"Мемориал": Орусияда өзбек жарандарына кысым күчөдү

Орусиядагы "Мемориал" укук коргоо уюму 24-июлда маалымдашынча, Дагестанда эки өзбек жараны Махачкала шаарынан жоголуп кетти. Туугандары аларды атайын кызматтар Өзбекстанга депортациялоо максатында уурдап кетти деп шек санашууда.

23 жаштагы Алишер Фазилов менен анын агасы, 30 жаштагы Жарусбек Фазиловдун ысымдары Өзбекстандын Башкы прокуратурасынан Орусияга түшкөн документтерде көрсөтүлгөн.

Алишердин аялы, Орусиянын жараны Жамулат Нажмудинова бир туугандар 13-июлда эртең менен курулуштагы ишине чыгып кеткен боюнча кайтып келбегенин "Мемориалга" билдирген. Алардын машинеси ошол эле күнү жолдун боюнда табылган. Бул тууралуу эртеси Махачкаланын Киров районунун Ички иштер министрлигине арыз берилген, бирок азыркыга чейин милициядан жооп боло элек.

"Мемориалдын" Борбор Азия боюнча башкы адиси Виталий Пономарев жума күнү "Азаттыкка" экөө тууралуу ушул убакытка чейин эч кандай маалымат жок экенин, балким экөөнү Өзбекстанга алып кетишкенин, же Ташкенге учак учкан башка бир шаарда кармалып турушкан болушу мүмкүн экендигин билдирди.

Алишер Фазилов апрелде Дагестандын Кизляр районунун тартип коргоочулары тарабынан кармалып, эл аралык издөөдөгү адам катары убактылуу камак жайына камалган. Бирок райондук сот прокуратуранын аны камоо тууралуу өтүнүчүн четке каккан.

Документтерден айгине болгондор мындан бир жыл мурда Өзбекстандын Кашкадайра дубанынын ички иштер бөлүмү Алишер менен Жасурбек Фазиловдорго Өзбекстандын конституциялык түзүлүшүнө шек келтирген деген айып менен кылмыш ишин козгогон. Өзбекстан экөө Махачкалада дагы тыюу салынган уюм түзгөн деп ырастаган. Бирок "Мемориал" тараткан билдирүүдө айтылгандай, Дагестандын бийликтеринде ага-ининин мыйзамсыз иштери тууралуу маалымат жок.

Пономаревдин айтымында, 25-июлда дагы эки өзбек жараны аларды депортациялоо аракети болуп жатканын айтып, "Мемориалга" кайрылды.

- Былтыр күздөн бери өзгөчө Москвада жана Москва областында өзбек жарандары камакка алынган учурлар кескин көбөйдү. Диний экстремисттик иш-аракеттерге тиешеси бар деп Өзбекстан айыптап, издөө салынган учурлар көбүнесе жок жерден ойлонуп табылган иштер. Орусия мындай учурларда экстрадицияга жеткирбей, изделгендерди Өзбекстанга визасынын мөөнөтү өтүп кеткен деген сыяктуу административдик эреже бузуулар боюнча депортациялоого аракет кылышат. Болбосо, Европа кеңеши кийлигишип, аларды чыгарып жиберүү мүмкүн болбой калган учурлар кездешет. Киши камакта отурса, визасын узарта алмак эмес, бирок бул эреже бузуу аны өлкөдөн чыгарууга шылтоо болуп берет.

Ушул эле уюмдун маалыматы боюнча, Орусиянын Брянск областында июлдун башында өзбекстандык качкын мекенине депортацияланганы маалым болду. Бейрасмий маалыматтар боюнча, Өзбекстанда Орусиядан июлдун башында мыйзамсыз чыгарылган Абдусамад Мирзаевдин иши боюнча тергөө жүрүп жатат.

Мирзаев Брянскиде 1-июнда кармалып, камакта отурган кезде орус визасынын мөөнөтү өтүп кеткендиктен, аны Орусиядан чыгаруу тууралуу чечим кабыл алынган. Уюмдун болжолунда өз мекенинде диний-экстремисттик уюмга мүчө деп шектелген Мирзаев сот чечими чыгаары менен өлкөдөн депортацияланган.

Мирзаевдин иши боюнча Брянскиге "Мемориалдын" кызматкери Бахтиор Хамроев барганда, тартип коргоочулар анын өзүн 4-июлда жанындагы эки киши менен чогуу камакка алып, бир күн абакта кармашкан. Саламаттыгына байланыштуу тез жардам чакырууга туура келгенде гана укук коргоочуну койо беришкен.