Убактылуу өкмөт өзүнүн биринчи декретин чыгарып, негизги жетекчилик кызматтардын баарын ошонун негизинде алмаштырып жатат. Толук легитимдүү жолго түшүү үчүн Убактылуу өкмөт жаңы баш мыйзам кабыл алып, алты ай аралыгында жаңы шайлоолорду өткөрүшү керек. Ал эми үч ай аралыгында Убактылуу өкмөттүн чечими менен элдик референдум жарыяланып, баш мыйзам кабыл алынат.
Бирок айрым жарандык коомдун, саясий партиялардын өкүлдөрү убактылуу өкмөттү легитимдештирүүнүн башка дагы жолдору бар экенин айтышууда. “Замандаш” партиясы өткөргөн “Саясий кризистен чыгуу жана өлкөдөгү абалды стабилдештирүү жолу” деп аталган тегерек үстөлдө Жогорку Кеңешти, болбосо элди чакырып бул маселени чечүү сунушун убактылуу өкмөткө жеткирмей болушту.
Жыйынга катышкан “Адилет” укук клиникасынын жетекчиси Чолпон Жакупова убактылуу өкмөт чыгарган декреттердин күчү канчалык экенине, аны ким бекиткение токтолду. Ал эртерээк мыйзам талаасына түшпөсөк, башка өлкөлөр Кыргызстанды мамлекет катары тааныбайт деген пикирин айтты:
- Чындыгында өлкөдө баш-аламан, хаос абал болуп жатат. Тилекке каршы, убактылуу өкмөт абалды көзөмөлдөй албай калды. Мен эл аралык уюмдардын өкүлдөрү менен жолугуштум. Алар Кыргызстанга жардам берүүгө даяр, бирок мыйзамдуу өлкөгө. Эртерээк мыйзам жолуну түшүүгө чакырабыз. Кыргызстанда саясий кырдаал оор жана тез өнүгүп жатат. Эгер биз чукул арада легитимдешпесек Кыргызстан таанылбаган өлкө болуп калат. Декрет деп жатабыз, анын күчү канчалык. Анан дагы азыркы убактылуу өкмөттү ким шайлады, эл шайладыбы?
Ал эми мурдагы икчи иштер министри, Нарын облусунун мурдагы губернатору Өмүрбек Суваналиев азыркы болуп жаткан абалга убактылуу өкмөт өзү да анализ бере албай жатат деген ойдо. Анын айтымында, булар дагы да болсо ыңкылап жолу менен кетип жатышат.
- Бүгүнкү күндө түштүк тынч эле турат. Чаң-тополоң ушул Бишкекте болуп жатат, аймактарды кайра эле унутуп коюшту. Көп нерселер жең ичинен чечилип жатканда кандай бийлик болбосун көпкө чыдабайт, нааразылыктар пайда боло берет. Азыркы убактылуу өкмөттүн катасы – бийликти монополия кылып алганында болуп жатат. Экинчиден, кыргыз элинин атынан парламенттик республика болот деп айтууга аларга ким укук берди. Адаму укугу, демократиянын бардыгын ал өкмөт камсыз кылып бериш керек эле.
Жыйынга катышкандардын көбү убактылуу бийликтин кадр саясатын сынга алышты. Алар ар бир бийлик түзүмдөрүнө улам бир партия келип өз кишисин коюп кетүүгө жан үрөп жатканына нааразы болушту. Бектемир Акунов атындагы кыймылдын мүчөсү Урматбек Акунов Бакиевди кармап келүүгө убактылуу өкмөттүн экономика меселелерин тейлеген мүчөсү, мурдагы премьер-министр Алмазбек Атамбаевди жиберүүнү сунуштады:
- Атамабев учурунда бийликке барганда эл менен Бакиевдин ортосунда көпүрө болом дебеди беле. Азыр да көпүрө болуп алып келбейби. Убагында Бакиевдин ишти билген-билбеген адамдары келип бизди сазга батырды эле, эми “Ата Мекен” менен СДПКнын билген-билбеген балдары сазга батырганы жатат. Качан чыгабыз бул саздан?
Деген менен убактылуу өкмөт учурда дал ушул легитимдештирүү үчүн аракеттерди көрүп жатканын белгилөөдө. Өкмөттүн аппарат жетекчиси Эмил Каптагаев жакынкы убакта өзгөрүү байкалат деп ишендирди:
- Ошон үчүн бардык жарандык коом колдо болгон мүмкүнчүлүк менен ушундай окуя кайталанбагыдай кылып, кандайдыр бир адам, клан же үй-бүлө өлкөдө бийликти басып алуусуна жол бербей турган системаны түзүү аракет көрүшүбүз керек. Мына ошол милдетти убактылуу өкмөт алып жатат.
Ал арада абалды талкуулоого чогулгандар убактылуу резолюция кабыл алышты. Анда: Кандай жол менен болбосун чукул убакыт арасында өлкөдөгү саясий абалды мыйзам жолуна алып келүү, Убактылуу өкмөт менен ар кандай маанилүү, ошол кезде Бакиевди алып келүү маселелерди чечүүдө тыгыз катышып туруучу коомдук кеңеш түзүү, Коомдук кеңештин курамына бардык кызыктар саясий күчтөрдүн өкүлдөрүн кошуу, 6-7-апрелдеги окуяларга саясий баа берүү, улут аралык, аймактык карама-каршылыктарды болтурбоого бүт күч жумшоо жана массалык маалымат каражаттарына кысым-басым көрсөтпөө сунуштары айтылып, булар кошумча, алымчалары менен убактылуу өкмөткө жеткирилмей болду.
Бирок айрым жарандык коомдун, саясий партиялардын өкүлдөрү убактылуу өкмөттү легитимдештирүүнүн башка дагы жолдору бар экенин айтышууда. “Замандаш” партиясы өткөргөн “Саясий кризистен чыгуу жана өлкөдөгү абалды стабилдештирүү жолу” деп аталган тегерек үстөлдө Жогорку Кеңешти, болбосо элди чакырып бул маселени чечүү сунушун убактылуу өкмөткө жеткирмей болушту.
Жыйынга катышкан “Адилет” укук клиникасынын жетекчиси Чолпон Жакупова убактылуу өкмөт чыгарган декреттердин күчү канчалык экенине, аны ким бекиткение токтолду. Ал эртерээк мыйзам талаасына түшпөсөк, башка өлкөлөр Кыргызстанды мамлекет катары тааныбайт деген пикирин айтты:
- Чындыгында өлкөдө баш-аламан, хаос абал болуп жатат. Тилекке каршы, убактылуу өкмөт абалды көзөмөлдөй албай калды. Мен эл аралык уюмдардын өкүлдөрү менен жолугуштум. Алар Кыргызстанга жардам берүүгө даяр, бирок мыйзамдуу өлкөгө. Эртерээк мыйзам жолуну түшүүгө чакырабыз. Кыргызстанда саясий кырдаал оор жана тез өнүгүп жатат. Эгер биз чукул арада легитимдешпесек Кыргызстан таанылбаган өлкө болуп калат. Декрет деп жатабыз, анын күчү канчалык. Анан дагы азыркы убактылуу өкмөттү ким шайлады, эл шайладыбы?
Ал эми мурдагы икчи иштер министри, Нарын облусунун мурдагы губернатору Өмүрбек Суваналиев азыркы болуп жаткан абалга убактылуу өкмөт өзү да анализ бере албай жатат деген ойдо. Анын айтымында, булар дагы да болсо ыңкылап жолу менен кетип жатышат.
- Бүгүнкү күндө түштүк тынч эле турат. Чаң-тополоң ушул Бишкекте болуп жатат, аймактарды кайра эле унутуп коюшту. Көп нерселер жең ичинен чечилип жатканда кандай бийлик болбосун көпкө чыдабайт, нааразылыктар пайда боло берет. Азыркы убактылуу өкмөттүн катасы – бийликти монополия кылып алганында болуп жатат. Экинчиден, кыргыз элинин атынан парламенттик республика болот деп айтууга аларга ким укук берди. Адаму укугу, демократиянын бардыгын ал өкмөт камсыз кылып бериш керек эле.
Жыйынга катышкандардын көбү убактылуу бийликтин кадр саясатын сынга алышты. Алар ар бир бийлик түзүмдөрүнө улам бир партия келип өз кишисин коюп кетүүгө жан үрөп жатканына нааразы болушту. Бектемир Акунов атындагы кыймылдын мүчөсү Урматбек Акунов Бакиевди кармап келүүгө убактылуу өкмөттүн экономика меселелерин тейлеген мүчөсү, мурдагы премьер-министр Алмазбек Атамбаевди жиберүүнү сунуштады:
- Атамабев учурунда бийликке барганда эл менен Бакиевдин ортосунда көпүрө болом дебеди беле. Азыр да көпүрө болуп алып келбейби. Убагында Бакиевдин ишти билген-билбеген адамдары келип бизди сазга батырды эле, эми “Ата Мекен” менен СДПКнын билген-билбеген балдары сазга батырганы жатат. Качан чыгабыз бул саздан?
Деген менен убактылуу өкмөт учурда дал ушул легитимдештирүү үчүн аракеттерди көрүп жатканын белгилөөдө. Өкмөттүн аппарат жетекчиси Эмил Каптагаев жакынкы убакта өзгөрүү байкалат деп ишендирди:
- Ошон үчүн бардык жарандык коом колдо болгон мүмкүнчүлүк менен ушундай окуя кайталанбагыдай кылып, кандайдыр бир адам, клан же үй-бүлө өлкөдө бийликти басып алуусуна жол бербей турган системаны түзүү аракет көрүшүбүз керек. Мына ошол милдетти убактылуу өкмөт алып жатат.
Ал арада абалды талкуулоого чогулгандар убактылуу резолюция кабыл алышты. Анда: Кандай жол менен болбосун чукул убакыт арасында өлкөдөгү саясий абалды мыйзам жолуна алып келүү, Убактылуу өкмөт менен ар кандай маанилүү, ошол кезде Бакиевди алып келүү маселелерди чечүүдө тыгыз катышып туруучу коомдук кеңеш түзүү, Коомдук кеңештин курамына бардык кызыктар саясий күчтөрдүн өкүлдөрүн кошуу, 6-7-апрелдеги окуяларга саясий баа берүү, улут аралык, аймактык карама-каршылыктарды болтурбоого бүт күч жумшоо жана массалык маалымат каражаттарына кысым-басым көрсөтпөө сунуштары айтылып, булар кошумча, алымчалары менен убактылуу өкмөткө жеткирилмей болду.
