"Азаттык": Казактын белгилүү коомдук-саясий ишмери Мурат Ауэзов "эки элдин өкүлдөрү Ысык-Көлдө жолугуп, кыргыз-казак алакасын көтөрөлү, жаңы жолго койолу" дегендей пикир айтып жатат. Сиз бул ойду кандай баалайсыз?
Эркебаев: Белгилей кетчү нерсе, Мурат Ауэзов - казактын улуу жазуучусу Мухтар Ауэзовдун уулу. Аны менен жеке тааныштыгым болбосо да ким экендигин, эмгектерин жана коомдук-саясий ишмердүүлүгүн жакшы билем. Далайдан бери анын китептерин окуп жүрөм.
Ал көтөрүп жаткан демилгени колдойм. Ал буга чейин да Кыргызстанга келип, өлкөнүн жетекчилери менен жолугуп, бир катар иштерди жасап келген. Бул албетте колдой турган иш.
Биз байыртадан тарыхыбыз, тилибиз, дилибиз, атүгүл динибиз, салт-санаабыз да бир элбиз, башка жолубуз жок. Бирок өкүнүчтүүсү ушундай иштер кеч болуп жатат.
Мындай иштер Чыңгыз Айтматов көзү тирүү кезинде эле Ташкенде түрк тилдүү маданият ишмерлеринин ассамблеясы уюштурулуп, биздин жазуучулар да барып келген болчу. Ошол иш солгундап, унутулуп баратты эле, кайра козголуп жатканы жакшы болду.
Ошондой эле 1996-жылы Желтоксан окуясынын алдында кыргыз адабиятынын Казакстандагы күндөрү өтүп, жазуучулар менен бирге ага мен да катышкам. Алар да бизге келип-кетип турушкан. Менин да далай казак акын-жазуучуларынын арасында досторум бар.
"Азаттык": ББб Буга чейин бир тууган эки элди акын-жазуучулары, интеллигенциясы жакындатып турганын белгилей кеттиңиз. Бирок ушул мамиленин акыркы жылдары солгундап калышына эмне себеп болду?
Эркебаев: Мамиленин солгундап калышына мамлекеттик жетекчилердин өз ара мамилеси, өлкөлөр арасындагы саясий кызматташтыктын төмөндөп кетиши себеп болду. Убагында Нурсултан Назарбаев демилгечи болуп, Орто Азия президенттери өзүнчө бирлик курабыз деген жакшы аракеттер болгон. Бирок бул иштин унутулуп баратканы абдан өкүнүчтүү.
Мисалы славян мамлекеттери, Америка мамлекеттери бир болуп жатат. Европа биримдигин айтпай эле койолу. Баары тең ошол окшоштугуна, жакындыгына карап ынтымакташып жатышат. Бизде болсо чек аралар жабылып, өтө кейиштүү окуялар болууда.
"Азаттык": Расмий маалыматтарда айтылгандай, жакынкы айларда Кыргызстанга Казакстандын өкмөт башчысы келет экен. Андан кийин август айында президент Назарбаевдин келиши күтүлүүдө. Ушул жолугушуулардын өзөктүү темаларын эмнелер түзүшү керек деп ойлойсуз?
Эркебаев: Эки тараптуу жолугушуулар көп эле болуп жатат. Ал жолугушууларда соода-сатык, экономика маселелерине көбүрөөк көңүл бурулуп, биздин руханий жакындыгыбыз, маданий жана илимий байланыш абдан солгундап кетти.
Бул иштерге мамлекет башчылары түздөн-түз катышып, көмөк көрсөтпөсө, азыр ансыз да кыйналып турган интеллигенциянын колунан көп келе бербейт.
"Азаттык": Эки элдин алакасы жакшырыш үчүн кыргыз тарап кандай чечкиндүү кадамдарды жасаш керек деп ойлойсуз?
Эркебаев: Ал үчүн эрк, каалоо керек. Ошону ишке ашырган конкреттүү аракеттер керек. Келишим түзүп, ар кандай документтерге кол коюп, ошолорду ишке ашыруу зарыл. Тиешелүү уюмдарга тапшырып, көзөмөлгө алуу керек.
"Азаттык": Рахмат.
Эркебаев: Белгилей кетчү нерсе, Мурат Ауэзов - казактын улуу жазуучусу Мухтар Ауэзовдун уулу. Аны менен жеке тааныштыгым болбосо да ким экендигин, эмгектерин жана коомдук-саясий ишмердүүлүгүн жакшы билем. Далайдан бери анын китептерин окуп жүрөм.
Ал көтөрүп жаткан демилгени колдойм. Ал буга чейин да Кыргызстанга келип, өлкөнүн жетекчилери менен жолугуп, бир катар иштерди жасап келген. Бул албетте колдой турган иш.
Биз байыртадан тарыхыбыз, тилибиз, дилибиз, атүгүл динибиз, салт-санаабыз да бир элбиз, башка жолубуз жок. Бирок өкүнүчтүүсү ушундай иштер кеч болуп жатат.
Мындай иштер Чыңгыз Айтматов көзү тирүү кезинде эле Ташкенде түрк тилдүү маданият ишмерлеринин ассамблеясы уюштурулуп, биздин жазуучулар да барып келген болчу. Ошол иш солгундап, унутулуп баратты эле, кайра козголуп жатканы жакшы болду.
Ошондой эле 1996-жылы Желтоксан окуясынын алдында кыргыз адабиятынын Казакстандагы күндөрү өтүп, жазуучулар менен бирге ага мен да катышкам. Алар да бизге келип-кетип турушкан. Менин да далай казак акын-жазуучуларынын арасында досторум бар.
"Азаттык": ББб Буга чейин бир тууган эки элди акын-жазуучулары, интеллигенциясы жакындатып турганын белгилей кеттиңиз. Бирок ушул мамиленин акыркы жылдары солгундап калышына эмне себеп болду?
Эркебаев: Мамиленин солгундап калышына мамлекеттик жетекчилердин өз ара мамилеси, өлкөлөр арасындагы саясий кызматташтыктын төмөндөп кетиши себеп болду. Убагында Нурсултан Назарбаев демилгечи болуп, Орто Азия президенттери өзүнчө бирлик курабыз деген жакшы аракеттер болгон. Бирок бул иштин унутулуп баратканы абдан өкүнүчтүү.
Мисалы славян мамлекеттери, Америка мамлекеттери бир болуп жатат. Европа биримдигин айтпай эле койолу. Баары тең ошол окшоштугуна, жакындыгына карап ынтымакташып жатышат. Бизде болсо чек аралар жабылып, өтө кейиштүү окуялар болууда.
"Азаттык": Расмий маалыматтарда айтылгандай, жакынкы айларда Кыргызстанга Казакстандын өкмөт башчысы келет экен. Андан кийин август айында президент Назарбаевдин келиши күтүлүүдө. Ушул жолугушуулардын өзөктүү темаларын эмнелер түзүшү керек деп ойлойсуз?
Эркебаев: Эки тараптуу жолугушуулар көп эле болуп жатат. Ал жолугушууларда соода-сатык, экономика маселелерине көбүрөөк көңүл бурулуп, биздин руханий жакындыгыбыз, маданий жана илимий байланыш абдан солгундап кетти.
Бул иштерге мамлекет башчылары түздөн-түз катышып, көмөк көрсөтпөсө, азыр ансыз да кыйналып турган интеллигенциянын колунан көп келе бербейт.
"Азаттык": Эки элдин алакасы жакшырыш үчүн кыргыз тарап кандай чечкиндүү кадамдарды жасаш керек деп ойлойсуз?
Эркебаев: Ал үчүн эрк, каалоо керек. Ошону ишке ашырган конкреттүү аракеттер керек. Келишим түзүп, ар кандай документтерге кол коюп, ошолорду ишке ашыруу зарыл. Тиешелүү уюмдарга тапшырып, көзөмөлгө алуу керек.
"Азаттык": Рахмат.
