчүлүгүнө ээ болгон. Бирок, «Прагма» корпорациясынын эксперти Нурсулуу Ахметова белгилегендей, Кыргызстан азырынча Дүйнөлүк Соода Уюмунун мүчөсү катары ага тиешелүү бардык мүмкүнчүлүктөрдү пайдалана албай келатат:
- Албетте, Кыргызстанды эл аралык коомчулук кабыл алганы – бул чоң жетишкендик. Мында саясий аброй бар. Бир гана жагы - азырынча Кыргызстан өзүнүн Дүйнөлүк Соода Уюмунун мүчөсү катары бардык мүмкүнчүлүктөрүн пайдалана албай келатат. Анткени, азыр Кыргызстанда ички өндүрүштүн деңгээли төмөн. Өлкө өзүнүн экспорттук өндүрүшүн өнүктүргөндө гана анын соода мүмкүнчүлүгү кеңий баштайт, - дейт «Прагма» корпорациясынын улуттук эксперти. Ал ошондой эле «Өзбекстан менен Казакстандын протекционисттик саясаты Кыргызстандын соода ишин жүргүзүүгө жолтоо болуп жатат» деген пикирин да айтты.
Ал эми ушул комиссиянын төрагасы, тышкы соода жана өнөр жай министри Садриддин Жээнбековдун пикиринде, Кыргызстандын бул уюмга кириши анын экономикалык өнүгүшү үчүн, соода тармагын өнүктүрүш үчүн чоң ийгиликтерди жаратууда.
- Уюмга мүчө болуунун артыкчылыктары көп. Алардын негизгиси - Дүйнөлүк Соода Уюмуна кирүүгө аракет кылган өлкөлөрдүн баары Кыргызстан менен да эки тараптуу сүйлөшүүлөрдү жүргүзүшү керек. Мында биздин артыкчылыктарыбыз чоң болот. Кыргызстандын бул уюм менен болгон ийгиликтүү өнөктөштүгү жөнүндө Кытай менен болгон соода мамилелери эле айтып турбайбы, - -дейт Садриддин Жиэнбеков. Ал Дүйнөлүк Соода Уюмуна кирүүгө камданып жаткан Украинанын Кыргызстанга болгон 27 млн. доллар өлчөмүндөгү карызын төлөтүү боюнча да иш-чаралар жүргүзүлө тургандыгын, уюмга кирээр алдында Орусия менен да айрым маселелер талкуулана тургандыгын маалымдады. Министр айткандай, Кыргызстан бүгүнкү күндө Дүйнөлүк Соода Уюмунун алдындагы бардык милдеттенмелерин тиешелүү деңгээлде аткарууда.
Жыл аягына чейин Дүйнөлүк Соода Уюмунун маселелери боюнча кыргыз комиссиясы Кыргызстандын укуктук-нормативдик актыларын уюмдун эрежелерине ылайыкташтырат. Комиссия Дүйнөлүк Соода Уюмуна кирүүгө даярдык көрүп жаткан өлкөлөр менен эки тараптуу сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп, жеке секторду Кыргызстандын соода саясатына активдүү катышууга тартуу боюнча иш алып барат. Ал Дүйнөлүк Соода Уюмунун жогорку органы болгон кезектеги министрлер конференциясына карата кыргыз өкмөтүнүн позицияларын да иштеп чыгышы керек. Конференция быйыл сентябрда Мексиканын Канкун шаарында өтөт. Анда кыргыз өкмөтү айыл чарба, өнөр жай товарлары жана тейлөө иштери боюнча сүйлөшүүлөргө катышуусу күтүлөт. Андан тышкары, мекемелер аралык комиссия Борбор Азия өлкөлөрүнүн Дүйнөлүк Соода Уюмуна киришин тездетүү максатында Кыргызстанда регионалдык борбор түзүү, Женевада Дүйнөлүк Соода Уюмунун алдында Кыргызстандын өкүлчүлүгүн ачуу боюнча иш жүргүзөт.