Мыйзам коррупциянын алдын алуу, мамлекеттик сырдын сыртка чыгышына бөгөт коюу максатында сунушталганын демилгечи депутат Кожобек Рыспаев билдирди.
Буга чейин жетекчилик кызматтарда иштеген жана айрым депутаттардын жарандыгына байланыштуу маселе коомчулукта кызуу талкууланган.
Расмий Бишкек кош жарандуулукту тааныбаганы менен иш жүзүндө Орусия, Казакстандын, ошол эле кезде Кыргызстандын да паспортун алып жүргөн мигранттар аз эмес.
Жогорку Кеңештин депутаты, мыйзам долбоордун демилгечиси Кожобек Рыспаевдин айтымында, эгер башка жарандыгы барлар мамлекеттик жана муниципалдык кызматтарга иштегиси келсе, башка өлкөнүн жарандыгынан чыгып, Кыргызстандын жарандыгын алуусу керек болот:
- Ички иштер министрлигинен, Коопсуздук комитетинен маалыматтарды алдык. Өзүңөргө белгилүү болгондой, тыңчылык менен кармалып атышат. Эки жарандыгы барлар коррупциялык иштерге аралашып, акча уурдап, кылмыш иш козголуп атса, башка жарандыгы менен качып кетип атышат. Ансыз деле канчалары качып жүрүшөт. Кыргызстандын патриоту болсо ушул өлкөнүн жарандыгы менен кыргыз элине кызмат кылсын. Бул мыйзам коррупциянын алдын алуу, сыр болгон материалдарды башка мамлекетке бербөө үчүн сунушталды. Ал эми мигранттардын 1% муниципалдык кызматтарда иштейт экен. Ошолорго шарт түзөбүз деп башка төрт тарабыбызды ачып ташташыбыз керекпи?
"Келечекке таасирин тийгизет"
Кыргызстандын Орусиядагы элчилигинен алынган маалыматка караганда, эгемендик алган жылдан бери 516 миңден ашуун адам Орусиянын жарандыгын алган. Ошол эле кезде кыргыз атуулдугунан расмий баш тарткандардын саны 29 миңди гана түзөрүн “Азаттыкка” президентке караштуу Жарандык маселелер боюнча комиссиянын жооптуу катчысы Нурбек Касымбеков билдирди.
Расмий Бишкек кош жарандуулукту тааныбаганы менен иш жүзүндө Орусия, Казакстандын, ошол эле кезде Кыргызстандын да паспортун алып жүргөн мигранттар аз эмес.
- 1995-жылдан бери Кыргызстан жарандыгынан баш тарткандардын саны 29 миң 597 болду. Ал эми Орусиянын Федералдык миграция кызматы жаз алды 516 миңден ашуун кыргызстандык орус жарандыгын алды деп айткан эле. Эгер Кыргызстан президентинин атына арыз жазып, документин тапшырбай ошол жактын жарандыгын алган болсо, демек алар кош жаран бойдон жүрөт.
Ал арада “Ата Мекен” фракциясынын лидери Өмүрбек Текебаев ант бербей турган, саясий эмес орундарга Кыргызстандын мурдагы жарандары иштей берсе болот деген мыйзам долбоорду сунуштап жатат. Ал Рыспаев сунуштаган мыйзам долбоор иш издеп, чет жакка кеткен миңдеген мекендештердин келечегине терс таасирин тийгизет деп эсептейт.
- Мейли саясий, коопсуздук багыттагы кызматтарда Кыргызстандын мурдагы жарандары иштебесин. Бирок катардагы кызматтарда иштегенге толук укуктуу. Ал жерде мамлекетке зыян келтире турган эч нерсе жок. Ошондуктан жогорудагы мыйзамды туура эмес деп эсептейм. Жүз миңдеп башка өлкөлөрдө иштеп жүргөн мекендештердин келечегин ойлобогон мыйзам болуп калды.
"Мамлекет үчүн башка жарандыктан баш тартсын"
Буга чейин жетекчилик кызматтарда иштеген айрымдардын жарандыгына байланыштуу маселе коомчулукта кызуу талкууланган. Бишкек шаарынын мэри Кубанычбек Кулматов Орусиянын жараны экени айтылып, кийин Башкы прокуратура анын Орусия жарандыгынан баш тарткандыгы тастыкталгандыгын айтып чыккан.
Мурдагы премьер-министр Өмүрбек Бабановдун 1995-жылы Казакстан жарандыгын алганы, Сотторду тандоо кеңешинин мүчөсү Ирэна Степкичева Орусиянын жараны экени айтылып, бул маселелер талкуунун чордонуна айланган.
“Адилеттүү шайлоо” демилге тобунун мүчөсү Гүлжигит Исаков кош жарандыгы бар жарандар мамлекеттик кызматта иштебесин деген демилгени колдойт.
- Бул өтө опурталдуу маселе. Башка өлкөдөн келип Кыргызстандын жарандыгын алып деле, ошол Орусиянын ичиндеги жарандар бул жакта көпчүлүктү түзүп туруп, абалды каалагандай өзгөртүп койгонго мүмкүнчүлүк пайда болуп калат. Мисалы, Крымда эмне болду? Ал жакта бүгүнкү күндө калкынын 60 пайызын орустар түзөт. Ал эми мигранттардын арасынан бийликке кызыккандар аз. Ошончолук эле мамлекет үчүн иштеп берем десе башка жарандыктан биротоло баш тартсын.
Орусияда ушул жылдан тартып кош жарандуулукка байланыштуу жаңы мыйзам иштей баштады. Ага ылайык, экинчи жарандыгын ачыкка чыгарып, мамлекеттин атайын тизмесине кирбеген орусиялык жаран кылмыш жоопкерчилигине тартылат. Булардын ичинде Орусиянын жарандыгын алган кыргызстандыктар да бар.
Кыргызстандын канча жараны Орусиядан башка дагы кайсы өлкөлөрдүн жарандыгын алганы так белгисиз. Жыл сайын президенттин жардыгы менен 2 миңдей жаран расмий түрдө атуулдуктан баш тарткан. Алар Орусиядан тышкары Малайзия, Түркмөнстан, Беларус, Германия өңдүү өлкөлөргө кеткени кабарланган.
