Бирок алданып калып, акчасынан да, ден соолугунан да айрылып калгандар арбын. Ушул тушта темир жол бекетинде "кара тизмедегилерди" Орусияга жеткиргенге жардам беребиз деген шылуундар пайда болду.
Гүлназ Халмурзаева Москвада жети жылдан бери иштеп жүргөн. Былтыр ден соолугуна байланыштуу Бишкекке келип, дарылангандан кийин “кара тизмеге” киргендиктен Москвага кете албай калган. Былтыр декабрдын ортосунда темир жол бекетинен Айтмарек аттуу адам менен таанышып, ал Орусияга жеткирүүгө жардам берерин айтып, бул үчүн 45 миң сом сураган. Гүлназ дагы үч киши болуп тобокелге салып, жолго чыккан экен:
- Ал бизге "Казакстандан силерди тосуп алышат, казак-орус чек арасынан ат менен өтөсүңөр, такси Оренбургга чейин алып барат, андан ары Москвага чейин билет алып, поездге салып жиберет" деп айтты. Бирок Казакстанга барганда андай болбой калды. Ал жакта Ак-Дөбөдө Казакстандагы кишилер тосуп алды. Бир үйгө алып барышты. Ал жерде эки күн түнөдүк. Жекшемби күнү чек арага барсак "эки күн мурун эки адамды жөө өткөрдүк эле, ошолордон жооп келгенде силерди да жөө өткөрөбүз" дешти. Биринчи күнү бизге “жөө өткөргөн кишилер чек арачыларга кармалып калыптыр, силерди поездге салабыз, поездден секиресиңер” дешти. Биз аябай корктук. Бул жактан секирбегиле деп айтышкан эле. Казакстандагы киши “коркпогула, чек арадан өткөндөн кийин поезд акырын жүрүп берет, секирип кетесиңер” деди. Бизди Уральск-Алматы поездине салышкан. Илецкий станциясында текшерилбейт экен. Ал жерден өткөндөн кийин поезддеги коштоочу адам күтүп алат деген таксилерге чалды, бирок алар телефонун алган жок. Чек арачылар колчырак менен жарык кылганда "таксисттер белги берип жатат, секиргиле" деп айтты. Поезд катуу жүрүп бараткан. Ал биринчи мени ыргытып жиберди. Андан кийин Нурия деген кызды, андан кийин биз менен бараткан күйөөсү менен аялды ыргыткан.
Натыйжада Гүлназдын мээси чайкалып, оозу жырылган, буту да кокустаган. Жанындагылар да денесинен жаракат алган. Алардын баары орус чек арачыларга кармалып, акчасынан да, ден соолугунан да ажырап, көрбөгөн азапты көрүп, бир ай дегенде араң мекенине кайтып келишкен:
- Мени ыргытып жибергенден кийин бир саат эс-учумду билбей жатыптырмын. Дароо ооруканага алып барышыптыр. 18-декабрда сот болду. Соттун чечими күчүнө киргиче 10 күн жатасыңар деп, Оренбургдагы атайын жайга алып барышты. Ал жактан менин абалым аябай оорлоп, тез жардам менен ооруканага алып барышты. Ал жакта беш күн эсиме келе албай жаттым. Ооруканадан он күндөн кийин чыгарышты. Атайын жайга алып келишти. Бизге ачыган тамак берип атышты. Ачка да жаттык. Көрбөгөндү көрүп кыйналдык. Кайра өзүбүздүн акчабызга билет алып кайтып келдик.
Поезд катуу жүрүп бараткан. Ал биринчи мени ыргытып жиберди.
Гүлназ Бишкекке келгенден кийин тартип коргоо органдарына кайрылган. Ал Орусияга жеткиргенге жардам берем деген Айтмарек деген адамды милициянын оперативдүү кызматкерлерине карматкан:
- Атайлап колго түшүрүү үчүн амал ойлоп карматтык. Менде ал кишинин номери бар эле, чоочун бирөө болуп чалып, “агамды салыпсыңар, ал чек арадан жакшынакай өтүп Москвада иштеп жатат, эми мага жардам бересиңерби” десем, “миң доллар берсең өткөрөм, азыр мен темир жолдо эмесмин, Ош базарга кел” деди. Ош базарга барып колго түшүрдүк. Машинага алып келишкенде мени менен саламдашкан жок. Кечээ болсо үйгө келип, “акчаңды бербейм” деп айтып жатат.
Биз да бул киши менен "Орусияга кеткенге жардам керек" деген шылтоо менен байланышып көрдүк. Ал болсо көзмө-көз жолугуп сүйлөшүүнү сунуштады, өзү чалам деген менен кайра байланышка чыккан жок:
- Силер 1-2 сааттан кийин чалсаңар, жолугуп, бетме-бет сүйлөшөбүз. Телефондон болбойт. Мен өзүм чалам.
Темир жол милициясынын башчысы Виктор Малышевдин “Азаттыкка” билдиришинче, Гүлназдын окуясы боюнча кылмыш иши козголгону жатат. "Кара тизмеге" илингендерди темир жол аркылуу Орусияга жеткирүү боюнча ушул гана факт катталды:
- Бул материалды биз каттоого алдык. Кылмышка шектүүлөр аныкталды. Бирөө камалды. Дагы бирөө, поезддин коштоочусу да камалат. Мындай азырынча бир эле факт катталды. “Алдамчылык” беренеси менен кылмыш иш козголот. Бирок ошол кыз өзү “кара тизмеде” экенин билип туруп, ошондой жол менен кетүүнү чечкен. Алданып калаарын да ойлонушу керек болчу. Биз бул кылмыш ишти тергейбиз. Поезддин коштоочусуна билетсиз жүргүнчүнү салып, зыян келтиргени боюнча да айып тагылат.
“Замандаш” ассоциациясынын аткаруучу директору Майрамбек Жапанов мындай окуялар көп экенин айтууда. Анын эсебинде ушундай жол менен барып кармалып калган жарандар саны кырктан ашты:
- Казак-орус чек арасынан өткөрө албай "секирип, же болбосо башка жол менен өтөсүңөр" деп, вагондон түртүп жиберген фактылар көбөйдү. Алдап, 20 миңден 50 миң сомго чейин алып, акчасынан да айрылып, камакка да отуруп, ден соолугуна да залал келтирген жарандарыбыз кайтып келип жатышат. Баары эле темир жолго барганда ортомчуларга жолугуп, ошолор аркылуу кеткенин, ортомчулар ачык эле иштеп жатканын айтып жатышат. Биздин иликтөөбүз боюнча үч кылмыштуу схема түзүлүп иштеп жаткандай.
Буга чейин Орусиянын “кара тизмесинен” чыгарып берүүнү убада кылган фирмалар пайда болгону айтылган жана көрсөткөн кызматы үчүн 20 миң сомго чейин алып жатканы маалымдалган. Өкмөт жарандарды мындай фирмаларга алданып калбоого чакырган.
