Президенттин алдындагы Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссия муфтий Чубак ажы Жалиловду алмаштырууга аракет кылып жатканы айтылууда.
Мындай маалыматты муфтияттан да тастыктап, айрым мамлекеттик аткаминерлер жаңы муфтий дайындоого кызыкдар болуп жаткандыгын белгилешти. Ал эми Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссия андай аракеттер болбогондугун айтууда.
Кыргызстан мусулмандар дин башкармалыгынын алдындагы реформалык жана эксперттик топ “Кыргыз туусу” гезитинин 20-апрелде чыккан санында билдирүү жарыялады.
Президенттин алдындагы Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссия, анын төрагасы Абдулатиф Жумабаев муфтий Чубак ажы Жалиловдун ордуна Ислам университетинин ректору, муфтийдин биринчи орун басары Абдышүкүр Нарматовду коюуга аракет кылып жаткандыгы айтылган.
Кыргызстанда дин кармагандардын басымдуу бөлүгүн мусулмандар түзөөрү айтылат.
Муфтияттын алдындагы “Вакф” фондунун деректири, эксперт Базарбай Тентимишов мындай маалыматтар бар экендигин ырастап, айрым чиновниктер Уламалар кеңешинин кезексиз жыйынын чакырып, анда муфтийди алмаштыруу боюнча аракеттер болуп жаткандыгын белгиледи:
- Тактап көргөндө Уламалар кеңешинин 18 мүчөсүнө жыйын болот деп айтылган экен. Калгандары билбейбиз дептир. Негизинен Баш мыйзамда дин мамлекеттен ажыратылган. Бирок акча бар жерге мыйзамсыз жолдор менен таасир этүү жыйырма жылдан бери болуп келатат.
Ал эми айрым маалыматтарда мусулмандардын башчысын алмаштыруу демилгеси президенттик администрациядан чыгып, Абдышүкүр Нарматовду муфтий кылууга Президенттик аппараттын төрага орун басары Икромжан Илмиянов кызыкдар болуп жаткандыгы белгиленүүдө.
Абдышүкүр Нарматов, Икромжан Илмиянов жана Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссиянын деректири Абдулатиф Жумабаев да Баткен облусунан. Жумабаевдин деректир болушуна жогорудагы экөөнүн таасири болгондугу айтылып жүрөт.
Ал эми муфтий Чубак ажы Жалиловдун айтышынча, жыл сайын ажылык сапарды уюштуруу иштери башталганда, андан пайда көргүсү келген мамлекеттик чиновниктер өз адамдарын муфтийликке коюу аракеттери байкалат.
- Жыл сайын ажылык учуру келгенде ушундай иштер адат болуп калбадыбы. Ажылык бүткөндө тынчып, башталганда кайра чыгат. Президенттин өзүнүн мындан кабары жок болсо керек деп ойлойм. Себеби ыймандуу жана коррупция менен күрөшкөн адам катары бул маселе андан чыккан жок деп ойлойм.
Муфтий диний башкармалыкта реформалык иштер жүрүп жаткандыгын, ажылыкты уюштуруудагы коррупция жоюлгандыгын кошумчалады. Ал эми айрым нааразы болуп жаткандар ажылыктагы мыйзамсыз акчадан кур калгандар экенин айтууда.
Расмий бийлик эмне дейт?
Бирок президенттин алдындагы Дин иштери боюнча мамлекеттик комиссиянын төрагасы Абдулатиф Жумабаев муфтийди алмаштыруу боюнча маалыматтарды төгүнгө чыгарууда. Анын айтымында, президенттик администрация да, Дин иштери боюнча комиссия да муфтийди алмаштырууга кызыкдар эмес. Ал мамлекет мыйзам боюнча диний иштерге кийлигишпесин билдирди.
Акча бар жерге мыйзамсыз жолдор менен таасир этүү жыйырма жылдан бери болуп келатат.
- Бул сөздөрдүн баары төгүн. Булар муфтияттын өзүнүн чыгарган сөздөрү.Чындыгында эле анын айланасында ар кандай сөздөр болуп жатат. Анын оппоненттеринин эки жылдан бери бизге жазган толтура арыздары бар экен. Мен болсо бул жерге дайындалганыма аз эле болду. Алардын коюп жаткан эң чоң дооматы - муфтийдин курултай аркылуу шайлана электиги болууда. Мен муфтийге “курултайды өткөрбөйсүңөрбү” деп айтсам, ал “азыр өткөрө албайм, туруксуздук болуп кетет” деп айтты. Буларга саясий боёк берип, ММК аркылуу чагылдырып жаткан муфтият өзү болуп жатат.
Анткен менен муфтий Уламалар кеңеши аркылуу шайланганын, өзүн легитимдүү экендигин билдирип келатат. Ошентсе да ага карата сын-пикирлер жакындан бери арбыды. Бул айрыкча ушул тапта быйылкы ажылык иштерин уюштуруу башталганда күч алды. Муфтийге доомат артып келаткандардын бири Асан ажы Саипов:
- Тез арада Уламалар кеңешинин жыйыны кезексиз чакырылып, ал ачык-айкын, ММКлардын катышуусунда өтсүн деп жатабыз. Экинчиси, курултай тез арада чакырылып, муфтияттын жүргүзүп жаткан терс саясатын оңдоону талап кылып жатабыз.
“Мен муфтий болбойм”
Ушул эле дооматтар өткөн жылы да байма-бай айтылган болчу. Ал эми муфтийдин биринчи орун басары, Ислам университетинин ректору Абдышүкүр Нарматов менен телефон аркылуу байланышканыбызда, ал муфтий болуу ниети жоктугун айтты.
- Баш мыйзамда дин мамлекеттен ажыраган. Диний мекемеге президенттик администрация болобу, өкмөт болобу кийлигише албайт. Мени болсо билесиңер, 7-апрелден кийин убактылуу болуп, бирок өзүм муфтийликти тапшырып кетип калгам. Мен эч качан муфтийликти эңсеген эмесмин.
Кыргызстанда муфтийди Уламалар кеңеши алмаштырат. Бирок буга чейин аны алмаштырып, жаңысын дайындоого дайыма бийлик түз да, кыйыр да аралашып келген.
Ал эми 2010-жылы, апрель окуясынан соң, бир эле жылдын ичинде беш муфтий алмашканы белгилүү. Анын ичинен Сүйүн ажы Кулуев менен маркум Мураталы ажы Жумановду белгисиз адамдар сабап кетишкени да айтылган.
