Улуттук статистикалык комитеттин төрагасы Орозмат Абдыкалыковдун айтымында, эл жана турак-жай корун каттоо иш чарасын өткөрүүнүн негизги мааниси мамлекеттин мындан аркы өсүп-өнүгүүсүн пландоо болуп эсептелет.
-Өлкө аймагында канча адам жашайт? Алардын социалдык-экономикалык мүнөздөмөсү, билим жагынан бардык жагынан мүнөздөмөсүн алып, ошого жараша өлкөбүздүн өнүгүү программасын иштеп чыгат. Турак жайларды каттоодо деле канча турак жайлар бар? Алардын саны, сапаты. бир адамга канча чарчы метр аянт тиешелүү? Там-таштын сейсмикалык абалы, кирпичтен салынганбы, же саман кирпичтен салынганбы? Ушулардын барын тактап чыгып мамлекеттин алдыда турган милдеттерин аныктоо.
Абдыкалыков белгилегендей, комитет тарабынан эл жана турак жайларды каттоого мамлекеттик бюджеттен 127 млн.сом каражат бөлүп берүү өкмөткө сунушталган. Бул иш чараны өткөрүүгө 15 миң адам тартылышы күтүлүүдө. Комитеттин жер-жерлердеги бөлүмдөрү каттоо өткөрүүгө толук даяр болушкан. Ал ошондой эле эл каттоодо ички жана тышкы миграция тоскоолдуктарды жаратышы мүмкүндүгүн кошумчалады.
Эл жана турак жайларды каттоо учурда Кыргызстан үчүн зарыл экендигин, бирок Улуттук статистикалык комитет бул ишти өткөрүүнүн мезгилин туура эмес тандашкан, ошондуктан эл каттоо үстүртөн эле жүргүзүлүп калышы мүмкүн деген кооптонуусун укук коргоочу Акин Токталиев билдирди.
- Бул туура эмес. Эл каттоону 24-мартта өткөрүү бул кара күчкө жалган өткөрүү дегенди билдирет. Мурдагы Совет мезгилинде эл каттоо жылдын соңунда, же жылдын башталышында эл үйлөрүндө болуп, эч жакка чыкпай калган маалда жүргүзүлчү. Март айында күн жылып,элдин ары-бери жүргөн кыймылы көп болот да, каттоо маалында көпчүлүктү таппай калышы мүмкүн. Ошондуктан формалдуу түрдө өткөрдүк дешип, өкмөттүн акчасын бөлүп алышып, анан өткөрдүк дешип отуруп калышат.
Жогорку Кеңештин айрым депутаттары комитет отурумунда Улуттук статистикалык комитет так эмес маалымат берип жатат деп сынга алып, анын ишмердүүлүгүн текшерүү маселесин көтөрүшкөн
Орозмат Абдыкалыков депутаттардын мындай пикири менен макул эмес. Анын айтымында, Улуттук статисткалык комитет саясий-административдик кийлигишүүлөрдөн чыгарылып, ага кесиптик көз карандысыздык берилген. Андыктан кандайдыр бир бийлик бутактарынын, же саясий күчтөрдүн кызыкчылыгын көздөбөйт:
- Депутаттардын сын-пикири тууралуу маалыматым бар. Алар балким толук түшүнбөй калган жагдайлар болуп калышы мүмкүн. Ошондуктан биз толук маалымат даярдап, аларга түшүндүрүп беребиз. Ал эми эл жана турак жай корун каттоого жер-жерлерде толук даярдыктар бар десем болот. Биз так маалымат бергенге гана мажбурбуз. Башка бизде эч кандай кызыкчылык жок.
Айрым байкоочулар менен укук коргоочулар Кыргызстандан 700 миңге чукул атуул чет мамлекеттерге эмгек мигранты болуп кетишкенин, шайлоо маалында алардын ордуна жергиликтүү бийлик өкүлдөрү добуш беришип, шайлоолор бурмаланып келатканын айтышууда. Бул маселеге Улуттук статистикалык комитеттин тиешеси жоктугун билдирген Абдыкалыков каттоодон өтүп чет өлкөлөргө чыгып кеткен кыргыз жарандарынын саны 37 миңдин тегерегинде экендигин, эмгек мигранттарынын так санын айтууга мүмкүн эместигин кошумчалады. Ал ошондой эле эл каттоодо сыртта жүргөн атуулдардын так санын аныктоого мүмкүнчүлүк түзүлөрүн кошумчалады.
Улуттук статистикалык комитетке буга чейин каржылык-техникалык жардамдарды берип, колдоо көрсөтүп келаткан БУУнун калкты жайгаштыруу корунун Кыргызстандагы координатору Нил Волкер алдыдагы эл жана турак жайларды каттоо иш чарасы оңойго турбастыгын белгилеп, аны өткөрүүгө 150 миң доллардан ашуун каражат жана техникалык жактан жардам беришерин белгиледи:
- Тоолуу аймактын өзгөчөлүгүн эске алганда, бул каттоо биздин алдыбыздагы оор маселе болуп эсептелет.
Маалыматтарга караганда, учурда Кыргызстанда 5 млн. 250 миңдей адам жашайт. Алардын канчасы чет мамлекеттерде жүргөндүгү, канчасы кош атуулдук алып кетишкени, келгин кыргыздарынын саны жөнүндө так маалымат жок. 1999-жылдагы эл каттоодо өлкө аймагында 4 млн. 824 миң адам катталганы маалым.
-Өлкө аймагында канча адам жашайт? Алардын социалдык-экономикалык мүнөздөмөсү, билим жагынан бардык жагынан мүнөздөмөсүн алып, ошого жараша өлкөбүздүн өнүгүү программасын иштеп чыгат. Турак жайларды каттоодо деле канча турак жайлар бар? Алардын саны, сапаты. бир адамга канча чарчы метр аянт тиешелүү? Там-таштын сейсмикалык абалы, кирпичтен салынганбы, же саман кирпичтен салынганбы? Ушулардын барын тактап чыгып мамлекеттин алдыда турган милдеттерин аныктоо.
Абдыкалыков белгилегендей, комитет тарабынан эл жана турак жайларды каттоого мамлекеттик бюджеттен 127 млн.сом каражат бөлүп берүү өкмөткө сунушталган. Бул иш чараны өткөрүүгө 15 миң адам тартылышы күтүлүүдө. Комитеттин жер-жерлердеги бөлүмдөрү каттоо өткөрүүгө толук даяр болушкан. Ал ошондой эле эл каттоодо ички жана тышкы миграция тоскоолдуктарды жаратышы мүмкүндүгүн кошумчалады.
Эл жана турак жайларды каттоо учурда Кыргызстан үчүн зарыл экендигин, бирок Улуттук статистикалык комитет бул ишти өткөрүүнүн мезгилин туура эмес тандашкан, ошондуктан эл каттоо үстүртөн эле жүргүзүлүп калышы мүмкүн деген кооптонуусун укук коргоочу Акин Токталиев билдирди.
- Бул туура эмес. Эл каттоону 24-мартта өткөрүү бул кара күчкө жалган өткөрүү дегенди билдирет. Мурдагы Совет мезгилинде эл каттоо жылдын соңунда, же жылдын башталышында эл үйлөрүндө болуп, эч жакка чыкпай калган маалда жүргүзүлчү. Март айында күн жылып,элдин ары-бери жүргөн кыймылы көп болот да, каттоо маалында көпчүлүктү таппай калышы мүмкүн. Ошондуктан формалдуу түрдө өткөрдүк дешип, өкмөттүн акчасын бөлүп алышып, анан өткөрдүк дешип отуруп калышат.
Жогорку Кеңештин айрым депутаттары комитет отурумунда Улуттук статистикалык комитет так эмес маалымат берип жатат деп сынга алып, анын ишмердүүлүгүн текшерүү маселесин көтөрүшкөн
Орозмат Абдыкалыков депутаттардын мындай пикири менен макул эмес. Анын айтымында, Улуттук статисткалык комитет саясий-административдик кийлигишүүлөрдөн чыгарылып, ага кесиптик көз карандысыздык берилген. Андыктан кандайдыр бир бийлик бутактарынын, же саясий күчтөрдүн кызыкчылыгын көздөбөйт:
- Депутаттардын сын-пикири тууралуу маалыматым бар. Алар балким толук түшүнбөй калган жагдайлар болуп калышы мүмкүн. Ошондуктан биз толук маалымат даярдап, аларга түшүндүрүп беребиз. Ал эми эл жана турак жай корун каттоого жер-жерлерде толук даярдыктар бар десем болот. Биз так маалымат бергенге гана мажбурбуз. Башка бизде эч кандай кызыкчылык жок.
Айрым байкоочулар менен укук коргоочулар Кыргызстандан 700 миңге чукул атуул чет мамлекеттерге эмгек мигранты болуп кетишкенин, шайлоо маалында алардын ордуна жергиликтүү бийлик өкүлдөрү добуш беришип, шайлоолор бурмаланып келатканын айтышууда. Бул маселеге Улуттук статистикалык комитеттин тиешеси жоктугун билдирген Абдыкалыков каттоодон өтүп чет өлкөлөргө чыгып кеткен кыргыз жарандарынын саны 37 миңдин тегерегинде экендигин, эмгек мигранттарынын так санын айтууга мүмкүн эместигин кошумчалады. Ал ошондой эле эл каттоодо сыртта жүргөн атуулдардын так санын аныктоого мүмкүнчүлүк түзүлөрүн кошумчалады.
Улуттук статистикалык комитетке буга чейин каржылык-техникалык жардамдарды берип, колдоо көрсөтүп келаткан БУУнун калкты жайгаштыруу корунун Кыргызстандагы координатору Нил Волкер алдыдагы эл жана турак жайларды каттоо иш чарасы оңойго турбастыгын белгилеп, аны өткөрүүгө 150 миң доллардан ашуун каражат жана техникалык жактан жардам беришерин белгиледи:
- Тоолуу аймактын өзгөчөлүгүн эске алганда, бул каттоо биздин алдыбыздагы оор маселе болуп эсептелет.
Маалыматтарга караганда, учурда Кыргызстанда 5 млн. 250 миңдей адам жашайт. Алардын канчасы чет мамлекеттерде жүргөндүгү, канчасы кош атуулдук алып кетишкени, келгин кыргыздарынын саны жөнүндө так маалымат жок. 1999-жылдагы эл каттоодо өлкө аймагында 4 млн. 824 миң адам катталганы маалым.
