24-декабрда Москвада Бажы биримдигине кирген өлкөлөрдүн президенттеринин жыйыны болду. Анда Кыргызстандын Бажы биримдигине кирүү мөөнөтү жылдырылды. Орус тарап маселе келерки жылдын март айында чечилерин айтса, кыргыз тарап конкреттүү датаны атоо татаал экенин билдирүүдө.
Бажы биримдигин негиздеген Орусия, Беларус жана Казакстандын ортосунда да баары “май менен сүттөй” эместиги байкалат. Жыйын жүрүшүндө айкын болгондой Казакстан Бажы биримдиги таза экономикалык гана уюм болушун көздөйт. Беларус да өз эгемендүүлүгүнөн бир аз кертип берүүгө макул эмес. Экономикалык, саясий жагынан кубаттуу Орусия бул өлкөлөрдү “колтугуна кысып” кетүүгө кызыкдар.
Мына ушундай ички “ыйкы-тыйкысы” бар Бажы биримдиги 24-декабрда Москвадагы жыйынында Кыргызстан жана Арменияны өз катарына алуу боюнча “жол картасын” карады. Армения боюнча ал кабыл алынды. Кыргызстан боюнча кийинки мөөнөттөргө калтырылды.
Бул эки өлкө боюнча маселе талкууланганда Казакстан президенти Нурсултан Назарбаев Кыргызстан дарегине карата кескин билдирүү жасап, эч бир өлкө өзгөчө шарт менен кирбешин белгиледи.
Орусия президенти Владимир Путиндин сөзү болсо жумшагыраак болду. Ал Кыргызстандын Бажы биримдигине кирүүсү боюна даярдыктар дээрлик көрүлүп бүткөнүн, айрым суроолор гана калганын жана алар боюнча орток пикир табыларын билдирди.
Кыргызстан бийлиги Бажы биримдигине кирүүдө ага финансылык жардам көрсөтүлүшүн, "Дордой", "Кара-Суу" жана "Мадина" базарларына жеңилдик берилишин көздөөдө.
Президенттик аппараттын тышкы саясат бөлүмүнүн башчысы Сапар Исаковдун билдирүүсүнө караганда, бул маселелер Кыргызстандын Бажы биримдигине кирүүсүндөгү негизги маселелер. Бирок андан башка пункт-пункт менен карай турган жоболор бар. Алардын баарын келерки жылдын март айына чейин карап чыгуу өкмөттөргө тапшырылды дейт Исаков:
- Президенттер өздөрүнүн өкмөттөрүнө тиешелүү тапшырмаларды берди. Мартка чейин иштеп чыккыла. Бүт пункттардын баарын карагыла. Анан ошолордун баары такталгандан кийин отуруп сүйлөшөлү деген келишимге келишти.
Сапар Исаковдун айтымында, кыргыз президенти тарабынан да өкмөткө тапшырма берилди. Эми Бажы биримдиги боюнча иштеп жаткан жумушчу топко кесипкөй адистер тартылып, баарын ийне-жибине чейин карап чыгыш керек.
Өкмөт башчы Жантөрө Сатыбалдиев Бажы биримдигине кирүүдө Кыргызстан Дүйнөлүк соода уюму менен да макулдашыла турган маселелер бар экенин билдирген:
- Биз Бажы биримдигине кирип жатып, Дүйнөлүк соода уюмунун мүчөсү экенибизди унутпашыбыз керек. Биз алар менен да кеңешүүлөрдү жүргүзүшүбүз керек. Ошон үчүн бул жерде иш алдыга жыла берет. Быйыл кирбей калсак, кийинки жылы, анда болбосо, андан кийинки жылга..
Кыргызстандагы базарлар, соода жана кызмат көрсөтүү ишканалар бирикмесинин төрагасы Сергей Пономарев Бажы биримдигине кирүү боюнча келишимдин көпчүлүк пункттары макулдашылганын, ошондуктан март айына чейин ишти бүтүрүүгө мүмкүнчүлүк бар экенин белгилейт. Ал ошондой эле Кыргызстандын жеңилдик суроосунда эч кандай өөн нерсе жок деп, казак президентинин Бажы биримдигинде бекер момпосуй жок деген сөзүнө карата мындай пикирин билдирди:
- Объективдүү болсок. Биринчиден, Казакстан өзү дароо кирген эмес. Бир жарым жылдын ичинде кирди. Экинчиден, Казакстанда 400 бирдик боюнча жеңилдик болгон. Биз эмнеге айлампага башыбызды салып жатып, эч кандай жеңилдик албашыбыз керек? Менин оюмча, биздин президенттин позициясы туура жана объективдүү. Биз ал жакка улуттук экономикалык кызыкчылыкты сактоо менен киребиз.
Сергей Пономаревдун маалыматы боюнча, Кыргызстан Бажы биримдигинен чек араны даярдоо, мигранттар боюнча, санитардык-ветеринардык лабораториялар боюнча маселени чечүүнү, 1 млрд. долларга эсептелген Өнүктүрүү фондун түзүүнү талап кылып жатат. Андан сырткары үч ири базардын Бажы биримдигинин ыргагына кирүүсү үчүн 7 жылдык мөөнөт берүү да суралууда.
