Тышкы иштер министрлиги болсо элчилердин ишине ушул айдын этегинде мекеменин жыл жыйынтыгын чыгарган жыйында гана баа берилерин маалымдады.
Элчилер маселесин парламентте Каржы жана бюджет комитетинин төрагасы, "Республика-Ата-Журт" фракциясынын депутаты Таабалды Тиллаев 4-январда жалпы жыйында көтөрдү. Депутат аларды тышкы иштер министри менен кошо эмки айда Жогорку Кеңешке чакырууну планга киргизүүнү сунуш кылды:
- Бизде баары биригип 38 дипломатиялык өкүлчүлүк бар экен. Бирок алардын иши тууралуу бир көрүнүктүү жумушту көрбөй жатабыз. Миллиондогон акча жумшап, биз аларды өкүл катары кармап турабыз. Кээ бир өкүлчүлчүктөр айлык алып, ошол жумушта отурганына эле сүйүнүп жүрөт. Кыргызстанга туристтерди алып келип, эң башкы иши болгон инвестиция тартуу боюнча саналуу гана элчиликтердин жумушун көрүп жатабыз. Тилекке каршы көпчүлүк элчиликтер жумушту алгылыктуу алып бара албай жатат. Аларды чакырып, үлгүлүү иштеген элчиликтердин кандай жумуш алып барып жатканын угуп, иштей албай жаткан элчиликтерге инвестиция тартуу, туристтерди алып келүү боюнча тапшырмаларды берели.
Тиллаев өкмөттүн Жогорку Кеңештеги өкүлүнө айрым бир дипломатиялык өкүлчүлүктөрдү кыскартуу, алардын эсебинен кыргыз жарандары көп жүргөн, жакшы иштеген айрым өлкөлөрдөгү элчиликтерди чыңдоо зарыл экенин айтты:
- Кээ бир мамлекеттердеги элчиликтер бир дагы жумуш жасабай жатышат. Керек болсо аларды кыскартып, алардын ордуна чоң жумуштарды жасап жаткан элчиликтерди чыңдайлы. Мына, Кытай, Түркия, араб өлкөлөрү боюнча бизде жакшы жумуштар болуп жатат. Орусияда биздин миңдеген мигранттар жүрөт. Андан көрө ошолорго жардам берсин. Тажикстандагы элчиликти Душанбе шаарында отургузуп койгонсуңар. Бирок негизги карым-катнаш экинчи шаар Хожент шаарында болот. Ал жерде бир дагы өкүлчүлүк жок экен. Ошондуктан Душанбедеги элчиликти Хожентке көчүрүп койсоңуздар.
Тышкы иштер министрлигинин Маалымат департаментинин башчысы Муратбек Азымбакиев элчиликтер боюнча кандайдыр маалымат берүүдөн баш тартты. Алардын ишине коллегияда баа берилет деп ишендирди:
- Бизде азыр андай маалымат жок. Мен сизге эч нерсени далилдеп айта албайм. Биз эми ар ким айтса эле уга беребизби? Бизге тапшырма берилсе гана ошого реакция кылабыз. Биз жылдын жыйынтыгын январь айынын этегиндеги коллегияда карайбыз. Ошондуктан элчилер кандай иштегени тууралуу маалыматты январь айынын этегинде эле беребиз. Министр деле азыр парламентке барса ушундай эле сөздөрдү айтат. "Биз карап жатабыз, талдап жатабыз, бизде ушундай эреже бар" деп эле айтат.
Акаевге Берлинде жумуртка ыргытышты
Акаевге Берлинде жумуртка ыргытышты
Кыргызстандын чет өлкөлөрүндөгү элчиликтерине байланыштуу соңку окуя өткөн айда Германияда катталды. 9-декабрда качкын президент Аскар Акаевдин Берлиндеги мейманканалардын биринде кыргызстандыктар менен өтө турган жолугушуусу үзгүлтүккө учурап, иш-чарага келгендердин бири көчөдө ага жумуртка ыргыткан эле. Кыргызстандын Германиядагы элчилигине "мурдагы президент Аскар Акаевдин мекендештери менен жолугушуусуна жолтоо болду" деген доомат айтылган, элчилик буга комментарий берген эмес.
Андан сырткары кыргыз жарандары көп жүргөн Орусия, Казакстан, Түркия өңдүү өлкөлөрдөгү элчиликтердин иши боюнча да сын-пикир көп айтылат. Маселен, 15-октябрдагы добуш берүү жараянын уюштуруу нааразылык жараткан.
Президенттик шайлоодо Москва шаарында иштеп, жашаган үч жүз миңдей мигранттын ичинен 1252 кыргызстандык гана добуш берген. Шайлоо күнү добуш бере албай калган 500-600дөй мигрант Москвадагы кыргыз элчилигинин алдына чогулуп, нааразылыгын билдиришкен. Алардын көбү биометрикалык маалымат тапшырбай, консулдук каттоодон өткөн эмес. Кээ бири мигранттарга жетиштүү маалымат берилбегенин айтышса, айрымдары өздөрүн тизмеден таппай калышкан.
Мурунку тышкы иштер министри Аликбек Жекшенкуловдун пикиринде, элчиликтердин ишин Жогорку Кеңеш гана эмес, коомчулук да көзөмөлдөшү керек:
- "Мамлекетке канча инвестиция алып келди, канча грант алып келди, канча долбоорду ишке ашырды, экономикалык, гуманитардык, маданий маселе боюнча кайсы жерде кандай маселе көтөрдү, аны ишке ашырууга кандай аракет кылды, улуттун кызыкчылыгына жараша кандай иш кылып жатат" деп ар бир элчи маалымат берип турушу керек. ТИМ коллегиянын жыйынтыгын жыл сайын чыгарат. Ал жерде бири-бирин "сылап", "сен жакшы, мен жакшы" деп, баары жакшы болот деген эле жыйынтык болот, көрөсүңөр го. Акыркы беш-алты жылда иштөй албаган бир элчини жумуштан алды же сөгүш берди деген маалыматты уктуңар беле? Ошондуктан бүгүнкү күндө элчиликтердин натыйжалуу жумушу жокко эсе деп айтса болот. Азыр кайсы элчилик мактанып, "ушунча инвестиция алып келдим, инвесторлорду алып келдим" айта алат? Башка кишилер эле билбесе, мен мисалы алардын эч кимисин билбейм.
Өлкө кадырына көө жапкан дипломаттар
Өлкө кадырына көө жапкан дипломаттар
Чет жердеги кыргыз элчиликтеринде иштеп жүрүп, Кыргызстандын беделине көлөкө түшүргөн дипломаттардын кылык-жоруктары иликтенет. Пара алган, аткезчилик менен алектенген же бейбаштык кылык-жоругу ашкереленген дипломаттар аныкталган.
Эгемен Кыргызстандын тарыхында бийлик дипломатияга тиешеси жок өз чөйрөсүндөгү кадрларды же саясий оппоненттерин, айрым саясий күчтөрдүн лидерлерин, журналисттерди элчи кылып дайындаган учурлар болгон. Бул ошол адамдын эмгегин баалоо же тескерисинче "сүргүн" өңдүү өздөрүнөн оолак кармоо сыяктуу ар кандай максаттарда жасалган.
Өткөн жылдын этегинде тышкы иштер министри Эрлан Абдылдаев журналисттер менен жолугуп, өзү башкарган мекеменин бир жылдык иши тууралуу маалымат берген. Бирок анда элчилердин иши тууралуу сөз болгон эмес. Болгону мурдагы президент Алмазбек Атамбаевдин кеңешчиси Икрамжан Илмияновдун Малайзияга элчи болуп барар-барбасы тууралуу суроого андай маалыматы жок экенин айтуу менен чектелген.
Кыргызстандын 116 мамлекет менен дипломатиялык байланышы бар. Өлкө 71 эл аралык уюм менен кызматташат. 30 дипломатиялык өкүлчүлүк, 8 консулдук бөлүм бар.
