- Быйылкы жылы курулуш материалдарынын баалары дагы көтөрүлүшү күтүлүүдө. Курулушчулар баанын канча пайызга жогорулашы ыктымал деп болжолдоп жатасыздар?
- Курулуштун эң негизги материалы бул цемент болуп эсептелет. Цементтин баасы 40 пайызга көтөрүлүп кетет го деп коркуп турабыз. Мына жакында курулуш материалдарын чыгаруучу заводдун директору менен жолукканда айтты, азыр баасы 45 сомго көтөрүлсө, ага транспорт акысы кошулат. Андан дагы казактар шлакты көтөрүп атат. Ошону менен бүгүнкү реалдуу баа 40 пайыздан ашык чыгып деп айтты. Анын аркасында кирпич баасы дагы көтөрүлүшү мүмкүн. Себеби шаардагы завод газ менен иштейт, Беловодскидеги көмүр менен иштейт, бул дагы көтөрүлүшү мүмкүн. Ошону менен башка материалдар да көтөрүлүп кетиши мүмкүн.
- Биздин негизги курулуш материалдарын чыгарган монополист ишканалар чет элдик ишкерлердин колунда эмеспи, мисалы цемент-шыйпыр комбинаты. Баанын кымбаттыгы эле эмес, курулуш материалдардын көпчүлүк бөлүгү Казакстан жана башка мамлекеттерге ташылып кетип жатат деген дооматтарды да айтып жүрдүңүздөр эле?
- Эми рынок деген ушул экен да, кайсы жерде баа кымбат болсо, ошол жерде ишкерлер үчүн пайдалуу болсо ошол жакты көздөй продукция көп кетет экен. Бул жерде республикада калтырыш үчүн биздин бажычылар мыйзам чегинен чыкпаса, мүмкүн товарлар көп эле калат эле. Бирок, тилекке каршы, ушул жагы жакшы чечилбей, ортодо коррупция болуп көп товарлар закондон ашык кетип калып атат. Эгер закондун негизиндеги лимит боюнча алганда биздин үлүшүбүз эле калып калса, бизге жетиштүү эле болот эле цемент.
- Билесизби, өткөн жылдары кыргыз өкмөтү цемент менен шыйпырдын чет жакка темир жол менен чыгарылышына уруксат берип, башка автожолдор менен чыкпасын деген токтом кабыл алды эле. Ошого байланыштуу цемент-шыйпыр комбинатын дагы милдеттендирген токтом кабыл алган, бирок тилекке каршы бул токтомдор ишке ашпай эле калды көрүнөт?
- Мунун себеби заводдун күнөөсү эмес, завод өзүнүн функциясын аткарып атат. Аны текшериш оңой. Орто жолдон сыртка алып чыгып алышып, анан алып кетип атат. Бул жерде көбүнчө административдик көзөмөлдү жүргүзүп отурган кишилердин күнөөсү көп.
- Биздин өзүбүздө Кыргызстанда, мисалы. Кызылкыяда, Күрмөнтүдө цемент заводдорун ишке киргизүү жөнүндө сөз болуп эле келaтат, бир жыйынтык чыккыдайбы?
- Бул жагынан билбейм. Жакында мен Кызылкыя заводдун куруп аткан биздин атактуу Жан Ефимович деген курулушчу бар, аны менен жолугуп сүйлөшсөм айтты, кудай буюрса быйыл бүтүрөбүз го дегендей. Себеби финансы жагы чечилди, республикада экономикалык тынчылык болсо ошондо мүмкүн быйыл ишке ашырабыз деген үмүтүбүз бар деди.
- Маегиңизге чоң ырахмат.
- Курулуштун эң негизги материалы бул цемент болуп эсептелет. Цементтин баасы 40 пайызга көтөрүлүп кетет го деп коркуп турабыз. Мына жакында курулуш материалдарын чыгаруучу заводдун директору менен жолукканда айтты, азыр баасы 45 сомго көтөрүлсө, ага транспорт акысы кошулат. Андан дагы казактар шлакты көтөрүп атат. Ошону менен бүгүнкү реалдуу баа 40 пайыздан ашык чыгып деп айтты. Анын аркасында кирпич баасы дагы көтөрүлүшү мүмкүн. Себеби шаардагы завод газ менен иштейт, Беловодскидеги көмүр менен иштейт, бул дагы көтөрүлүшү мүмкүн. Ошону менен башка материалдар да көтөрүлүп кетиши мүмкүн.
- Биздин негизги курулуш материалдарын чыгарган монополист ишканалар чет элдик ишкерлердин колунда эмеспи, мисалы цемент-шыйпыр комбинаты. Баанын кымбаттыгы эле эмес, курулуш материалдардын көпчүлүк бөлүгү Казакстан жана башка мамлекеттерге ташылып кетип жатат деген дооматтарды да айтып жүрдүңүздөр эле?
- Эми рынок деген ушул экен да, кайсы жерде баа кымбат болсо, ошол жерде ишкерлер үчүн пайдалуу болсо ошол жакты көздөй продукция көп кетет экен. Бул жерде республикада калтырыш үчүн биздин бажычылар мыйзам чегинен чыкпаса, мүмкүн товарлар көп эле калат эле. Бирок, тилекке каршы, ушул жагы жакшы чечилбей, ортодо коррупция болуп көп товарлар закондон ашык кетип калып атат. Эгер закондун негизиндеги лимит боюнча алганда биздин үлүшүбүз эле калып калса, бизге жетиштүү эле болот эле цемент.
- Билесизби, өткөн жылдары кыргыз өкмөтү цемент менен шыйпырдын чет жакка темир жол менен чыгарылышына уруксат берип, башка автожолдор менен чыкпасын деген токтом кабыл алды эле. Ошого байланыштуу цемент-шыйпыр комбинатын дагы милдеттендирген токтом кабыл алган, бирок тилекке каршы бул токтомдор ишке ашпай эле калды көрүнөт?
- Мунун себеби заводдун күнөөсү эмес, завод өзүнүн функциясын аткарып атат. Аны текшериш оңой. Орто жолдон сыртка алып чыгып алышып, анан алып кетип атат. Бул жерде көбүнчө административдик көзөмөлдү жүргүзүп отурган кишилердин күнөөсү көп.
- Биздин өзүбүздө Кыргызстанда, мисалы. Кызылкыяда, Күрмөнтүдө цемент заводдорун ишке киргизүү жөнүндө сөз болуп эле келaтат, бир жыйынтык чыккыдайбы?
- Бул жагынан билбейм. Жакында мен Кызылкыя заводдун куруп аткан биздин атактуу Жан Ефимович деген курулушчу бар, аны менен жолугуп сүйлөшсөм айтты, кудай буюрса быйыл бүтүрөбүз го дегендей. Себеби финансы жагы чечилди, республикада экономикалык тынчылык болсо ошондо мүмкүн быйыл ишке ашырабыз деген үмүтүбүз бар деди.
- Маегиңизге чоң ырахмат.
