Уюмдун 2010-жыл боюнча докладында Кыргызстан кайрадан “эркин эмес” деген топтон “жарым-жартылай эркин” деген топко кошулду. Борбор Азиянын калган 4 өлкөсү эркин эмес бойдон калды. Постсоветтик аймакта болсо, Балтика мамлекеттерин кошпогондо, бир дагы эркин өлкө жок экен.
1972-жылдан бери жарыяланып келаткан быйылкы отчетто 194 өлкөдөгү жана 14 аймактагы жарандардын укуктары жана эркиндиктери изилденген. Демократиянын негизги көрсөтүкөчтөрүнө таянып, Freedom House мамлекеттерди “эркин”, “жарым-жартылай эркин” жана “эркин эмес” деген топторго бөлгөн.
“Эркин” тобуна 87 өлкө киргизилген. Былтыр 2 өлкө - Мексика жана Украина - андай макамын жоготуп, “жарым-жартылай эркин” болуп калышты. “Жарым-жартылай эркин” деген өлкөлөрдүн саны өткөн жылы өсүп, 60ка жеткен. Ал эми “эркин эмес” деп 47 мамлекет таанылган.
Ыңкылап алып келген авторитаризм
Докладда белгиленгендей, дүйнөдө жападан жалгыз аймакта 2001-жылдан бери эркиндиктер жылдан жылга төмөндөп келатат. Сөз - Балтика мамлекеттерин кошпогондо СССРге кирген калган өлкөлөр жөнүндө жүрүп жатат. "Бул тенденцияны түшүндүрүү үчүн ар бир өлкөнү өзүнчө алып караш керек",-дешет докладдын авторлору.
Роза ыңкылабы, Грузия2003-2005-жылдар аралыгында постсоветтик 3 өлкөдө түстүү революциялар коррупцияланган жана репрессивдүү лидерлердин кулашына алып келген. Грузия, Украина жана Кыргызстан коңшулар үчүн демократиялык өзгөрүүлөрдүн үлгүсүнө айланышты эле, тилекке каршы, көп узабай эле Грузия менен Кыргызстандын жаңы президенттери авторитардык ыкмага оой баштаса, Украинанын лидерлери өз ара ынтымакка келе албай, компетенттүүлүгүн көргөзө алышкан жок.
Ошол эле маалда бул 3 өлкө жана Молдова дээрлик бардык постсоветтик өлкөлөр сыңары азырынча авторитаризмге бата элек. Түстүү революциялар өлкөлөрүндө саясий институттар жүргүзгөн иштер жалпысынан демократиялык талаптарга толук жооп бербесе да, добуштарды көз көрүнө бурмалоо, кеңири жайылган цензура, түбөлүктүү президент өңдүү көрүнүштөр ал жерлерде байкалбайт,-деп айтылат докладда.
Курманбек Бакиев "Март ыңкылабы" деген китеп жазган.Кыргызстандын мурдагы президенти Курманбек Бакиев 2005-жылы көтөрүлүштүн натыйжасында бийликке келгенден кийин бара-бара автократияга ыктай баштады эле, 2010-жылы болсо өзү өлкөдөн качууга аргасыз болду.
Кыргызстан “эркин эмес” деген категориядан кайрадан “жарым жартылай эркин” деген топко кошулду.
"Кыргызстанда бир топ жетишкендиктер байкалды. Жыл башында толкундоолор болуп, Бакиев бийликтен кулатылгандан кийин жаңы Конституция кабыл алынды. Шайлоолор оң баага татыды, жаңы өкмөт Бакиевдикине караганда жакшыраак көрүнөт", - дейт докладдын авторлорунун бири, уюмдун өкүлү Арк Паддингтон.
Борбор Азия тизменин аягында
Freedom House Борбор Азиянын калган өлкөлөрүндө кеңири тамыр жайган суперпрезиденттик системадан Кыргызстандын баш тартканын өзгөчө белгилейт.
Борбор Азия демекчи, эркиндиктин деңгээлин аныктаган тизменин эң соңку саптарына Өзбекстан жана Түркмөнстан жайгаштырылган. Казакстан менен Тажикстан да мурдагыдай эле “эркин эмес” деген өлкөлөр арасына кирди.
Орусияда нааразылык акциялардын саны өстү.Орусия жана Беларус Иран, Венесуэла менен катар дүйнөдөгү эң күчтүү авторитардык режимдер арасында аталган.
"Сергей Магницкий менен Михаил Ходорковскийдин мисалдары Орусиянын сот системасындагы гана эмес бардык тармактарындагы коррупциянын тереңдешин далилдейт. Кимдир бирөөлөрдүн кызыкчылыктары мыйзамдын үстөмүдүгүн орнотууга жол бербей жатышын айкын көрдүк", - дейт уюмдун дагы бир өкүлү Кристофер Уолкер.
Ал белгилегендей, Балтика боюнадагы мурдагы советтик жумурияттарда деле эркиндиктер 100 процент сакталат деп айтууга болбойт.
1972-жылдан бери жарыяланып келаткан быйылкы отчетто 194 өлкөдөгү жана 14 аймактагы жарандардын укуктары жана эркиндиктери изилденген. Демократиянын негизги көрсөтүкөчтөрүнө таянып, Freedom House мамлекеттерди “эркин”, “жарым-жартылай эркин” жана “эркин эмес” деген топторго бөлгөн.
“Эркин” тобуна 87 өлкө киргизилген. Былтыр 2 өлкө - Мексика жана Украина - андай макамын жоготуп, “жарым-жартылай эркин” болуп калышты. “Жарым-жартылай эркин” деген өлкөлөрдүн саны өткөн жылы өсүп, 60ка жеткен. Ал эми “эркин эмес” деп 47 мамлекет таанылган.
Ыңкылап алып келген авторитаризм
Докладда белгиленгендей, дүйнөдө жападан жалгыз аймакта 2001-жылдан бери эркиндиктер жылдан жылга төмөндөп келатат. Сөз - Балтика мамлекеттерин кошпогондо СССРге кирген калган өлкөлөр жөнүндө жүрүп жатат. "Бул тенденцияны түшүндүрүү үчүн ар бир өлкөнү өзүнчө алып караш керек",-дешет докладдын авторлору.
Ошол эле маалда бул 3 өлкө жана Молдова дээрлик бардык постсоветтик өлкөлөр сыңары азырынча авторитаризмге бата элек. Түстүү революциялар өлкөлөрүндө саясий институттар жүргүзгөн иштер жалпысынан демократиялык талаптарга толук жооп бербесе да, добуштарды көз көрүнө бурмалоо, кеңири жайылган цензура, түбөлүктүү президент өңдүү көрүнүштөр ал жерлерде байкалбайт,-деп айтылат докладда.
Кыргызстан “эркин эмес” деген категориядан кайрадан “жарым жартылай эркин” деген топко кошулду.
"Кыргызстанда бир топ жетишкендиктер байкалды. Жыл башында толкундоолор болуп, Бакиев бийликтен кулатылгандан кийин жаңы Конституция кабыл алынды. Шайлоолор оң баага татыды, жаңы өкмөт Бакиевдикине караганда жакшыраак көрүнөт", - дейт докладдын авторлорунун бири, уюмдун өкүлү Арк Паддингтон.
Борбор Азия тизменин аягында
Freedom House Борбор Азиянын калган өлкөлөрүндө кеңири тамыр жайган суперпрезиденттик системадан Кыргызстандын баш тартканын өзгөчө белгилейт.
Борбор Азия демекчи, эркиндиктин деңгээлин аныктаган тизменин эң соңку саптарына Өзбекстан жана Түркмөнстан жайгаштырылган. Казакстан менен Тажикстан да мурдагыдай эле “эркин эмес” деген өлкөлөр арасына кирди.
"Сергей Магницкий менен Михаил Ходорковскийдин мисалдары Орусиянын сот системасындагы гана эмес бардык тармактарындагы коррупциянын тереңдешин далилдейт. Кимдир бирөөлөрдүн кызыкчылыктары мыйзамдын үстөмүдүгүн орнотууга жол бербей жатышын айкын көрдүк", - дейт уюмдун дагы бир өкүлү Кристофер Уолкер.
Ал белгилегендей, Балтика боюнадагы мурдагы советтик жумурияттарда деле эркиндиктер 100 процент сакталат деп айтууга болбойт.
