Жусуп Баласагын атындагы Кыргыз Улуттук Университетинин археолог окумуштуулары быйылкы жайкы изилдөө мезгилинде Кочкор өрөөнүндө болушуп, орто кылымдарда (борбор шаарларынын бири Баласагын болгон тээ Караханийлер доорунда) гүлдөп-өнүккөн Кочкор-Башы шаарынын калган-каткан чалдыбарында казуу жүргүзүштү.
Археологдорго КУУнун археологиялык практикада жүргөн тарыхчы студенттер тобу жардам кылды.
Изилдөөчүлөр 2-июлда кайра Бишкекке кайтып бараткан маалда археолог Ороз Солтобаев менен чакан маек курдук.
Быйылкы археологиялык иликтөөнү жетектеген Солтобаев мырза алгачкы күндөрү Кочкор районундагы Кум-Дөбө айылдык өкмөтүнүн өкүлдөрү "келгин археологдорго" тоскоол кылышканын жана айылда алиги тарыхый урандылар жайын 20 чакты кишиге "ижарага" бөлүп таркатуу долбоору бышып-жетилгенин билдирди.
Окуянын чоо-жайын экинчи тараптан да сурап билүү үчүн айыл өкмөт башчысы Бакай Увалиев мырзага да кайрылдык.
Увалиев мырза сөз болуп жаткан жер тилкесин жергиликтүү тургундарга ижарага бөлүп берүү долбоору бар экендигин танган жок.
Ошол эле учурда, Увалиев мырзанын айтымында, эгерде расмий Бишкек (тагыраак айтканда, Кыргызстандын Жогорку Кеңеши) көөнө шаардан калган тарыхый урандылар жайын ижарага таркатып салуу долбооруна бөгөт койчу болсо, анда жергиликтүү бийлик жогортодон түшкөн буйрукту аткарууга даяр.
Изилдөөчү Солтобаев мырзанын айтымында, тээ 1994-жылы 26-июнда Кум-Дөбө айылындагы менчиктештирүү комиссиясы "Төрт-Күл шаар чалдыбары эч кимге менчикке берилбейт" деген токтом кабыл алган экен.
Ал эми экинчи ыңкылапка чейинки доордо (2009-жылы) жергиликтүү төбөлдөрдүн колдоосун алган 21дей киши бул токтомду жең ичинен буздуруп, өздөрүнө "жиликтеп" алуу аракетин баштаган экен.
Маселенин баары "жергиликтүү бийликтер өз аймагындагы тарыхый жана маданий эстеликтерди жогорку жактын буйругу жок эле өз демилгеси менен коргоого алышы керекпи, же жокпу?" деген суроого такалып жатканын жергиликтүү коомчулук да сезүүдө.
Айылдын Кайырбек Коңурбаев сыяктуу өкүлдөрү бул маселени козгоп, тарыхый байлыкты сактоо үчүн кам көрүүгө Кочкор бийлигин да, Нарын облустук бийлигин да, ордо шаардагыларды да чакырып келет.
Ушундай кырдаалда жергиликтүү аткаминерлер жалпы улутка орток тарыхый байлык болгон жайды үлүштөргө бөлүп таркатуунун демилгечиси болушу керекпи, же, ал түгүл эгерде Бишкектен "тарыхый урандыларды ого бетер кыйраткыла" деген терс буйрук келчү болсо да, ошого каршы такаат кылып, шаар чалдыбарын болочокку урпактар үчүн сактап калуу мүдөөсүн көздөгөн мыйзамдуу күрөштүн демилгечиси болушу керекпи?
Айтор, аларда экинин бирин тандоо мүмкүнчүлүгү азыр да бар.
