Учурда Швецияда жашаган Түркмөнстан парламентинин мурдагы мүчөсү, Кызыл-Арбат шаарынын экс-мэри Халмурат Сүйүн Кыргызстандагы өзгөрүү Борбор Азиянын калган калкына үмүт чачат деген ишенимде:
Баары бир пост-советтик республикалар, алардын катарында Орусия парламенттик системага өтөт деп ойлойм. Ошон үчүн Кыргызстандагы парламентаризмдин келечеги бар деп ишенем. Кыргызстан кичинекей өлкө, бирок Роза Отунбаеваны убактылуу болсо дагы президент шайлап, жалпы экс-советтик мейкиндикке өрнөк көрсөттү. Ага аял жана эне катары ызат, урмат-сый көрсөттү. Ал аял кыргыз элине дүйнөлүк коомчулук алдында чоң абийир, сый-урмат алып келди. Болочокто Түркмөнстанда жана башка Борбор Азия мамлекеттеринде Кыргызстандагыдай өзгөрүүлөр болсун!
Өзбекстан Жогорку Кеңешинин мурдагы депутаты, “Бирлик” кыймылы жана “Эрк” партиясынын негиздөөчүсү, 1993-жылдан бери чет өлкөдө баш калкалаган акын Мухаммед Салих:
- Бул жакшы адат. Бирок али адат-салтка айлана элек бир асылзат аракет. Бийликтин мыйзамдуу негизде бир президенттен экинчи президентке өткөнү, жалпы элдик шайлоо жыйынтыгына ылайык бийликтин алмашуусу, албетте, демократиялык жараян. Бул жараян, арийне, Өзбекстандай диктатуралык мамлекеттерге үлгү болуусу керек. Кыргызстанда өлкө лидерин алмаштыруу жараяны ар тараптагы авторитардык өлкөлөргө өрнөк болот деп үмүт кылабыз.
Мухаммед Салих Кыргызстандын демократиялык жетекчилиги 2010-жылдагы июнь окуясынан катаал сабак алуусун белгилейт:
Тажикстандын Социал - демократиялык партиясынын төрагасы Рахматулло Зоиров Кыргызстандагы эки ыңкылап тажик саясий күчтөрүн шыктандырганына токтолот:
- Кыргызстанда бүгүн эки президент душмандашпастан, зекишпестен мамлекеттик бийликти ишке ашыруу боюнча ыйгарым укукту биринен экинчисине эч көйгөйсүз өткөрүүсү аркылуу тарыхый кадам жасоодо. Менимче бул толеранттуулуктун Кыргызстандан Борбор Азиянын башка республикаларына салыштырмалуу кыйла эле алдыга кеткен жарандык коомунда эле эмес, саясий бийликте да башталганынын белгиси. Толеранттуулук мамлекеттик башкаруу системасына да келип жетти.
- Кыргызстан бүгүн жарым жолдо. Башкысы бейстабилдүүлүктүн мезгили экинчи планга кеттип, тынч жол менен өнүгүү мезгили башталды. Эми алдыга жылуу үчүн кыска мөөнөт аралыгында, бир-эки жыл ичинде мунун укуктук, ага катар социалдык-экономикалык негиздерин бекемдөө керек.
Казакстандын жалпы улуттук "Азат" социал-демократтар партиясынын баш катчысы Амиржан Косанов демократиялык бийлик алмашуунун маанисин чечмелейт:
- Борбор Азия өлкөлөрү, анын ичинде Казакстан үчүн сабак, таалим ала турган өнүгүү экендигинде. Саясий системанын жаңылануусу Кыргызстандан башталып жатат деп эсептейбиз. Кыргызстанда бийлик башына келген президенттердин ысымдары Акаев, Бакиев, Отунбаева, эми Атамбаев деп алмашуусу Борбор Азиянын 10-20 жылдан бери бийликтеги лидерлерине жагат деп айта албайм. Алар субъективдүү көз-караштан улам буга терс кароосу мүмкүн. Бир гана тилек бар, башчылар арасындагы жеке көз-караш миңдеген жылдардан бери коңшу жашап келе жаткан казак менен кыргыздын достугуна, алардын туугандыгына терс таасир тийгизбөөсү абзел.
- Бул көбүнесе мамлекет башчылыгына келген жаңы президенттин саясий жигерине, эркине байланыштуу жана албетте, парламент менен коомдун өзүнө көз каранды. Менимче Кыргызстанда коом бийликке таасир эте алгыдай шарт түзүлгөн. Демократия абдан татаал, кыйын мектеп. Кыргызстандын калкы бул мектептен өттү деп ойлойм.
АКШ Конгрессинин алдындагы “Ачык коом лидерлери” борборунун директору, АКШнын Кыргызстандагы мурдагы элчиси Жон О'Киф Кыргызстанда демократиялык жол менен бийлик алмашуунун чөлкөмдүк таасири тууралуу:
Эң биринчи маанилүү суроо – бул өзгөрүү Кыргызстандын өзүнө кандай таасир этет?
Биринчиден, экономикалык өнүгүү кандай болот? Экинчинден, 2010-жылдагы кайгылуу окуядан кийинки кырдаалды оңдоо, анда жабыркаган адамдардын жай турмушка аралашуу жараяны кандай жүрүүдө?
Ал эми регионалдык аймакта ала турган болсок, бул ар бир өлкөнүн өзүнөн жана анын калкынан көз каранды. Алдыда эмне болушу мүмкүн? Бийликти өткөрүп берүү коңшу өлкөлөрдө дагы орун алат деген ишеним ар бирибизде бар. Анткени бул дүйнөгө түркүк болчу эч ким жок.
Маселе башкада – Кыргызстанга коңшу өлкөлөрдө саясий бийлик алмашуу орун алганда, анын кесепеттери кандай болот? Ал өзгөрүүлөр тынч жол менен өтөбү жана жаңы келген бийликтер өз калкынын алдында жоопкерчилик алабы – муну келечек көрөсөтөт.
- Менин байкашымча, бул жерде кандайдыр оюн жүрүп жаткандай. Менимче, Кремлден Бишкектеги инаугурацияга барам деп камданып аткандар ал жерде Грузиянын президенти Михаил Саакашвилинин жанында тургусу келген жок. Анын артында дагы бир сөздөр, милдеттенме келип чыкмак.
Ал эми Орусиянын Кыргызстандагы элчиси Валентин Власов Сергей Нарышкиндин Бишкекке келбей калганын Мамлекеттик Думага болчу шайлоого байланыштуу деп түшүндүрдү.
