Казакстан 2010-жылы уюмга төрагалык кылат. Эмдиги жылы анын жетекчи “үчилтигине” кирет. Казакстандын бир партиялуу системасы болсо уюмда кабыл алынган демократиялык стандарттарга туура келбейт.
Ошол себептүү тышкы иштер министрлеринин былтыр Мадриддеги жыйынынан соң Казакстан ички мыйзамдарын өзгөртүү пландарын жарыялаган. OSCEPAнын төрагасы Горан Леннмаркер Астанада ачылган кезектеги жылдык 17-сессияда ошол убадаларды эске салып,аларды ишке ашыруу жагынан иштерди ыкчамдатуу зарылдыгын белгиледи. Уюмдун баш катчысы Марк Перрен де Бришамбо казак өкмөтү менен парламенти өз милдеттенмесин аткарарына толук ишене турганын билдирди.
Уюмдун байкоочулары былтыркы парламенттик шайлоого терс баа беришкен,ал эми межилистин төмөнкү палатасына жалгыз гана президенттин “Нуротан” партиясы өткөнүн демократиялык бир да өлкөдө кезикпеген өнөгө деп аташкан. Былтыртан бери европалык ырасмий өкүлдөр Казакстанда жалпы уюмда кабыл алынган ачыктык кырдаалы жетишпей, бул өзгөчө демократиялык процесстерде байкалып жатканына да камтамачылык билдирип келишкен.
Президент Назарбаев мунун баарына жооп кылып, уюмга төрагалык кылуу укугун аларда Казакстан убада кылган реформаларды жүзөгө ашырарына ишендирди жана бул жагынан төрт милдетти аныктады. Биринчиден,кеминде эки партиядан турган парламент түзүүгө жол берген мыйзам механизми кабыл алынат. Экинчиден, саясий партияларды каттоого алуунун шарттары алда канча жеңилдетилет. Үчүнчүдөн, шайлоо процессиндеги эрежелер өркүндөтүлөт. Төртүнчүдөн, маалымат каражаттарынын ишин жөнгө салуудагы ашыкча бюрократиялык каскактар жоюлат.
Жергиликтүү байкоочулардын көбү президент белгилеген бул милдеттерди жүзөгө ашырганы жакынкы аралыкта парламент шайлоо мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизет, партиялар үчүн 5 же 4 проценттик чек белгиленет дешет. Ошондон соң азыркы бир партиялуу парламент таркатылып, жаңы шайлоо өткөрүлөт.
Бирок мындан абал өзгөрүп кетерине ишенгендер аз. Демократиялык “Азат” партиясынын баш катчысы Төлөгөн Жукеев президент жарыялаган милдеттерди уюмга төрагалык кылуу үчүн гана жасала турган кезектеги саясий будамайлоо катары баалады. Көз карандысыз эксперт Досым Сатпаев болсо парламенттин төмөнкү палатасына айрым партиялар өткөн күндө да “Нуротандын” саясий үстөмдүгү, президенттик бийликтин өктөмдүгү сакталып калат деп эсептейт.
Ошол эле учурда Назарбаев оппозициялык партияларды каттоого алууну, алардын чет жактарда баш калкалап жүргөн лидерлерине өлкөгө кайтып келгенге шарт түзүүнү биринчи кезектеги милдеттердин арасында атады. Айрым байкоочулар мындан кантсе да Казакстандагы жаңы жылыштардын жышаанын көрүп жатышат.
OSCEPAнын Астанадагы сессиясы 3-июлда аяктайт. Жарым миңден ашуун делегаттар уюмдун өлкөлөрүндөгү демократиялык процесстерден тышкары суу проблемасына, адам аткезчилигине, миграцияга тиешелүү маселелерди, Ооганстандагы абалды, Кавказдагы “жанселек” жаңжалдарга байланышкан жагдайды талкуулашат.
Ошол себептүү тышкы иштер министрлеринин былтыр Мадриддеги жыйынынан соң Казакстан ички мыйзамдарын өзгөртүү пландарын жарыялаган. OSCEPAнын төрагасы Горан Леннмаркер Астанада ачылган кезектеги жылдык 17-сессияда ошол убадаларды эске салып,аларды ишке ашыруу жагынан иштерди ыкчамдатуу зарылдыгын белгиледи. Уюмдун баш катчысы Марк Перрен де Бришамбо казак өкмөтү менен парламенти өз милдеттенмесин аткарарына толук ишене турганын билдирди.
Уюмдун байкоочулары былтыркы парламенттик шайлоого терс баа беришкен,ал эми межилистин төмөнкү палатасына жалгыз гана президенттин “Нуротан” партиясы өткөнүн демократиялык бир да өлкөдө кезикпеген өнөгө деп аташкан. Былтыртан бери европалык ырасмий өкүлдөр Казакстанда жалпы уюмда кабыл алынган ачыктык кырдаалы жетишпей, бул өзгөчө демократиялык процесстерде байкалып жатканына да камтамачылык билдирип келишкен.
Президент Назарбаев мунун баарына жооп кылып, уюмга төрагалык кылуу укугун аларда Казакстан убада кылган реформаларды жүзөгө ашырарына ишендирди жана бул жагынан төрт милдетти аныктады. Биринчиден,кеминде эки партиядан турган парламент түзүүгө жол берген мыйзам механизми кабыл алынат. Экинчиден, саясий партияларды каттоого алуунун шарттары алда канча жеңилдетилет. Үчүнчүдөн, шайлоо процессиндеги эрежелер өркүндөтүлөт. Төртүнчүдөн, маалымат каражаттарынын ишин жөнгө салуудагы ашыкча бюрократиялык каскактар жоюлат.
Жергиликтүү байкоочулардын көбү президент белгилеген бул милдеттерди жүзөгө ашырганы жакынкы аралыкта парламент шайлоо мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизет, партиялар үчүн 5 же 4 проценттик чек белгиленет дешет. Ошондон соң азыркы бир партиялуу парламент таркатылып, жаңы шайлоо өткөрүлөт.
Бирок мындан абал өзгөрүп кетерине ишенгендер аз. Демократиялык “Азат” партиясынын баш катчысы Төлөгөн Жукеев президент жарыялаган милдеттерди уюмга төрагалык кылуу үчүн гана жасала турган кезектеги саясий будамайлоо катары баалады. Көз карандысыз эксперт Досым Сатпаев болсо парламенттин төмөнкү палатасына айрым партиялар өткөн күндө да “Нуротандын” саясий үстөмдүгү, президенттик бийликтин өктөмдүгү сакталып калат деп эсептейт.
Ошол эле учурда Назарбаев оппозициялык партияларды каттоого алууну, алардын чет жактарда баш калкалап жүргөн лидерлерине өлкөгө кайтып келгенге шарт түзүүнү биринчи кезектеги милдеттердин арасында атады. Айрым байкоочулар мындан кантсе да Казакстандагы жаңы жылыштардын жышаанын көрүп жатышат.
OSCEPAнын Астанадагы сессиясы 3-июлда аяктайт. Жарым миңден ашуун делегаттар уюмдун өлкөлөрүндөгү демократиялык процесстерден тышкары суу проблемасына, адам аткезчилигине, миграцияга тиешелүү маселелерди, Ооганстандагы абалды, Кавказдагы “жанселек” жаңжалдарга байланышкан жагдайды талкуулашат.
