Өзгөчө кырдаалдар министрлиги Баткенде чек ара чатагынан байланышсыз калган айылдарга гумжардам жеткирди.
Депутаттар чек ара боюнча сунуштарын беришти
Баткен облусунун Чарбак айылында болгон чек ара чатагынын себептерин жана кесепеттерин жабык талкуулаган Жогорку Кеңеш өкмөткө бир катар сунуштарын берүүдө.
Баткендин Чарбак айылында 5-7-январда болгон чек ара чатагын Жогорку Кеңеш 10 күндөн кийин, 17-январда жабык талкуулады.
Негизи депутаттар бул маселени 16-январда карай баштаган, бирок жыйынга өкмөт башчы Жантөрө Сатыбалдиев өзү да келсин деген талап менен кийинки күнгө жылдырышкан болчу. Ага ылайык, парламент жыйынына Жантөрө Сатыбалдиев баштаган тиешелүү өкмөт мүчөлөрү жана башка бийлик өкүлдөрү катышты.
Жыйынтыгында Жогорку Кеңеш 5-7-январдагы Чарбактагы чек ара окуясын иликтеген депутаттык жумушчу топтун сунуштаган токтом долбоорун негизинен кабыл алып, бирок алымча-кошумчалардан кийинки акыркы вариантын ишемби күнкү жыйында дагы талкуулашмай болду.
Сунуш көп
“Ата Журт” фракциясынын депутаты, чек ара чатагын иликтеген депутаттык жумушчу топтун мүчөсү Улукбек Кочкоровдун айтымында, парламент 17 пункттан турган токтом долбоорун иштеп чыккан. Анда өкмөткө чек арадагы чыр-чатактарды жөнгө салуу боюнча бир катар сунуштар бар.
- Жумушчу топ 17 пункттан турган токтомдун долбоорун сунуштадык. Депутаттардан да бир топ сунуштар түшүп жатат. Жалпылап айтканда, кандай иш-чаралар болот, чек ара чатактарын кантип чечебиз деген маселелер. Элди чек арадагы айылдарга кантип сактап калабыз, аларга кандай шарттарды түзүп беребиз, жолдорун кантип оңдойбуз деп, ушулар туурасында талкуулап жатабыз.
Айрым маалымат булактарынын жазышынча, маселен, токтом долбоорунда чек ара тилкелерин делимитация жана демаркация иштерин жүргүзгөн өкмөттүк комиссиялардын ишин тездетүү, чек араны курчоо иштерин чечүү, Айгүл-Таш-Согмент, Согмент-Чарбак-Таян-Кан, Таян-Сай-Айдаркен, Өтүкчү-Бөжөй-Сөгөтү-Бел, Капчыгай-Аксай-Тамдык-Кишемиш унаа жолдорун бүтүрүүнү тездетүү, ошондой эле токтомдо анклавдарга жана көбүрөөк чыр-чатактуу делген чек ара тилкелеринде чек ара тосотторун күчөтүү, ал жердеги чек арачылардын маяналарын жогорулатуу сунуштары бар. Ошондой эле “Мегаком” компаниясы менен биргеликте Баткен районунун Согмент, Дара, Газ жана Кыштут айылдарына уюкфон байланышын орнотуу сунушу камтылган.
Мындан тышкары да жалпы эле Өзбекстан жана Тажикстан менен чектешкен аймактардагы чек ара тилкелери боюнча бир катар сунуштар айтылган.
Маселен, “Ар-намыс” фракциясынын депутаты Кожобек Рыспаев парламентте төмөндөгүдөй сунуштарын берген.
- Кыргызстандын жарандары кыйналбасы үчүн биринчи кезекте жолдорду салып беришибиз керек. Бир айылдан экинчи айылга каттаган ички жолдорду да бүтүрүү зарыл. Ошол эле кезде чек арачылардын санын көбөйтүшүбүз да керек. Мисалы, мен алардын санын 500гө чейин көтөрүүнү сунуштадым. Эми биз илгерки заманда жашап жаткан жокпуз, айры-күрөктү алып, согушуп-чабышкыдай. Баарын сүйлөшүү жолу менен акырындап чечишибиз керек. Жөн эле кыйкырып-өкүрүп, 100 депутат чек арага барып алсак деле бул маселе азыр эле чечилип кетпейт.
Сабырдуулук - мезгил талабы
Бул жыйынга Баткен районунун окуя жүз берген Чарбак жана анын жанындагы Кыштут, Дара, Бөжөй айылдарынын тургундары да келип катышты. Сохтогу чек ара бекеттери 10 күндөн бери жабык турганынан улам байланышсыз калган Бөжөй айылынын тургуну Мамашарип Абдраимов буларга токтолду:
- Бөжөйгө байланыш такыр жок деп койсок да болот. Мамлекет тараптан эч кандай жардам жок. Бир гана өзгөчө кырдаалдар министринин орун басары тик учак менен барып, балдардын кийим-кечесин алып барып бериптир.
17-январда президенттик аппараттын тышкы саясат бөлүмүнүн башчысы Сапар Исаков да билдирүү таратты. Анда чек ара боюнча маселе эми гана чечиле баштаганда айрым коомдук ишмерлер жана Жогорку Кеңеш депутаттарынын комментарийлери кырдаалды жөнгө салуу саясатына зыян келтирип жатат деп айтылат. Ал маселени чечүүдө чыдамдуулук жана сабырдуулук талап кылынаарын кошумчалаган.
Ал аралыкта кыргыз-өзбек чек арасындагы “Достук” өткөрмө бекетин Өзбекстан тарап жаап койгону маалымдалды. Бул тууралуу “Азаттыкка” Чек ара кызматынын башчысы Закир Тиленов билдирди.
- Бүгүн эртең менен биздин жарандарды Өзбекстанга киргизбей жатат. Ошол эле кезде өздөрүнүн жарандарын Өзбекстандан Кыргызстанга киргизбей жатат. Бирок бизде калып калган өздөрүнүн жарандарын киргизип, биздин жарандарды да чыгуп кетүүгө тоскоолдук кылышкан жок. Ал эми “Достук” өтмөгү үчүнчү өлкөнүн жарандары үчүн ачык.
5-7-январда Баткендин Чарбак айылында чек ара чатагы орун алган. Андан бери эки тараптуу сүйлөшүүлөр жүрүп, кыргыз жарандарына келтирилген материалдык чыгымдар төлөнүп жатат.
