Жарандык кодекске сунушталган өзгөртүүлөрдү парламент коомдук талкууга эки ай мурун чыгарса да, ага акыркы эки күндө көңүл бурулуп, кайчы пикирлерди жаратты.
Кодекске киргизиле турган өзгөртүүлөр маалымат каражаттары жана социалдык тармактарда жарыяланган жарандардын ар-намысына, кадыр-баркына шек келтирген маалыматтарды төгүндөөнүн жол-жобосун аныктайт. Ага ылайык, сот жарандарга социалдык түйүндөрдө кайсы бир маалыматты төгүндөөнү милдеттендирсе, бардык колдонуучулар таанышкандай шартта жарыялашы керек болот. Төгүндөөнү дароо өчүрүп салууга тыюу салынат.
Карамушкина кайрадан бийликке болушту
Карамушкина кайрадан бийликке болушту
Жогорку Кеңештин депутаты Ирина Карамушкина азыркы жана экс-президенттин таламын талашып чыкты. Ал социалдык тармактарда президент Сооронбай Жээнбековду жана экс-президент Алмазбек Атамбаевди атайын каралоо жүрүп жатканын айтып, УКМКны бул боюнча чара көрүүгө чакырды. Эл өкүлүнүн бул демилгесин колдогондор да, ашкере кошоматчылык деп сындагандар да бар. Бул маселени КСДП фракциясынын мүчөсү Ирина Карамушкина парламенттеги Эл аралык иштер, коргоо жана коопсуздук боюнча комитеттин 26-декабрдагы жыйынында көтөрдү.
Ошондой эле сот эгер социалдык тармакка жарыяланган пикир кайсы бир адамдын кадыр-баркына шек келтирет деп тапса, аны көчүрүп баскан маалымат каражаты да дароо өчүрүүгө милдеттүү болот.
Буга кошумча сот чечим чыгарганда таянууга тийиш болгон моралдык зыян үчүн кенемтенин эң төмөнкү чеги катары 20 миң сом каралган. Бул арыз берген жаран кенемтенин суммасын өзү аныктабаган учурда колдонулат.
"Сынчылар унчукпай калат"
Дал ушул моралдык кенемтенин төмөнкү чегин аныктоо сунушу жарандык активисттердин сынына кабылып, аны маалымат каражаттарына көзөмөлдү күчөтүү катары сыпаттап чыгышты.
Жарандык активист Адил Турдукуловдун пикиринде, мыйзам долбоору медиа жана социалдык тармактарда жарандардын эркин пикир билдирүү укугун чектейт:
- Бул акыркы учурдагы сөз эркиндигине басым менен бир тенденция катары кабыл алдым. Соңку окуялардан кийин Кыргызстанда жарандар ачык пикирин айтып, бугун чыгара турган бир эле тармак калган. Ал - социалдык тармактар. Мына ушул жакты да тейлеп, көзөмөлгө алуу аракети болуп жатат. Албетте, булар массалык маалымат каражаттарындагы ашыкча сын көз карашты токтотсун деген аракет болду. Ал эми мыйзамдын демилгечиси Дастан Бекешовдун жалган маалымат үчүн кенемтенин базалык сумма болушу керек дегенинин өзү туура эмес.
Мыйзамдын демилгечиси болгон Социал-демократтар фракциясынын депутаты Дастан Бекешев айтылган сындарды четке кагып жатат. Ал сунушталган өзгөртүүлөрдү Жарандык кодексти учурдагы талапка ылайык келтирүү аракети менен гана байланыштырууда. Депутаттын айтымында, бул маселени ашкере саясатташтыруунун кереги жок:
- Интернеттеги пикирлерге чара көрүү мыйзамдарда так көрсөтүлгөн эмес. Кээ бир судьялар интернет, анын өзгөчөлүктөрү жөнүндө түшүнбөйт. Ошондуктан Жарандык кодекске өзгөртүүлөрдү сунуштап жатабыз. Бул туура эле сунуш. Азыр бизде ансыз деле сотко берип жатышат. Биз соттун чечиминин кантип аткарылышынын жол-жобосун аныктап жатабыз. Сөз эркиндигине кысым жок.
Ошол эле кезде Бекешев моралдык кенемте маалымат каражаттарына эле эмес, башка учурда да колдонуларын эскертти. Аталган мыйзам долбоору учурда парламенттин кароосуна келип түштү.
Жарандык иштен кылмыш жоопкерчилигине...
Кыргызстанда социалдык тармактар жалпыга маалымдоо каражаты деп таанылган эмес. Ошондуктан анда жазылгандарды массалык маалымат булагы катары саноо туура эмес экенин айтышат. Бирок ага карабай акыркы жылдары социалдык тармактарга жазылган пикирден улам бир нече ирет соттошуулар болгон. Алардын арасында мыйзамдын демилгечиси Дастан Бекешевдин арызынын негизинде каралган иштер да бар.
Маселен, Бишкектин Октябрь райондук соту жарандык активист Мавлян Аскарбековго карата чечим чыгарып, Facebook социалдык тармагына депутат тууралуу жазган сөздөрүн толук төгүндөөнү жана бул төгүндөөнү бир ай бою социалдык тармактан өчүрбөөгө милдеттендирген.
ЖМКнын этикасы жана кысым
ЖМКнын этикасы жана кысым
Мавлян Аскарбеков эл өкүлү Бекешов Кыргызстандагы дүлөйлөр жана азиздер коомдук бирикмесиндеги мыйзамсыз иштерге аралашкан деген мазмундагы пикирин жазган.
Ал эми социалдык тармактарга жазган пикиринен улам улут аралык кастыкты козутуу беренеси боюнча "Сергий Радонежский жана Айкөл Манас" атындагы коомдук уюмдун башчысы Игорь Трофимов төрт жылга эркинен ажыратылганы 4-январда белгилүү болду.
Конституциялык палатанын мурдагы судьясы Клара Сооронкулованын пикиринде, бул иштер жарандык тартипте каралганы менен кылмыш жоопкерчилигине чейин тартууга алып барышы мүмкүн:
- Негизи мындай өзгөртүүлөрдү киргизүүнүн кереги жок болчу. Бедел жана ар-намыс боюнча каралган иштерде сот адилеттик, өлчөмдөштүк жана аткаруу деген принциптердин негизинде кабыл алат. Башкача айтканда, чечим адилеттүү болуш керек, моралдык чыгымдын өлчөмү туура аныкталышы керек жана аткара алгандай болушу керек. Эгер аткарылбаса, анда чечимдин негизинде кылмыш иши козголот.
Чынында эле акыркы жылы маалымат каражаттарына карата доо арыздар көбөйгөн.
Башкы прокурордун мурдагы президент Алмазбек Атамбаевдин ар-намысын коргоо боюнча арызына ылайык, "Zanoza.kg" сайтынан жалпысынан 27 миллион сом өндүрүү тууралуу соттун чечими чыккан. Анын ичинен басылма 15, анын негиздөөчүлөру Нарын Айып 9, Дина Маслова 3 миллион сом төлөөгө милдеттүү болгон. Ушундай эле өңүттөгү кине менен “Адилет” укук коргоо клиникасынын жетекчиси Чолпон Жакупова 3 миллион сом, “Ата Мекен” партиясынын юристтери 10 миллион сом айыпка жыгылган. Журналисттер бул айыппулду төлөй албаса, кылмыш иши козголушу мүмкүн экени айтылган.
Андан тышкары "24.kg" агенттиги менен журналист Кабай Карабеков “азыркы президент Сооронбай Жээнбековдун дарегине далилсиз маалыматтарды таратты” деп, 10 миллион сом төлөөгө милдеттендирилген.
Мындан башка бир нече аткаминерлер маалымат каражаттарына карата бир нече миллион сомдук доо арыздарды талап кылышкан эле.
