Тышкы миграциянын күчөшүнөн улам, Кыргызстанда паспорт киреше табуунун булагына айланганы айтылууда.
Бул тууралуу билдирген Жогорку Кеңештин “Республика” фракциясынан депутат Нурбек Алимбеков Кыргызстандын паспорттору чет элдик жарандарга берилип кеткен учурлар көбөйүп жатканына токтолду.
Калкты каттоо департаментинин жетекчилиги мындай дооматты четке кагып, жакын арада андай фактылар катталбаганын белгиледи.
Парламентте атуулдарды жарандык паспорт менен камсыздоо ишин көзөмөлдөөнү жөнгө салуу маселеси көтөрүлүүдө. Депутаттар тышкы миграциянын айынан паспортко болгон муктаждык күч экендигине токтолушту.
Ошондой жаңы бир фактылар болсо, депутаттар бизге берсе жакшы болот эле. Анан бербей туруп эле, дүңүнөн айта берген да болбой калат го.
Жогорку Кеңештин “Республика” фракциясынан депутат Нурбек АлимбековКыргызстандын жарандык паспортторун мыйзамсыз берген учурларды тез арада тартипке келтирүү сунушу менен чыкты:
- Эмнеге муктаждык болсо, биздикилер дароо бизнеске айландыра калып жатышпайбы. Анан калса Өзбекстандын, Тажикстандын жана Кытайдын жарандары алгач Кыргызстандын паспортторун сатып алышып, анан Орусиянын жарандыгын алып жатышат. Анткени Орусияда Кыргызстандын паспорту менен жеңилдетилген шартта жарандык берилет эмеспи. Буга катуу көзөмөл жүргүзбөсөк болбойт.
Мындан сырткары жарандык паспорттор мыйзамсыз негизде издөөдө жүрүшкөн кылмыштуу топтордун өкүлдөрүнө жана жарандыгы жок адамдарга берилип кеткен учурлар көп экендиги айтылды. Буга “Тумар” радиосунун кызматкеринин өмүрүнө кол салып, жакында эле кармалган Максат Эралиевге үч түрдүү аталышта паспорт берилгендиги мисал боло алат.
Колунан кармап албагандан кийин...
Ички иштер министрлигинин маалымат борборунун өкүлү Жеңиш Аширбаев жасалма паспорт берүү фактыларынын бетин ачуу кыйынга тураарына токтолду:
- Чек арадан өткөндө кармалып, ал аркылуу жасалма паспорт каяктан алынгандыгы аныкталып жатпайбы. Мына ошондой жол менен Казакстандын бир жаранына 2007-жылы Ош облусуна караштуу Кара-Кулжа районунан паспорт жасап беришкен экен. Ал жакында Орусиядан кармалып, азыр жергиликтүү прокуратура иш козгоп жатат. Бирок көпчүлүк учурларда мындай фактылардын бети ачылбай калып жатат. Анткени жасалма паспортторун алар чет өлкөлөрдө гана колдонушат. Кандайдыр бир иштер менен кармалып, изилдөө жүргөндө гана байкалбаса, андай фактыларды ачуу кыйла татаал.
Ошол эле учурда калкты каттоо департаментинин жетекчилиги жасалма жол менен мурда паспорт берилип кеткен учурлардын бар экендигин жокко чыгарбайт. Ошол эле кезде департаменттин директору Дүйшөн Сатыбалдиев жакын арада чет элдик жарандарга паспорт берилген фактылар каттала электигин белгиледи:
- Ошондой жаңы бир фактылар болсо, депутаттар бизге берсе жакшы болот эле. Анан бербей туруп эле, дүңүнөн айта берген да болбой калат го. Андан көрө "башка бир мамлекеттин мындай деген жаранына Кыргызстандын паспорту мындай жолдор менен берилиптир" деген конкреттүү фактылар бар болсо, тартип коргоо органдарына да билдиришпейби.
Ошол эле кезде депутаттардын жасалма паспорт маселесин көтөрүп жаткандыгында жан бардай. Анткени Ички иштер министрлиги былтыр 7-июлда Бишкекте жасалма паспортторду даярдаган көмүскө фирманын өкүлдөрү кармалгандыгын жарыялаган болчу. Анда жасалма паспорттор 1500 доллардан жогору баада сатылып тургандыгы айтылган. Бирок тогуз айдан ашуун убакыт өткөндүгүнө карабастан бул боюнча кармалгандардын тергөө иштеринин эмне болгондугунан кабар жок.
