Сагинтаевдин өкмөтү "эки алды"
- Биздин президент - заманыбыздын улуу жаратманы! Казакстандын эли бүгүнкүсү менен келечегин Элбашы менен гана байланыштырат! Эки жарым жылдагы бийик ишеними үчүн Элбашы, президент Нурсултан Абишович Назарбаевге ыраазылык айтам, - деп Бакытжан Сагинтаев отставкасы жарыяланган күнү эле билдирүү жасады.
“Элбашы дайыма эл кызыкчылыгына карап чечим чыгарат” деп кошумчалаганына караганда командасына берилген бааны түгөл моюнга алган сыяктанды.
Мурдараак Назарбаев “системалуу иш жүргүзбөгөнү, социалдык маселелерди чече албаганы, элдин тапканынын көбү тамак-аштан артпай жатканы үчүн” бул өкмөт кетиши керектигин билдирген. Социалдык маселе дегенде 6-февралдан бери маал-маал уланып жаткан көп балалуу энелердин нааразылык жыйындарын айтууга болот. Андан мурдараак президент өкмөткө “коркоктор” деп да баа берген эле.
Сагынтаевдин ордун мурдагы биринчи вице-премьер Аскар Мамин убактылуу ээледи. Калган министрлер милдетин аткаруучу макамы менен турушат.
Боло элек өкмөткө берилчү тапшырма
Жаңы кабинеттин курамы азырынча белгисиз, бирок негизги милдеттери аныкталып калды. Тапшырманы президент Назарбаев 27-февралда, өзүнүн партиясынын курултайында жарыялайт:
- “Нур Отан” партиясынын жакынкы курултайында социалдык колдоону күчөтүү, элдин жашоосун жакшыртуу боюнча бир катар чараларды сунуштайм. Бул үчүн бюджеттен жана улуттук фонддон аз эмес каражат бөлүнөт. Ал төмөнкү маселелерди чечүүгө жумшалат: Биринчи - аз камсыз болгондорго социалдык колдоону күчөтүү. Экинчиси - элдин аялуу катмарынын турак жай шарттарын жакшыртуу мүмкүнчүлүктөрүн кеңейтүү. Үчүнчүсү - аймактарды өнүктүрүү саясаты олуттуу өзгөртүлөт.
Саясат талдоочу Ерлан Саиров бул чараларды кубаттайт. Бирок фонддон акча бөлүү менен гана карапайым элдин абалын жакшыртууга болбосун белгиледи:
- Элдин 4-5 пайызы гана жумушсуз дешет. Бул чылгый калп. Айыл жеринде жазында жана күзүндө гана жумуш бар, калган учурда бош. Айылда мугалим менен эле акимиаттагыларда иш бар. Башкасынын нак жумушу жок. Демек, социалдык абалды жакшыртуу үчүн айыл аймактарында чакан өндүрүштөрдү ачуу өтө өзөктүү. Анткени элдин 42% айылда. Кара жумушта иштегендер 50-70 миң теңгеден артык маяна ала албайт. Бүгүн алдыбыздагы эң негизги маселе жумуш, болгондо да сапаттуу жумуш орундары керек. Сапаттуу дегенде ар бир адамдын социалдык абалын жакшыртып, эртеңкисине каражат ашырууга мүмкүнчүлүк берүү.
Андай мүмкүнчүлүк кимдин колунан келет? Саясатчы Галым Байтук эки-үч гана министрди калтырып, калган өкмөттүн курамын толук жаңылоо гана эффект берет деген ойдо. Ал азыр оозго алынып, “өкмөт башына келип калышы мүмкүн” деп айтылып жаткан фамилияларды ортого салды:
- Бизге азыр абройлуу, экономиканы түшүнгөн адам келиши зарыл. Аскар Мамин болот деп айтууга болот. Абройлуу адамдардын арасында Имангали Тасмагамбетовдо (Казакстандын Орусиядагы элчиси) да мүмкүнчүлүк бар. Жаштардын арасынан жакында эле премьер-министрдин орун басары болгон, жумушту катыра иштеген Аскар Жумагалиев бар. Аймактардан келиши да ыктымал. Мисалы, Бауржан Байбек (Алматынын акими) да талапкер боло алат.
Казакстандын азыркы абалында кандай команда келбесин жаңы өкмөт жаңылык киргизип, өзгөртүү жасарынан күмөн санагандар аз эмес. Алардын бири - саясатчы Владимир Козлов:
- Өлкөдө супер президенттик башкаруу. Өкмөттөгүлөр, премьер-министр дагы техникалык кызматкерлер. Алар бардык сөзүн “өлкө башчысынын тапшырмасы боюнча” деп башташат. Президенттин тапшырмасы болбосо ал министрлер иштебечүдөй сезилет. Ушул эле президент, ушул эле башкаруу системасы турганда өкмөттү канчалык жаңылаба – майнап жок.
Ал эми оппозициячыл саясатчы Амиржан Косанов "Оппозиция катышкан, акыйкат жана атаандаштык шартында шайлоо өткөрүү керек. Ар бир партия өз программасы менен чыгып, жеңсе өкмөттү курасын. Ал программасын аткарууда максималдуу өз алдынча болушу шарт. Аларды президенттин аппараты башкарбашы керек. Өкмөттүн ишмердигин көзөмөлдөгөн кубаттуу механизм парламентте болгону дурус. Ошондо гана эффективдүү жана жоопкерчиликтүү өкмөт болот!" деп "Фейсбуктагы" барагына жазды.
Карапайым казакстандыктар мындай пикирде:
Казакстанда 1991-жылдан бери өкмөт кеминде 11 ирет алмашты. Советтик доордо өзү да Министрлер кеңешин жетектеген Нурсултан Назарбаев 30 жылга жакын убактан бери президенттик кызматта келатат.
