Бишкекте радикал-экстремисттик жихадизм идеяларын жайылтып жүргөн Казакстандын эки жараны кармалды.
Бул тууралуу Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитет 28-июнда билдирип, ага муфтияттын айрым кызматкерлери да катышы бар экенин айтууда.
Диний башкармалыктын маалымат кызматы өздөрүнүн ал адамдарга тиешеси болбогонун айтып, УКМКдан аны тактоону сурады.
Анткен менен талдоочулар жихадизм идеясы мусулмандар арасында жайылып жатканын жокко чыгарышпайт.
Соодагер “жихадчылар”
Ыкчам-иликтөө иштеринин жыйынтыгында, 25-июнда радикал-экстремисттик жихадизм идеяларын жайылткан Казакстандын эки жараны кармалганын УКМКнын коомчулук менен байланыш бөлүмүнүн башчысы Нурлан Токталиев билдирди:
- Бишкек шаарында УКМКнын кызматкерлери тарабынан Казакстандын эки жараны кармалды. Алар соода иштерине жамынып алып, радикалдык-экстремисттик жихадизм идеяларын жайылтып жүрүшкөн. Мындан тышкары, кийин койгон максаттарына пайдалануу үчүн аялдарды да өз катарларына тартып келишкен. Аялдарды тандап алуу жана тартуу иштерин ар кайсы диний жайларда, анын ичинде муфтияттын айрым кызматкерлеринин көмөгү менен Бишкектин борбордук мечитинде да жасап келишкен.
Атайын кызмат кошумчалагандай, кармалган адамдардын үйүн тинткен кезде, экстремисттик маанайдагы көп сандагы диний адабияттар жана колго жасалуучу жардыргыч заттардын тетиктери табылган. Табылган диний адабияттар күч колдонууга жана диний араздашууга чакырганы белгиленет.
"Дин, укук жана саясат" аналитикалык борборунун башчысы Кадыр Маликовдун айтымында, салафилердин бир бөлүгү күч менен бийликти оодарууга, тартип коргоо органдарына кол салууга чакырат. Маликов изилдөөлөрдө бул "жихадчылар" жана "такфир жамаат" деп айтыларын белгиледи:
- Алардын тамыры салафизмге барып такалат. Мисалы, байистүү жана радикал салафилер бар. Ал радикал салафилер ислам душмандарына куралдуу согуш же жихад жарыялашат. Буларды салафилер-жихадчылар деп аташат. Бирок салафилердин баары эле жихадчы эмес, байистүү салафилер да бар.
Талдоочулар салафизм менен вахабизм бир эле түшүнүк экендигин белгилешет. Кадыр Маликовдун айтымында, жихадизм Түндүк Кавказда, Ооганстанда, Жакынкы Чыгышта жайылган жана ушул тапта Борбор Азияда, анын ичинде Казакстан менен Кыргызстанда ага киргендердин саны өсүүдө.
Муфтият тактыкты талап кылды
Өткөн жылдары Бишкекте жана анын жака белиндеги жардырууларды, тартип коргоо органдарынын кызматкерлерине кол салууларды уюштурду делген "Жайшул Махди" уюмун да эксперттер жихадчы-салафилерге кошуп келатышат.
УКМКнын төрагасынын мурдагы орун басары Марат Иманкуловдун билдиришинче, жихад сөзү түпкү маанисинен бурмаланууда. Ал ислам дининде мекенчилдикке жана маданияттуулукка чакырган чоң жана кичи жихаддар бар экенин айтты.
- Чоң жихад деп мусулман адамдын өзү менен иштөөсүн, кемчиликтерин жоюусун жана маданиятын жогорулатуусун айтат. Бул өтө оор иш. Ошондуктан аны чоң жихад деп койгон. Ал эми кичине жихад - эгер мамлекетке душмандар басып келсе, аргасыздан колго курал алып, өлкөнү жана мусулмандарды коргоп чыгууну айтат. Бул сөздүн эч кандай зыяны жок. Мекенчилдикке, жакшылыкка чакырган чоң түшүнүктү азыр террорчуларга байланышып калды.
Ал эми муфтияттын басма сөз кызматы билдирүү таратып, УКМКнын муфтияттын айрым кызматкерлери кармалган жихадчыларга көмөктөшкөн деген маалыматын тактоону сурады.
Мусулмандар дин башкармалыгынын басма сөз катчысы Максат Мамбеталиев муфтиятты үстүртөн айыптоо менен УКМК анын аброюн атайын түшүрүүдө деп эсептейт.
- УКМК так жана далилдүү фактылар менен айтса жакшы болмок. Ал адам ким экенин жана кайсы жерден андай иш-аракет кылганын айтса, аны билгенге биз өзүбүз да кызыкдар элек. Эгер ошондой иштер бар экени чын болсо, анда муфтияттын атын жамынып алып, башка адамдар деле жасашы мүмкүн. Бул билдирүүнү муфтияттын коомчулуктагы аброюн түшүрүү максатында айтылды деп да ойлоого болот. Муну да жокко чыгарбайбыз.
Мамбеталиев буга чейин да атайын кызмат Бангладешке медресеге кетип жаткан өспүрүмдөрдү жөнөтүүгө Бишкектеги борбордук мечиттин кызматкерлеринин катышы бар деп маалымат таратып, бирок ал тастыкталбаганын белгиледи.
