"Арай көз чарай" талкуусунун катышуучулары: каржы базары боюнча эксперт Бүажар Абдыкадырова, Улуттук банктын тышкы көзөмөл башкармалыгынын адис кызматкери Уланбек Хамраев жана Жогорку Кеңештин депутаты, “Ар-намыс” фракциясынын мүчөсү, Жогорку Кеңештин Регламент жана депутаттык этика боюнча комитетинин төрайымы Айнуру Алтыбаева катышты.
“Азаттык”: “Сүткорлук тууралуу” мыйзам долбоору каржы базарынын өкүлдөрү, анын ичинде Улуттук банк тарабынан да көп колдоого алынган жок. Бүажар айым, буга эмне себеп?
Абдыкадырова: Бул мыйзам долбоору азыркы үч мыйзамга карама-каршы келет. Андан тышкары бул мыйзам ишке кирсе сүткорлук азайбайт, тескерисинче ошону менен шугулданган адамдардын күнү тууйт. Анткени бул мыйзам банктар менен микрокаржылоо уюмдарынын пайызын чектөөнү сунуштап атат, бул алардын ишине терс таасирин гана тийгизет. Ошондуктан андай компаниялардын ордун жалаң мыйзамсыз аракеттенген шылуундар ээлеп, элдин башын айландыра башташат.
“Азаттык”: Улуттук банк чакан насыя берип жаткан ишканалардын, банктардын ишине көзөмөл кыла албайбы?
Хамраев: Негизги мыйзам ченемдерине ылайык, Улуттук банк каржы-насыя мекемелерине көзөмөл жүргүзөт. Мисалы, 2012-жылы микрокаржылоочу уюмдардын 98% күбөлүгү чакырылып алынды. Анткени алар Улуттук банк койгон талаптарды бузуп, "Микрокаржылоо тууралуу" мыйзамдын 2-беренесин аткарган эмес. Негизинен бул алардын жасаган иштери тууралуу отчетуна байланыштуу.
Алтыбаева: Ар бир өлкөдө акча саясатын мамлекет жүргүзөт. Бизде мамлекеттин ордуна Улуттук банк бул саясат менен алектениш керек. Бирок жыйырма жылдын ичинде бул маселе эч кандай көзөмөлгө алынбай, каржы рыногунда тартипсиздик өкүм сүрүп келген.
Мисалы, биз июнь окуясында жабыркаган насыячылар менен иштегенде көрдүм, Ошто 65-67% үстөк менен насыя берген ишканалар бар. Ошол компаниялардын жергиликтүү филиалдарынын жетекчилери хансарайларда жашап, 50-60 миң долларлык автоунааларды тээп жүрүшөт. Бул да Улуттук банк тарабынан эч кандай көзөмөл жоктугун көрсөтүп турат. Ошондуктан менин коллегам, депутат Өмүрбек Текебаев Улуттук банктын ордуна демилге көтөрүп, ушул мыйзамды демилге кылып, даярдаган. Тилекке каршы, азыр Улуттук банк жасай турган ишти Жогорку Кеңеш жасап жүрөт.
“Азаттык”: “Сүткорлук тууралуу” мыйзам долбоору каржы базарынын өкүлдөрү, анын ичинде Улуттук банк тарабынан да көп колдоого алынган жок. Бүажар айым, буга эмне себеп?
Абдыкадырова: Бул мыйзам долбоору азыркы үч мыйзамга карама-каршы келет. Андан тышкары бул мыйзам ишке кирсе сүткорлук азайбайт, тескерисинче ошону менен шугулданган адамдардын күнү тууйт. Анткени бул мыйзам банктар менен микрокаржылоо уюмдарынын пайызын чектөөнү сунуштап атат, бул алардын ишине терс таасирин гана тийгизет. Ошондуктан андай компаниялардын ордун жалаң мыйзамсыз аракеттенген шылуундар ээлеп, элдин башын айландыра башташат.
Талкууну толугу менен бул жерден угуңуз:
“Азаттык”: Улуттук банк чакан насыя берип жаткан ишканалардын, банктардын ишине көзөмөл кыла албайбы?
Хамраев: Негизги мыйзам ченемдерине ылайык, Улуттук банк каржы-насыя мекемелерине көзөмөл жүргүзөт. Мисалы, 2012-жылы микрокаржылоочу уюмдардын 98% күбөлүгү чакырылып алынды. Анткени алар Улуттук банк койгон талаптарды бузуп, "Микрокаржылоо тууралуу" мыйзамдын 2-беренесин аткарган эмес. Негизинен бул алардын жасаган иштери тууралуу отчетуна байланыштуу.
Алтыбаева: Ар бир өлкөдө акча саясатын мамлекет жүргүзөт. Бизде мамлекеттин ордуна Улуттук банк бул саясат менен алектениш керек. Бирок жыйырма жылдын ичинде бул маселе эч кандай көзөмөлгө алынбай, каржы рыногунда тартипсиздик өкүм сүрүп келген.
Мисалы, биз июнь окуясында жабыркаган насыячылар менен иштегенде көрдүм, Ошто 65-67% үстөк менен насыя берген ишканалар бар. Ошол компаниялардын жергиликтүү филиалдарынын жетекчилери хансарайларда жашап, 50-60 миң долларлык автоунааларды тээп жүрүшөт. Бул да Улуттук банк тарабынан эч кандай көзөмөл жоктугун көрсөтүп турат. Ошондуктан менин коллегам, депутат Өмүрбек Текебаев Улуттук банктын ордуна демилге көтөрүп, ушул мыйзамды демилге кылып, даярдаган. Тилекке каршы, азыр Улуттук банк жасай турган ишти Жогорку Кеңеш жасап жүрөт.
