Ак никелүү үй-бүлөлөрдүн бүлүнүшүнө эркектин же зайыптын тукумсуздугу себепчи болгон учурлар Борбор Азиянын түпкүлүктүү элдеринде кеңири жайылган көрүнүш.
Демейде баласыздык үчүн аялдар күнөөлөнчү. Тажикстандык илимпоз-дарыгер Акбаршо Ахмедов тукумсуздук үчүн эркектер да күнөөлүү экенин, ооруну эрте дарылоого болорун аларга маалымдоону өзүнүн борчу деп билет. Акыркы 50 жылда табарсыктагы шаабат-сперманын азайышы эркектер үчүн чоң проблемага айланган.
Тажикстанда коңшулаш Борбор Азия өлкөлөрүндө эле непада бала көрбөсө, күйөөсү аялы менен ажырашып, төшөк жаңыртат. Бул, доктурлардын айтышынча, наамалыктын кесепети.
36 жаштагы тажик офицери Шариф Халимовдун айтышынча, алардын бала көрбөй жүрүшкөнү үчүн жубайына катар өзү да күнөөлүү экенин укканда, башын мыкчый маң болуп отуруп калган. Өлкөнүн ар кайсы жеринде көчүп жүрүп, аскерий турмуштун ысык-суугуна өзү менен тең күйгөн түгөйүн урматтаган офицер өжөрлөнө доктурма-доктур жүрүп дарыланды.
- Менин оюмча, эч ким мендей чыдамкай болбосо керек, -дейт эки баланын атасы.- Мен нечендеген доктурларга бардым. Мен элдик дарыгерлерден дарыланып көрдүм. Мен Кудайга таат кылдым.
Былтыр Шариф Халимовдун жары этегинен жалгап, Наргиза деген кыз төрөдү.
Эри-зайыптын эми каз-каздап басайын деп турган чүрпөсүнөн башка Дүйшөмбүнүн балдар үйүнөн багып алган беш жаштагы Нафиза деген кызы да бар.
Офицерге “баласыз какбаш өтмөк белеңер, кубатыңар барда ажырашып кеткиле” деп утурумдук кеңеш айткан адамдардан качканга анын чет жакалардагы аскердик бөлүктөрдү улам которуп, кызмат өтөөсү мүмкүндүк берген.
Расмий маалыматтар боюнча, Кыргызстандагы эркектердин 10 проценти тукумсуз. Ал эми простата безине тушугуп, андан тукумсуз болуп калган эркектердин саны 15 миңден кем болбойт. 2005-2008-жылдын ортосунда андай эркектердин саны 3 миңге көбөйүп, 11 миңге чыккан.
2010-жылы Кыргызстандагы төрөө курагындагы ар бир 25-аялга тукумсуздук диагнозу коюлган.
Лондондо чыкчу Daily Telegraph гезитинин жазышынча, акыркы 50 жылда табарсыктагы шаабат-сперманын азайышы эркектер үчүн чоң проблемага айланган. Буга жаратылыштын булганышы да салым кошууда.
Кыргызстандын башкы урологу, профессор Акылбек Усупбаевдин “Азаттыкка” айтышынча, бул “кесел” кыргызстандык эркектерге да мүнөздүү:
- 20-30 жыл мурда ар дайым аялдар күнөөлүү болуп келчү. Азыр эркектер күнөөлүү болуп атат. Тукумсуздукка, жубайлардын бала көрбөй жатышына 50 пайыздай эркектер күнөөлүү. Аялы дарыланса, эркегин кошо дарылаш керек. Мунун эч кандай уяты жок.
Эркектин алсыздыгы, простата безинин сезгениши 50 пайызга чейин чыгып кетти. 18 жаштан 40 жашка чейинки кишилер ушундай ооруга чалдыгып атат. Адистерге кайрылбай өз алдынча дарыланып атышат.
Тажикстанда, ырасмий маалыматтарда айтылгандай, ар бир бешинчи үй-бүлө баласыздыктын айынан бузулат. Көбүн эсе ажырашуунун демилгечиси эркектер болот. Алар тукумсуздуктан дарыланыш керек деп чечкен учурда да доктурга адегенде аялын жөнөтүшөт.
Медицина илимдеринин доктору Акбаршо Ахмедов тажикстандык ар бир экинчи эркек тукумсуздук үчүн аялын күнөөлөрүн айтат:
- Биздин коомдо үй-бүлөлөр көп балалуу болгондуктан балалуу болбой калуу эркектер үчүн психологиялык травма. Бул - социалдык оору. Баласыз жубайлар болсо, демейде күйөөсү зайыбын сен күнөөлүүсүң деп, доктурга дарыланганга жиберет. Чындыгында 50 процент тукумсуздук эркектерге байланыштуу.
Доктурлардын айтышынча, эркектердин тукумсуздугуна негизинен шаабаттын, же медициналык тилде айтканда, сперманын түзүлүшүнүн оору-сыркоодон жабыркашы, чабалдыгы, санынын жетишсиздиги таасир этет. Бала кезде кабылган жугуштуу оорулар, иммундук системанын бузулушу да буга кошумча болот.
Профессор Ахмедов өз тажрыйбасына таянып, тукумсуздукту туура дарылоо менен айрыкча жаш куракта үй-бүлөлөрдү сактап калса болорун, дарыланганы кайрылган төрт эркектин бирөө кеминде эки жолудан төшөк жаңыртканга үлгүргөндөр экенин айтат.
Жыл башында германиялык жана израилдик илимпоз-медиктер чычкандын шаабатын урук безинин клеткасынан алышкан. Бул илимий эксперимент болочокто уруксуздукту дарылап, ар бир эркектин табигый ата болуусун мүмкүн кылат дешет илимпоздор.
