"Азаттык": Кыргызстан менен Өзбекстандын ортосундагы жанданган алаканын келечеги тууралуу өзбек саясатчыларынын пикирлери, божомолдору кандай болуп жатат? Сиздин оюңуз кандай?
Мухаммед Салих: Соңку 25 жыл аралыгында Өзбекстандын мамилеси Кыргызстан менен гана эмес, Борбор Азиядагы башка мамлекеттер менен да начарлап кеткен. Мамлекет башчылар жолугушкан учурда кучакташып, бири бирине жылмайса да, саясий тажрыйбада маркум президент Ислам Каримов өз билгенин жасай берди. Натыйжада Өзбекстан коңшулардан алыстап, талаш-тартыш күчөгөндөн күчөп барды. Бул абалды жаңы жетекчи Шавкат Мирзиёев жумшартат деп үмүт артып жатабыз.
Мирзиёевдин Бишкекке жасаган мамлекеттик сапары чиелешип кеткен ошол маселелердин чечилишине салымын кошот деген ишеничибиз бар. Саясат гана эмес, бардык тармак кризиске кабылган. Андан чыгууга өзбек президентинин Кыргызстанга сапары ийгиликтүү кадам болсун деп тилеп отурабыз.
"Азаттык": Шавкат Мирзиёевдин Кыргызстанга сапарынын алдында берилген расмий маалыматтарга ылайык, көбүнчө чек ара маселелерин чечүүгө этибар каратылып жатат. Андан башка экономикалык, социалдык маселелер да бар эмеспи. Ал көйгөйлөр жакын арада чечимин табышы мүмкүнбү же көп убакыт талап кылабы?
Мухаммед Салих: Албетте, убакытты талап кылат. Аны тездетүү үчүн тараптардын саясий эрки зарыл. Жакында Кыргызстанда президенттик шайлоо өткөнү турат. Жаңы жетекчи кандай адам болорун, жаңы президенттин шайланышы кыргыз-өзбек мамилесине таасир тийгизеби же жокпу, азыр божомолдой албайбыз. Ал эми өзбек тарап боюнча айта турган болсом, чек араны тактоо маселесине гана негизги көңүлдү буруп албай, аны менен катар өз ара интеграция жаатында аракеттерди да жандандырууга макул.
"Азаттык": Шайлоо жөнүндө кеп козгоп калдыңыз, 15-октябрда президенттик шайлоодон соң, Алмазбек Атамбаев 1-декабрда бийликти башка адамга өткөрөт. Өзбек тараптын бул шайлоо жыйынтыгына кызыкчылыгы бар деп ойлойсузбу? Ташкент кимди каалайт, Атамбаевдин ишин уланткан адамдыбы же айырмасы жокпу?
Кыргыз-өзбек соода алакасы качан жакшырат?
Кыргыз-өзбек соода алакасы качан жакшырат?
Өзбекстандын премьер-министри Абдулла Ариповдун Бишкек сапарынан соң эки өлкөнүн ортосундагы мамиле, анын ичинде экономикалык карым-катыш жакшы жагына өзгөрөт деген үмүттөр жанданууда.
Мухаммед Салих: Менимче, өзбек өкмөтү Ташкент менен алака-катышты жакшы деңгээлде сактаган башчынын келишин каалайт. Шавкат Мирзиёев акылдуу инсан. Ал Кыргызстанда президенттикке талапкер болгондордун кай бирине симпатиясын билдирип, кай бирине антипатия көрсөтөт деп ойлобойм. Башка өлкөнүн ички ишине аралашпайт. Бирок ким Борбор Азиядагы интеграцияны жактаса, ошонун бийликке келишин каалайт.
"Азаттык": Эгер Кыргызстан менен Өзбекстандын ички саясий айырмачылыгы тууралуу сөз кылсак, бири бирине окшобойт. Биринде демократиялык аракеттер көбүрөөк, экинчисинде ийкемдүү саясат. Бул жагдайдан алып караганда, эки мамлекет ортосунда бири бирин саясий жактан колдоп-кубаттоо маселеси канчалык реалдуулукка жакын?
Мухаммед Салих: Шавкат Мирзиёев акыркы кездери либерал кадамдарга барып жатат. Экономика жаатында өзгөрүүлөрдү жасаганга умтулууда. Ал өзгөрүүлөр саясатта да болот деп күтүп турабыз. Анткени саясий өзгөрүүлөр жана коомдун демократияга багыт алышы экономикадан да маанилүү. Биз 25 жыл бою бул маселени Каримовго көп айттык. Бирок кулак аскан жок. Натыйжада демократиялык абал начар экенин көрүп турасыз. Буга Шавкат Мирзиёев өзү да күбө болду. Ал каталарды кайталабашы керек. Ошондо тышкы саясатта да ийгиликтер жаралат.
