Дүйнөнүн эки жолку чемпиону, Атланта Олимпиадасынын жеңүүчүсү, грек-рим күрөшү боюнча спортко эмгек сиңирген чебер Юрий Мельниченко "Азаттыкка" маек курду.
Жалал-Абад облусунда туулуп өскөн Мельниченко 1990-жылдардын башында Казакстан жарандыгын алып, ошондон бери кошуна өлкөнүн атынан таймашып жүрдү.
Азыр Казакстандын күрөш боюнча Олимпиадалык даярдоо борборунун директору жана Спорттук күрөш ассоциациясынын вице-президенти.
Мелниченко 2-августта башталып жаткан "Мекендештер" форумуна катышуу үчүн Бишкекке келди.
- Сиз "Роза Отунбаеванын демилгеси" фонду уюштуруп жаткан "Мекендештер" форумуна кандай идея, сунуштарыңыз менен келатасыз?
- Мен мекеним – Кыргызстандагы жаш муун менен массалык, кийин чоң спорт менен машыгып жүргөн учурда топтогон тажрыйбам менен бөлүшүүгө даярмын. Себеби Кыргызстанда күрөштүн түрлөрү илгертеден өнүккөн болчу.
Азыр өзгөчө грек-рим жана эркин күрөштөрү өлкөдө спорттун приоритеттүү түрлөрүнө кирет. Ошондуктан тажрыйбам менен бөлүшүүгө, тренинг-семинар өткөрүүгө, кеңеш берүүгө, кыскасы кыргызстандык спортчулардын эл аралык турнирлерде ири ийгиликтерге жетишүүсү, чеберчилик деңгээлин көтөрүү үчүн көмөктөшүүгө даярмын.
- Ошондой чоң ийгиликтерге жетишүү үчүн кыргызстандык спортчуларга эмнелер жолтоо болууда?
- Менимче биринчи кезекте инфраструктураны күчтөндүрүү зарыл. Себеби азыркы залдардын сапаты замандын талаптарына жооп бербейт. Күрөш инфраструктурага караганда тезирээк өнүгүүдө. Спорттук залдар, Олимпиада кыштактары керек.
Идеалдуу түрдө приоритеттүү спорттор үчүн бир спорт айылчасын Ысык-Көлдө, экинчисин Бишкекке жакын жерде курса болот. Ал жерде экологиясы таза, өтө бийик эмес тоолор, өрөөндүү аймактар ыңгайлуу болуп эсептелет. Андан Кыргызстандын спорт комитети акча тапса деле болот. Себеби көптөрү Ысык-Көл кылаасында машыгууну каалашат. Бирок жогорку ийгиликтерге жетишүү үчүн шарттары жок, ар кайсы пансионаттарда даярданууга аргасыз болушат.
- Бул жагынан алганда Казакстан Кыргызстанга үлгү болуп бере алабы?
- Кайсы бир деңгээлде ооба, болот. Казакстан дүйнөдөгү алдыңкы тенденцияларды пайдаланууга аркеттенип келет. Андай проблема Казастанда да бар. Спорттун жайкы түрлөрү боюнча инфраструктуралар бул жерде да жакшыртылууга тийиш. Олимпиада айылы болсо азыр курулуп жатат.
Казакстан бир тууган өлкө катары Кыргызстан менен башка тармактардай эле спорт жагынан да кызматташат. Менимче, тажрыйба алмашуу абдан актуалдуу.
- 1995-жылы сиздин Прагада дүйнө биринчилигинде таймашканыңызды көрдүм эле. Сиз күмүш медал тагынганда биздин белгилүү чемпионубуз Раатбек Санатбаев: “Юра биздин жигит, жакында эле Казакстанга кеткен” деп айтканда, чынын айтсам, бир аз ичим күйгөн. Сиз Казакстанга кетип калбасаңыз ушундай ийгиликтерге жетише алат белеңиз?
- 1993-жылы мен Казакстанга кетүү тууралуу чечим кабыл алгам. СССР ыдырагандан кийин постсоветтик жумурияттардагы абал абдан начар болгонун жакшы билебиз. Биз ошондо Жапонияда өткөн Азия чемпионатына даярданып жатканбыз. Бирок акча табылбай калып, барбай калдык. Спорттук карьера кыска экенин түшүнүп, Казакстанга көчүп кеткем.
Спорт чеберлери, машыктыруучулар Даулет Турлуханов жана Геннадий Сапруновдун чакыруусу менен “Даулет” клубуна барып кошулдум. Машыгып жатып, бир жылдын ичинде бара-бара Казакстан жарандыгын алып, спорт чеберчилигимди ал жерде өнүктүрүү чечимин кабыл алгам.
- Мен суроомду кайталагым келет. Кыргызстанда калсаңыз дүйнө жана Олимпиада чемпиону болот белеңиз?
- Андай ийгиликтерге жетише албайт элем. Ал кезде Кыргызстанда спорт менен эч кимдин иши жок болчу. Биздин балбандар арасынан биринчи болуп чоң мелдештерде атагы чыккан Раатбек Санатбаев Казакстанда машыгып, ошол жерде даярдыктан өтчү. Бирок ал Кыргызстандын жарандыгын сактап калган. Ага бүт шарттар түзүлүп берген.
Даулет Турлыханов менен Раатбек Санатбаевдин жеке жакшы мамилеси болбосо, ал мүмкүн болбойт эле. Ал жылдары Кыргызстандын базаларындагы абал начар болчу, каржылоо дээрлик жок эле. Биз негизги атаандаштарыбыздан алда канча артта калмакбыз.
- Сиз кичи мекениңиз Жалал-Абадга барып турасызбы?
- Ооба, дайыма барып турчумун. Бирок улуттар аралык жаңжалдан кийин ал жактагы туугандарым бара-бара Казакстан менен Орусияга көчүп кетишти. Менин жакындарым Октябрьский айылында жашачу, ошол окуялар дээрлик алардын дарбазасы артында болгон. Албетте андай улам кайталанган окуялар элди тынчсыздандырбай койбойт.
Азыр мен Бишкектеги досторум, тааныштарым менен жолугушуп турам. Убакыт болгондо Жалал-Абадга да бир күнү сөзсүз барам. Туулган жерим, тарыхый мекеним менен байланышымды үзбөйм.
- Биз Лондон Олимпиадасы башталып жаткан учурда маектешип атабыз. Биздин спортчулардын, асыресе балбандардын мүмкүнчүлүктөрүн кандай баалайсыз?
- Мен алардын мүмкүнчүлүктөрүн жогору баалайм. Грек-рим күрөшү Кыргызстандагы номур биринчи спорт экенине басым жасагым келет. Дзюдочу, эркин күрөшчүлөр да абдан күчтүү.
Грек-рим күрөшүн айта турган болсом, Данияр Көбөнов чондор арасындагы дүйнө чемпионатынын коло медалисти, Арсен Эралиев жаштар арасында дүйнө биринчилигин уткан. Экөө тең жөн эле медаль эмес, эң жогорку медалдар үчүн таймаша алат деп ишенем. Аларга чоң ийгилик каалайм.
Канат Бегалиев менен Руслан Түмөнбаевдин Бээжин Олимпиадасындагы жетишкендиктерин жок дегенде кайталап, а балким алардан да мыкты жыйынтык көрсөтө алышат. Себеби Канат Бегалиевге чемпиондукка бир аз эле жетпей калган. Алардын жолун жолдогондор ошол максатка жетсин деп каалайм.
- Өзүңүз Лондонго барасызбы?
- Ооба, "Мекендештер" форумунан кийин 7-августта жол тартканы жатам. Грек-рим күрөшү боюнча таймаштарды бул жерден телевизордон көрүүгө туура келет. Бирок кыздардын эркин күрөш боюнча беттешүүлөрүн ал жактан көрөм.
- Юрий, сиз кыргызстандыктарга жан тартасызбы?
- Албетте! Мен казакстандыктарга да, крыгызстандыктарга да ийгилик каалайм. Олимпиадада эң күчтүүсү жеңиши керек деп эсептейм. Бардык спортчулар максаттарына жетсин дейм.
- Рахмат.
- Сизге да спортко кызыкканыңар үчүн рахмат. Ийгилик каалайм.
