Сапар Орозбаков, Бишкек 25-апрелде эларалык валюта корунун кезектеги миссиясы Бишкекке келип, «Жакырчылыкты кыскартуу жана экономикfлык өнүгүүгө өбөлгө түзүү» аттуу программанын аткарылышын текшерип жатат. Кыргыз өкмөтү жана Каржы министрлиги программанын ийгиликтүү атарылып жатканын айтып келет. Бирок миссия Кыргыз өкмөтүнүн айрым кадамдарын колдобой тургандыгын билдирди.
Программанын аткарылышы тууралуу эларалык валюта корунун жалпы пикири кандай экени азырынча белгисиз. Ал аны 8-майда текшерүү аяктагандан кийин билдирет. Ал эми өкмөт менен финансы министрлиги азырынча иш жакшы жүрүп жатат деген ойдо. Кыйынчылык менен болсо да алар эларалык валюта корунун маанилүү талаптары деп эсептелген айыл чарба продукцияларына кошулган наркка салыкты жана кыймылсыз мүлк салыгын киргизүүнү ишке ашырышты. Каржы министринин маалыматы боюнча, макроэкономикалык көрсөткүчтөр да өз жайында.
«Респубикалык бюжеттин тартыштыгы 45 млн. сомду түздү. Тышкы булактардан каржыланып жаткан мамлекеттик инвестициялар программасын эске алганда дефицит 483 млн. сом болду. Процент менен алганда бул - ички дуң продуктынын 3,5%. Принцибинде бизге бекитилип берилген дефициттен ашкан жокпуз. Бул эларалык валюта корунун меморандумунда белгиленген чекке да туура келет» - деди Болот Абилдаев өкмот жыйынында 1-кварталдын жыйынтыгы тууралуу маалымат берип жатып.
Анткен менен өкмөттү кыйнаган энергия секторундагы абал. Эларалык валюта кору февраль айында келип кеткенде электрэнергия тармагынын финансылык абалы өтө начар экендигин белгилеп, аны оңдоо үчүн программага тармактын квазифискалдык дефицити деген жаңы көрсөткүч киргизген болчу. Аны маанилүү деп эсептелген көрсөткүчтөрдүн катарына кошкон.
«Бардык маселе ушул жерде болот. Ал түздөн-түз бюжет, макроэкономикалык көрсөткүчтөр, салык саясаты менен байланыштырылат. Ушул жерден кармалып калышыбыз мүмкүн. Бул меморандумдун 3 жылдык программанын аткарылышына түздөн-түз коркунуч түзөт. Николай Тимофеевич, тарифтерди көтөрүү жана жоготууларды кыскартуу жаатында чоң милдеттенмелерди албоо зарыл», - деди Болот Абилдаев ошол эле өкмөт жыйынында премьер-министр Николай Танаевге кайрылып.
Мурда эле кыргыз өкмөтү эларалык валюта корунун сөзүн эки кылган эмес. Азыр болсо андан бетер. Анткени эларалык валюта корунун прогаммасынын аткарылышына жараша Париж клубу Кыргызстандын тышкы карызын кечүү маселесин карайт. Кечириле турган карыз болсо аз эмес - 449 млн. доллар.
Бизге белгилүү болгон маалыматтарга карганда, эларалык валюта корунун азыркы миссиясы 3 маселе боюнча кыргыз өкмөтү менен макул эмес. Эгиндин көп өндүрүлгөнүнө бйланыштуу өткөн жылы өкмөт дан азыктарына жогорулатылган импорттук тариф киргизген болчу. Өкмөттүн бул чечимин эл түшүнүүчүлүк менен кабыл алган.Эларалык валюта кору болсо аны жоюуну сунуш кылып жатат. Ошондой эле атамекен товар өндүрүүчүлөрүн коргоо максатында жакында эле дүйнөлүк соода уюмуна кирбеген өлкөлөр үчүн тамекинин импортуна да тариф көтөрүлгөн болчу. Эларалык валюта кору аны да алып салууну талап кылат. Өкмөт эми туристтик фирмаларга лицензия киргизүүнү көздөп жаткан. Буга туристтик фирмалардын көпчүлүгү каршы. Ага миссия да каршы болуп жатат деген кабар бар. Ошентип бул маселе өзүнөн өзү чечиле турган өңдөнүп калды.
«Респубикалык бюжеттин тартыштыгы 45 млн. сомду түздү. Тышкы булактардан каржыланып жаткан мамлекеттик инвестициялар программасын эске алганда дефицит 483 млн. сом болду. Процент менен алганда бул - ички дуң продуктынын 3,5%. Принцибинде бизге бекитилип берилген дефициттен ашкан жокпуз. Бул эларалык валюта корунун меморандумунда белгиленген чекке да туура келет» - деди Болот Абилдаев өкмот жыйынында 1-кварталдын жыйынтыгы тууралуу маалымат берип жатып.
Анткен менен өкмөттү кыйнаган энергия секторундагы абал. Эларалык валюта кору февраль айында келип кеткенде электрэнергия тармагынын финансылык абалы өтө начар экендигин белгилеп, аны оңдоо үчүн программага тармактын квазифискалдык дефицити деген жаңы көрсөткүч киргизген болчу. Аны маанилүү деп эсептелген көрсөткүчтөрдүн катарына кошкон.
«Бардык маселе ушул жерде болот. Ал түздөн-түз бюжет, макроэкономикалык көрсөткүчтөр, салык саясаты менен байланыштырылат. Ушул жерден кармалып калышыбыз мүмкүн. Бул меморандумдун 3 жылдык программанын аткарылышына түздөн-түз коркунуч түзөт. Николай Тимофеевич, тарифтерди көтөрүү жана жоготууларды кыскартуу жаатында чоң милдеттенмелерди албоо зарыл», - деди Болот Абилдаев ошол эле өкмөт жыйынында премьер-министр Николай Танаевге кайрылып.
Мурда эле кыргыз өкмөтү эларалык валюта корунун сөзүн эки кылган эмес. Азыр болсо андан бетер. Анткени эларалык валюта корунун прогаммасынын аткарылышына жараша Париж клубу Кыргызстандын тышкы карызын кечүү маселесин карайт. Кечириле турган карыз болсо аз эмес - 449 млн. доллар.
Бизге белгилүү болгон маалыматтарга карганда, эларалык валюта корунун азыркы миссиясы 3 маселе боюнча кыргыз өкмөтү менен макул эмес. Эгиндин көп өндүрүлгөнүнө бйланыштуу өткөн жылы өкмөт дан азыктарына жогорулатылган импорттук тариф киргизген болчу. Өкмөттүн бул чечимин эл түшүнүүчүлүк менен кабыл алган.Эларалык валюта кору болсо аны жоюуну сунуш кылып жатат. Ошондой эле атамекен товар өндүрүүчүлөрүн коргоо максатында жакында эле дүйнөлүк соода уюмуна кирбеген өлкөлөр үчүн тамекинин импортуна да тариф көтөрүлгөн болчу. Эларалык валюта кору аны да алып салууну талап кылат. Өкмөт эми туристтик фирмаларга лицензия киргизүүнү көздөп жаткан. Буга туристтик фирмалардын көпчүлүгү каршы. Ага миссия да каршы болуп жатат деген кабар бар. Ошентип бул маселе өзүнөн өзү чечиле турган өңдөнүп калды.