- Бүгүн Кыргызстанда убактылуу өкмөттүн түзүлгөнүнө беш күн болду. Өкмөт экономикалык реформаны эмнеден башташы керек?
- 19 жылдын ичинде Акаев менен Бакиевдин бийлиги өлкөнү жакырчылыкка, элибизди караңгылыкка, социалдык жакырданууга алып келди. Өлкө үчүн эң негизги экономика экенин түшүнүшкөн жок. Акаев демократия, элдин укугу деп, Бакиев болсо Бакиевдердин монархиясын орнотуу менен алек болуп жүрүштү. Биз үчүн экономиканын негизи бул өнөр жай, айыл чарба эмеспи. Бакиев 5 жылдан ичинде Акаевдин заманынан бери иштебей токтоп турган 300 завод, фабрикалардын бирин дагы жүргүзө албады.
Эң аягында иштеп турган кант цемент заводу, Токмоктогу айнек заводу, Майлуу-Суудагы электр лампа заводу былтыртан баштап иштебей калды. 19 жылдын ичинде Кыргызстандан 2 млн. ишке жарактуу адамдар кетип калышты. Ошолордун 1 миллиону башка өлкөнүн граждандыгын алышып, калган 1 миллиону ушуга чейин чет элде укугу жок болуп, жашырынып иштеп жүрүшөт.
Кыргызстандын өзүндө дагы азыр 1 мллиондон ашык жумушсуз адамдар бар. Демократия, курултай, референдум, шайлоо, коомдук кеңеш, президенттин кеңеши, элдик ассамблея дебей эле, ар бир токтоп турган чоң чарбаларды колго алып ишке киргизсе болот эле. Бүт дүйнөгө белгилүү Чүй боорундагы токтоп турган Кант заводун иштеткенге эч кимдин акылы жеткен жок.
- 1-апрелден тарта Орусия Кыргызстанга жөнөтчү күйүүчү майларга бажы төлөмүн киргизген. Муну кайра калыбына келтирүүгө мүмкүнчүлүк барбы? Өзүңуз билгендей Орусия Кыргызстандын убактылуу өкмөтүнө жардам көрсөтүүгө даяр экенин билдирди?
- Биздин өкмөттүн орунбасары Атамбаев Москвага барып орус элиндеги мамлекеттин чоңдору менен сүйлөшүп келди деп угуп атабыз. Бүгүн ал киши пресс конференция бермек. Ошол сүйлөшүүлөрдүн эң негизи маселелеринин бири 1-апрелден баштап күйүүчү майларга салына турган 193 доллар деген салыкты алып таштоо болушу керек. Ошону биз бүгүн угабыз. Орусия деле жакшылап биз сүйлөшсөк, ошого даяр деген мен ойдомун.
- Кыргызстан ички экономикасын өнүктүрүү үчүн тышкы саясатын кандай жүргүзүшү зарыл?
- Биринчиден, биз азыр Казакстан, Өзбекстан, Орусия менен жакшы мамилеге келип, жакшы отуруп сүйлөшүп, өзүбүздүн алар менен биргелешип иштөөгө даяр экенибизди көргөзүшүбүз керек. Газ болобу, электр энергия болобу, суу болобу, же күйүүчү май болобу ошолор боюнча биздин көйгөйүбүздү жеп турган маселелер боюнча алар менен ачык отуруп сүйлөшүп, кеңешип иш кылышка биз даярбыз деп ойлойм.
- Соңку окуялардан кийин АКШнын Кыргызстандагы аскердик базасынын тагдыры бүдөмүк деп айтып жатат. Эгер база чыгарылса бул кыргыз экономикасына кандай таасир берет? Зыян тартышы мүмкүнбү?
- Ал боюнча биз эгерде саясий жагын албаганда, азыр "Манаста" АКШнын аскердик базасынын туруп турганы туура эле деп мен ойлойм. Себеби алардын баары кетип калса, анда биздин "Манас" аэропортубуз толугу менен иштебей калат. "Манас" аэропортуна келип учуп конуп турган учактарына биз аябай көп кызмат кылып, аларга күйүүчү майларды алып келип сатып, алар менен биздин Кыргызстандын көп компаниялары байланышкан. Берки саясий жагы, ошол базанын бул жерде туруп турганы башка биздин кошуна өлкөлөргө жагабы, жакпайбы, аны биздин өкмөт башчылары өзүлөрү далилдеп алышы керек.
- Алтын кендерин иштеттүү боюнча Курманбек Бакиевдин бийлиги сындалып келчү эле, эми убактылуу өкмөт кендер боюнча кандай саясат жүргүзүшү керек?
- Эң биринчи маселе - бул Бакиев менен Акаевдин убагында кыргыз кендерине 600 лицензия берилген. Ошолордун бири да иштеген эмес. Алардын бардыгы дүйнөлүк биржаларда ошол лицензияларды бири-бирине сатып кайышып жатат. Биринчи маселе ошол 600 лицензияны толугу менен жокко чыгарып, ошол чет элдик компаниялардын ар бирин талдап чыгып, алар эмне кылып атат, канча акча табышты, жер кендерин иштетүү боюнча жаңы саясатты иштеп чыгып ишке киргизишибиз керек.
Эң негизгиси, Кумтөр боюнча былтыркы 30-апрелде кабыл алынган, кыргыз элин кемсинткен, шылдыңдаган келишимди жокко чыгарып, Канаданын Кумтөрдү иштетип жаткан компаниясы менен отуруп, алар менен башкача сүйлөшүп, башкача келишимге отурушубуз керек. Эң негизгиси Кумтөр боюнча Канада компаниясы жыл сайын 200 миллиондон кем эмес бизге төлөп турушу керек. Ошондо гана биз Кумтөрдү ордунда келтирдик деп эсептей алабыз.
