Кыргызстанда азык-түлүк баасы асмандай баштады

2020-жылдын төрт айында азык-түлүк Кыргызстанда 10,1% кымбаттады. Бул ЕАЭБге мүчө өлкөлөрдүн ичиндеги эң бийик көрсөткүч.

Ошол эле маалда кызмат көрсөтүүнүн баасы көтөрүлгөн жок, өнөр жай товарларынын баасы азыноолак арзандады. Жалпысынан инфляция апрелде өткөн жылдын декабрына салыштырмалуу 5% түздү.

Салыштырып көрөлү – былтыр бир жыл ичинде азык-түлүк баасы 5,7% гана көтөрүлүп, инфляциянын жалпы көлөмү 3,1% түзгөн.

Улуттук банктын максаты - инфляцияны 5-7% ашырбай кармап туруу, ошого жараша башкы банк өлкөнүн акча-кредит саясатын жүргүзөт.

Учурда өкмөт 2020-жылдын аягында инфляция 10,8% деңгээлинде калышына кызыкдар, бирок жугуштуу апаат башталганга чейин инфляция 3,7% ашпайт деп болжолдоп отурган. Айрым азыктардын баасы мындан да жогору болушу мүмкүн. Анын себеби – жергиликтүү базардын импортко көз карандылыгы, каржы базарынын кескин жогорулап-төмөндөп турушу, азык-түлүк товарларына баанын өзгөрүшү ушундай жагдайды жаратат.

Тамак-ашка баа быйыл өнөр жай товарлары менен кызмат көрсөтүүнүн баасына караганда кыйла өсөрү күтүлүп жатат. Анын үстүнө Кыргызстанда азык-түлүк баасы ЕАЭБдин башка өлкөлөрүнө караганда тезирээк кымбаттап жатат.

Жыл башынан бери негизги азык-түлүк продуктуларына баалар кыйла кымбаттады. Айрыкча эт менен картошка баасы.

Азык-түлүктүн баасы өлкө оор экономикалык кризиске капталган чакта кымбаттады. Азырынча апрелге карата маалыматтар чыга элек, анткен менен экономисттер бул айда элдин кирешеси кыйла төмөндөй турганын азыртан эле болжолдоп отурушат, карантин маалында жумушсуздук жетер жерине жетпедиби.

Жагдайды доллар курсунун көтөрүлүшү менен мигранттардан келчү акчанын азайышы ансайын татаалдаштырууда. Мигранттар жөнөтчү акчанын таасири өтө олуттуу – ага расмий экономикалык көрсөткүчтөр эле көз каранды болбостон, калктын турмуш деңгээли да күбө. Негизи эле калктын кирешесинин азайып, товардын баасынын кымбатташы барып-келип кыргызстандыктардын жашоо-турмушунун оорлошуна, кедейчиликтин өсүшүнө алып келет.

Бул тууралуу кененирээк орус тилиндеги макалабыздан окусаңыз болот.

13-мартта өкмөт социалдык маанилүү товарларга утурумдук бааны мамлекет тарабынан көзөмөлдөөнү киргизген, анын баары жугуштуу апаат тушунда элге жетиштүү болсун деген максатта жасалган. Монополияга каршы көзөмөл мамлекеттик агенттиги бир катар товарларга жогорку деген бааларды коюп берген, ошол баалар такай өзгөртүлүп турат. Алар кайсы товарлар:

• буудай уну, кара буудай;
• нан (бөлкө нан);
• тартылган сүт, майлуулугу 2,5 жана 3,2 %;
• өсүмдүк майы (күнкарама жана пахта майы);
• каймак май;
• эт (уй, кой, чочко, канаттуу);
• кумшекер;
• күрүч;
• камыр тамактар;
• тооктун жумурткасы;
• картошка.

Ошондой эле күйүүчү, майлоо майлар, көмүр, суюлтулган газга баалар жөндөлүп турат.

Үлкөн проблема

Жер үстүн ээлеген калктын баары 2020-жылдын аягына чейин азык-түлүк тартыштыгы деген оорчулукка кептелгени туру, андай оорчулук 265 миллион калктын мойнуна түшүшү мүмкүн, бул сан өткөн жылы ачкалыктын азабын тарткан адамдардан эки эсе көп.

Мындай маалымат Азык-түлүк жетишсиздигине каршы туруу глобалдык тармагынын баяндамасында келтирилген. Аталган уюмга 15 ири эл аралык өнөктөштөр кирет, алардын арасында ЮНИСЕФ жана Дүйнөлүк азык-түлүк программасы (ДАТП) да бар.

Азык-түлүктүн жетишсиздиги адатта канабайрам уруштардын айынан болчу, андан кийинки орунда климаттын өзгөрүп жатканы, үчүнчү орунда экономикалык кризис турат.

"Адамзаттын башына дагы бир коркунуч түштү– таажы вирус инфекциясы жайылууда. «COVID-19 миллиондогон адамдарга арты кайгылуу апааттарды алып келиши мүмкүн, ансыз деле алардын жашоо-турмушун жакшы деп айтыш кыйын эле. Ал адамдар бир күндүк жумуш чыгып, иштеген акысына курсагын тойгузганга гана канаат кылгандар, - дейт Дүйнөлүк азык-түлүк программасынын жетектөөчү экономисти Ариф Хуссейн. – Чектөөлөрдү коюп, аларды сыртка чыгарбай коюу жана эконмикалык артка кетүү калктын мына ушул бөлүгүн оор абалга алып барып койду. Мындай жаамы дүйнөлүк апааттын азабын көп кишилер тартпашы үчүн биз колдон келген аракеттерди жасашыбыз абзел".

Кеп бул жерде азык-түлүк жетишсиздиги, ачкалыктан боо түшуп кырылчу адамдар, тоё тамак жебеген кедейлер жайында болууда, чала тоют жүргөндөр аман калышы мүмкүн, лекин тамак таппай, ачарчылыкка кабылгандарды кантип сактап калуу маселеси адамзатты ойлонтушу керек.

Макаланын түп нускасы орус тилинде жазылган. Аны бул жерден окусаңыз болот.