“Азаттык” радиосу жарыялаган “Кыргызстандан чыгарылган миллиондордун изи” аттуу иликтөөсү боюнча мамлекеттик органдар коомчулукка толук кандуу маалымат жарыялай элек.
Учурда Финансы полициясында атайын топ иштеп жатат.
Эми өлкөдө жүгүртүлгөн шектүү ири каражаттарды көзөмөлдөгөн дагы бир мамлекеттик органдын маалыматына көңүл буралы.
Июнь айынын аягында Финансылык чалгын кызматы «Азаттыктын» иликтөөсүндө айтылган 700 млн. доллар Кыргызстандан чыгарылып кеткенин ырастаган.
Бул кызматтын статс-катчысы Чыңгыз Кененбаев бул акча которуу «шектүү» деп эки ирет Ички иштер министрлиги менен Финполицияга маалымат берилгенин билдирди.
“Ал боюнча 2014-2016-жылдары маалымат бериптирбиз. Аябай чоң акча болуп жаткандыктан шек туудуруп, «иликтегиле» деп укук коргоо органдарына кайрылганбыз. Көбүнчө салык төлөнгөн эмес, көптөгөн акча которулуп атат, ал эми алардын жүгүртүүсү кичинекей болуп атат. Биз күмөн санаганбыз”.
Кененбаевдин сөзүнө ишенсек, бул жүгүртүлгөн ири суммалардан канча салык түшкөнү жана булагы белгисиз болгон.
Ошол кезде Финансылык чалгын кызматынын кайрылуусуна Финполиция менен Ички иштер министрлиги кандай чара көргөнү белгисиз болуп турат.
Ички иштер министрлигинен бул боюнча суроо үчүн басма сөз кызматы менен байланыша албадык. Экономикалык кылмыштарга каршы күрөш боюнча мамлекеттик кызматтын басма сөз катчысы Анастасия Пискур буларды айтуу менен гана чектелди:
“Учурда кызмат тарабынан тийиштүү иш-чаралар жүргүзүлүп, ал маалыматты тактоо боюнча иштер жүрүп жатат. Көп документтерге анализ жүргүзүлүүдө”.
Учурда 2014-2016-жылдары Финансылык чалгын кызматында ири суммадагы сыртка ташылган “шектүү” делген акча жөнүндө маалымат болсо, эмнеге экономикалык кылыштарга каршы органдар иликтөө жүргүзгөн эмес деген суроо жаралууда.
Эркин журналист Тынчык Алтымышев сыртка чыгарылган ири суммадагы каражаттар жөнүндө буга чейин белгисиз болуп келгени ар кандай түкшүмөл ойлорду жаратууда дейт.
“Бийлик өкүлдөрү мындай акчанын кирип-чыгып атканын билген эмес дегенге киши ишенбейт. Бул акчага кызыкдар, маалыматка ээ кишилер болгон. Алар чоң коррупциялык системаны түзүп, ошол казанда бирге кайнашкан деп жыйынтык чыгарсак болот. Бул азыр дагы уланып жатат. Каржылык чалгындоо, Каржы полициясы сыяктуу чоң органдар массалык маалымат каражаттарына чыгып, коомчулук талап кылгандан кийин иштемиш этип койгондой болуп турат”.
Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик кызматтын (УКМК) Экономикалык жана кызматтык кылмыштарга каршы күрөшүү бөлүмүнүн мурдагы башчысы Максат Мамыткановдун пикиринде, коомчулук шектүү каражаттардын булагын, кимдерге тиешелүү экенин билүүгө кызыкдар. Эми бул иштин жыйынтыгына жараша элдин бийликке карата ишеними белгилүү болот.
“Бийлик чындыктын түбүнө жетпесе, залакасы сөзсүз өзүнө тиет. Анткени бийлик азыр канчалык актанбасын элдин оюн өзгөртүш кыйын. Анткени силердей медиалар маалымат тараткандан кийин элде күмөндүү ойлор пайда болду. Эми мамлекет элдин суроосуна жооп берүү үчүн ишеничтүү иликтөөнү таратышы керек. Ал дагы коомчулукка жеткиликтүү болушу зарыл. Азыр прокуратура менен башка органдардын айтканына ишенеби? Ишенбейт”.
Быйыл май айынын соңунда «Азаттык» жарыялаган «Кыргызстандан чыгарылган миллиондордун изи» аттуу иликтөө коомчулукта чоң резонанс жараткан. Анда 700 миллион доллардын тегерегиндеги каражат Айэркен Саймаити аттуу кытай жараны аркылуу бир нече жолу күмөндүү жолдор менен Кыргызстандан чыгарылып келгени, ушул эле адамдын атынан Ысмайыл Матраимов атындагы фондго 2,3 миллион доллар чет өлкөдөн кайра которулганы тууралуу сөз болгон.
Буга чейин бир нече күн мурун Экономикалык кылмыштарга каршы кызмат (Финпол) «Азаттыктын» иликтөөсүндө айтылган каражаттардын дайынын жарыялаган. Бул мекеменин маалыматында, 2010-2018-жылдары Saimaiti Aierken, «Абдыраз» аттуу жоопкерчилиги чектелген коом жана «Wufuli Bumailiyamu» жеке ишканасы банктык эсептери аркылуу жалпысынан 646 миллион 879 миң 649 долларды чет өлкөлөргө жөнөткөнү айтылат.
Акча кездеме, мотор майы, тетик жана башка товарларды сатып алуу тууралуу келишимдин негизинде которулганы айтылууда. «Азаттыктын» иликтөөсүндө айтылган, Саймаити менен Бумаилиаму «2 338 700 доллар которгону ырасталган жок» деп билдирүүдө.
Ошол эле маалда 9-июлда Финансы полициясы коомчулукка мурда белгилүү болбогон дагы бир маалыматты жарыялады. Анда Ысмайыл Матраимов атындагы фонддун эсебине 2014-2019-жылдары 1 млн. 439 миң 348 АКШ доллары жана 221 миң 600 сом салынганын билдирүүдө. Финансы полициясы бул суммаларды которгон адамдардын аты-жөнүн толук ачыкка чыгарган жок.
Мындан улам "Азаттык Медиа" мекемеси бул тараптардын аты-жөнүн, акча качан которулганын толугу менен көрсөтүп, маалымат берүү өтүнүчү менен Финансы полициясына кайрылды. “Азаттык" радиосу аталган орган берген маалыматтарга экинчи иликтөөсүндө орун берип, журналисттердин колундагы документтер менен салыштырып, коомчулукка жеткиликтүү маалымат таратууну көздөйт.
