Ал ортодо Оштогу Барсбек кагандын эстелигин жана "Жапалак" машине базарын курууда да бир топ акчалар кымырылып кеткени айтылууда. Бирок бул фактылардын эки-үч жылдан кийин гана козголуп жатышын Ош шаарынын мурдагы мэри Мелис Мырзакматовду каралоо аракети катары баалагандар да бар.
Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик кызматтын коррупцияга каршы күрөшүү башкармалыгынын Оштогу бөлүмү “Айкөл Манас” монументалдык комплексин курууда акча кайсы процессте кымырылып кеткенин ачык айта элек. Алар азырынча керектүү өлчөмдөн ашыкча иштетилген сумманы гана коомчулукка шардана кылышты.
- “Айкөл Манас” монументалдык комплекси боюнча Ош шаардык мэриясынын капиталдык курулуш башкармалыгы 2011-жылы атайын тендер өткөргөн. Анын жыйынтыгында, ошо кездеги Ош шаарынын башкы архитектору Нурбек Баетовдун уулу Сабыр Баетовго таандык “Айжол” жоопкерчилиги чектелген коому тендерди утуп алган. УКМКнын коррупцияга каршы күрөшүү кызматы атайын демилгелеп, курулушту жүргүзүүдө бюджеттик каражаттарды мыйзамдуу иштетүү маселеси боюнча аудитордук текшерүү өткөргөн. Ошонун негизинде Эсеп палатасы, эстеликти курууда көрсөтүлгөн ченемден 10 млн. 112 миң 700 сом өлчөмүндө ашыкча акча иштилип кеткенин тактады. Бул каражаттарды Ош шаардык мэриясынын ошо кездеги кызматкерлери өздөрүнө ыйгарып алганы аныкталды, - деди УКМКнын маалымат катчысы Рахат Сулайманов.
УКМК азыр Кылмыш-жаза кодексинин 177-беренеси же, “ишенип берилген мүлктү өзүнө ыйгарып алуу жана керексиз коротуу” айыбы менен кылмыш ишин козгоду. Бирок азырынча кимдерге айып коюлуп жатканын жана алардын аты-жөнүн Коррупцияга каршы күрөшүү кызматы ачык айткан жок.
Курулушу 2011-жылы башталып, 2012-жылы эксплуатацияга берилген Оштогу “Айкөл Манас” монументалдык комплексине жалпысынан 37 млн. 179 миң сом сарпталган. Анын долбоорун “АрхТБ” ишканасы түзүп, куруучу катары “Айжол” жоопкерчилиги чектелген коому иш алып барган.
Ош шаардык мэриясынын алдындагы капиталдык курулуш башкармалыгынын жетекчиси Талантбек Эшбаев буларды билдирди:
- Эсептөө палатасынын текшерүү иши толук бүтө элек. Алар чыгарган жыйынтыкта атайын акт жазылып ага өздөрүнүн, менин жана эстеликти курган фирма жетекчилеринин колу коюлушу керек. Бирок бүгүнкү күнгө чейин ал актыны колубузга ала элекпиз. Ошол себептүү азыр бул иш боюнча бир нерсе дей албайм. Анүстүнө менин бул жерде иштегениме бир жылдай эле болду. Негизи “Айкөл Манастын” эстелигинин курулушун текшерген мамлекеттик комиссиянын “эстеликти эксплуатациялоого уруксат берилсин” деген 96/12 номердеги актысы бар. Бирок бул чечим канчалык негиздүү, эстелик канчалык мыйзамдуу болгону тууралуу азырынча бир жактуу пикир айта албайм.
Ош эл аралык аэропортунан шаарга кирип келаткан жолго курулган Манастын эстелигинин бийиктиги 24 метр. Ичи бетондон жана сырты жезден жасалган монументти тургузууга 10 чакты скульптор жана 30-40тай куруучу тартылган.
Бул эстеликти курган “Айжол” жеке менчик ишканасы, курулуш толук мыйзамдуу болгонун айтып, ортодо акча желип кеткен деген дооматтарды четке кагууда. Фирманын ээси Сабыр Баетов “Азаттыкка” буларды айтты:
- Эсеп палатасынын кызматкерлери Ош шаардык капиталдык курулуш башкармалыгынын үстүнөн текшерүү жүргүзүп жатабыз деген. Кийин мага чалып документтериңди алып кел дешти. Ошол бойдон бир да жолу чакырышкан жок. Анан акт боюнча да менин эч кандай тааныштыгым жок. Ал тургай кайсы жерден, кайсы акчаны, кай жакка киргизип жибергенимди да айтыша элек. Негизи курулуш жүрүп атканда бардык органдар текшерип, карап турушкан. Кийин Манастын эстелиги ишке берилгенден кийин дагы төрт-беш жолу текшеришкен, аудит салышкан. Ошондо да эч нерсе деп айып коюшкан эмес. Анан азыркы жыйынтыктарына мен эч түшүнбөй турам. Бул иште бир да мыйзам бузуу болгон эмес, бардык документтер жайында.
Соңку кабарлар боюнча, Оштогу Барсбек кагандын эстелигин курууда 2-3 миллион сомдой жана Ош шаардык “Жапалак” унаа базарын курууда 5 млн. сомдой каражаттар орто жолдон кымырылып кеткенин УКМКнын коррупцияга каршы күрөшүү кызматы аныктап чыккан. Бирок аталган орган булар боюнча маалыматтарды толук шардана кыла элек.
Ушундан улам айрымдар муну саясий буюрутма катары баалашууда. Анткени бул курулуштардын баары экс-мэр Мелис Мырзакматов калааны башкарып турган учурда курулган.
- Курулуш объекттериби, көпүрө, же эстеликтер болобу, булардын тегерегиндеги соңку кездеги катуу текшерүүлөр кандайдыр бир саясий буюртманын негизинде болуп жаткандай пикир калтырууда. Көпүрө боюнча Мырзакматовго кылмыш ишин козгогондон кийин, ал кайра атайын кайрылуу менен чыкты. Ошондон кийин калк ичинде Мелис Мырзакматов саясатка кайтып келет деген пикирлер жарала баштады эле. Анан эми бийлик мына ошого жооп кылып, минтип Манастын эстелигинен да “бирдеме” таап, Ош шаарынын экс-мэрине карата кара пиарды көбүртүү менен алек болуп аткандай. Негизи 2010-жылдан 2013-жылга чейинки аралыктардагы ушул курулуштар, эстеликтер элдин духун көтөргөн эле. Эми ошону бийликтердин чукуп атканын туура эмес деп эсептейм,- деди жергиликтүү байкоочу Абдыжапар Аккулов.
Башкы прокуратура өткөн жылдын ноябрында экс-мэр Мелис Мырзакматовго карата кылмыш ишин козгоп, Оштогу Навои көчөсүндөгү эстакада көпүрөсүн курууда кызмат абалынан кыянаттык менен пайдаланып, бир катар мыйзамдарды бузган деген айып таккан. Анын негизинде, Ош шаардык соту аны камакка алуу чечимин чыгарып, издөө жарыялаган.
Мырзакматовдун тарапкерлери буга ошондо да "саясий куугунтук" деп баа беришкен эле. Эми Манастын эстелиги жана “Жапалак” унаа базарлары тууралуу фактылардын коомчулукка жарыяланышын да ушул аракеттердин логикалык уландысы деп мүнөздөшүүдө.
Белгилей кетчү бир жагдай, кезинде Ош шаарынын мэри болуп турган Мелис Мырзакматов Манастын эстелигин курууга 31 млн. сом жумшалды деп ММКларга айтканы бар. Бирок монументалдык комплекске 37 млн. сомдон ашык каражат сарпталганы эми гана ачыкка чыгып отурат.
