Калемгерлер – сый ээлери
Салтанаттын алгачкы эки күнүндө күндүзү кыргыз, уйгур элдеринин белгилүү адабиятчылары сөз сүйлөшсө, кечкисин комузчу, термечи, төкмө акындардын кароо сынагы өтүп жатты. Үчүнчү күн дегенде Артыш драма театырында 300дөн ашуун кишинин катышуусунда чоң жыйын өттү. Анда 30 калемгер, 12 редакторго «Шинжаң кыргыз адабияты» журналынын «салым кошуучу сыйлыгы», ардак грамотасы, ошондой эле акчалай сыйлыктар тапшырылды.
Доор бөлгөн жыйнак
Эки томдуктун биринчи томуна 35 аптордун прозалык чыгармалары киргизилген. Экинчи тому 101 аптордун поэзиялык чыгармаларынан түзүлгөн. Акын Нуртокто Дубанаалы уулу бул боюнча «Бул албетте, кытай кыргыз акын-жазуучуларынын 30 жылдан берки акыл эмгегинин мөмөсү. Андыктан анын кыргыз маданыятындагы доор бөлгөн олуттуу окуя катары тарых беттеринде калаарына ишенем!», деген оюн билдирди.
Өткөн күнгө көз салсак, аталган журнал 1981- жылы Үрүмчү шаарында негизделген, алгач редактор болуп ага чейин казак тилинде чыгарма жазып, казак журналдарында редакторлук кызматын аткарып келген Ырысбек Абыган, Турганбай Кылычбек деген калемгерлер дайындалган. Ошол эле сексенинчи жылдардын ичинде бул эки калемгердын жана ушул журналда жарык көргөн саналуу акын-жазуучулардын чыгармалары Кыргызыстанда «Ала Тоо», «Кыргызстан маданияты» сыяктуу кезит-журналдарда да жарык көргөн.
Алардын ичинде эң көлөмдүүсү Турганбай Кылычбектин «Чолпон» аттуу повесити айтылуу аңгеменин чебери Аман Сасбайев тарабынан даярдалып, сунушталган. Ошол эле мезде «Шиңжал Кыргыз адабияты» басылмасы Чыңгыз Айтматов, Түгөлбай Сыдыкбеков, Аалы Токомбай, Төлөгөн Касымбеков, Байдылда Сарногойев, Сүйүнбай Эралиев сыяктуу кыргызстандык залкарлардан тартып, бүгүнкү эң жаш калемгерлерден Алтынбек Ысмайылов өңдөңгөн жаш калемгерлердин чыгармаларын кытайлык кыргыз окурмандарына үзбөй тааныштырып келет.
Жыйынга Шинжаң Уйгур аптоном райондук саясий кеңештин орун басар төрагасы Мамбетасан Токтаалы, Кызыл-Суу кыргыз аптоном обуласынын губернатору Парат Турду, аптоном райондук адабыят-көркөм өнөрчүлөр кеңешинин катчылары Хуаңйүнжүн (улуту кытай), орун басар төрө айымы Эркеш Курманбек кызы (улуту казак) сыяктуу бир топ жетекчилер катышып, сөз сүйлөштү. Салтанат соңунда шайырлардын сынагы жыйынтыкталып, Макен Асаналы, Айсалкын Жунус, Бектур Мамбеткурман сыяктуу өнөрпоздор баш байгени канжыгага илишти.
Өсөөр элдин акими акын издейт
Кийин редакциялык топ Кызыл-Суу Кыргыз аптоном обуласынын Ак-Тоо, Улуу-Чат, Ак-Чий, Үч-Турпан сыяктуу оодандарын айланып, ал жердеки калемгерлер жана окурмандар менен атайын жолугушууларды өткөрүп кайтышты.
- Барган жердин баардыгында оодандын акимдери өздөрү баш болуп
Кытай кыргыз басма сөзү менен Кыргызыстан басма сөзүнүн ортосундакы алакалар 1990-жылдардан мурда бир кыйла коюулаша түшүп, кийинки кездерде кайра солгун тартып калган. Бул тууралуу Толкун Турду буларга токтолду:
- 1980-жылдардын ичинде Кыргызыстанда жарык көрчү «Кыргызстан маданияты», «Ала-Тоо» сыяктуу гезит-журналдарга почтодон катталып алып тураар элек, кийин андай мүмкүнчүлүк болбой калды. 1990-жылдардын ичинде Кеңеш Жусупов эки жолу келип, маанилүү маектер өткөн. Саламат Садыкова сыяктуу өнөр жылдыздары редаксыябыздын босогосун аттаган кубанычтуу күндөр болгон.
«Шиңжаң кыргыз адабияты» бүгүн 4000ден ашуун нуска менен эки айда
Балким буга кыргызстандык окурмандардын бул журналдан кабарсыздыгы жана биздин жазууну (араб арибин) окуй албагандыгы себеп болсо керек.
