"Рухнама” китеби кыргыз тилине которулуп, аны сүйүп окугандар, көкөлөтө мактагандар да жок эмес. Бирок ошол эле учурда диктатордун өз элине таңуулаган китеби катары да жеригендер көп. Анын үстүнө Рухнаманы Сапармурат Ниязовдун чыгармачылык бир көрөңгөсү катары эмес, президенттин буйругу менен жасалган окумуштуулар менен жазуучулардын калың тобунун эмгеги катары баалаган пикирлер арбын.
Деги эле тарыхта диктатор президенттер өз саясий көз карашын таңуулаш үчүн китеп жазуу ыкмасын адатка айлантышкан. “Эркиндик” партиясынын төрагасы Топчубек Тургуналиевдин пикиринде, Гитлер, Брежнев баштаган ушундай саясий традиция тууралуу мындай дейт:
-Мисалдарды алсак, Гитлердин “Менин күрөшүм” китеби. Лениндин деле бир топ китептери, Брежневдин китептерин айтсак болот. Акаев деле ошентпедиби? Каримовдун толгон токой китептери бар. Алар өздөрү жазбайт, окумуштууларды, жазуучуларды, тарыхчыларды отургузушат,- дейт Топчубек Тургуналиев.
Ал эми түркмөнбашынын “Рухнамасы” тууралуу мындай дейт:
- Балким идеялык жактан багыт бергендир, бирок түркмөнбашы өзү жазган эмес. “Рухнама” бул бир кишинин жеке ойлорун элге, бүтүндөй өлкөгө таңуулаган, диктатордук режимден да ашып түшкөн абсолюттук монархиянын белгиси.
Түркмөнбашынын бул китеби боюнча далай эл аралык жыйындар болуп, ар бир мамлекеттен делегациялар барчу. Кыргызстандан бир жолу бара турган делегацияга Акбар Рыскулов жетекчи болуп, бирок кайра барбай калышыптыр.
-Мен бул кишини бир жолугушуудан кийин жөнөкөй киши экен деп сыйлап калгам. Бирок улам барган сайын жасаган иштери анын авторитардык режимди туу туткан президент экендигин далилдеп койду,- дейт белгилүү акын Акбар Рыскулов.
Кыргызстанда соңку убактарда “Рухнама сабактары” аттуу фонд тарабынан бул китеп пропагандаланып жүрдү. Кыргыз агрардык университеттин ректору Батыралы Сыдыков бул фондду жетектеп, “Рухнаманы” бул окуу жайдын студенттери үчүн бул китеп боюнча атайын окуу курсун киргизүү аракетин баштаган. Сыдыков мырзанын өзү менен пикир алышуу аракетибизден майнап чыккан жок. Ректордун орун басары Чоро Элеманов “Азаттыкка” эмдиги жылдан баштап бул сабакты студенттер үчүн киргизгенге аракет кылабыз деп билдирген.
Бирок, Билим берүү министри Досбол Нур уулу “Азаттыкка” университет ректордун менчиги эмес деп билдирди. Министрдин айтымында, агрардык университетке мындай сабак окутууга уруксат эч качан берилбейт. Мурдагы вице-премьер Ишенгүл Болжурова мындай диктатор президенттин китебинин жаштарга окутулушу өтө коркунучтуу деген оюн айтты. Болжурованын пикиринде, ансыз да америкалык, түрк, кувейт жана башка мамлекеттер каржылаган окуу жайларда студенттерибиздин окуп атышы бул улуттук коопсуздук үчүн коркунучтуу. Ал эми саясат таануучу Төлөбек Абдрахмановдун пикиринде, бул китеп биздин улуттук табиятыбызга коошпойт:
- Биздин кыргыз элинин мүнөзүндө бир эркиндик бар. Түркмөнстанга салыштырмалуу демокартиялык жараяндар менен мактана алабыз. Бул китепти биздин жаштарга окутканга болбойт, себеби биздин элдин табиятына карама каршы келет. Кайнаса каны кошулбайт.
Деги эле тарыхта диктатор президенттер өз саясий көз карашын таңуулаш үчүн китеп жазуу ыкмасын адатка айлантышкан. “Эркиндик” партиясынын төрагасы Топчубек Тургуналиевдин пикиринде, Гитлер, Брежнев баштаган ушундай саясий традиция тууралуу мындай дейт:
-Мисалдарды алсак, Гитлердин “Менин күрөшүм” китеби. Лениндин деле бир топ китептери, Брежневдин китептерин айтсак болот. Акаев деле ошентпедиби? Каримовдун толгон токой китептери бар. Алар өздөрү жазбайт, окумуштууларды, жазуучуларды, тарыхчыларды отургузушат,- дейт Топчубек Тургуналиев.
Ал эми түркмөнбашынын “Рухнамасы” тууралуу мындай дейт:
- Балким идеялык жактан багыт бергендир, бирок түркмөнбашы өзү жазган эмес. “Рухнама” бул бир кишинин жеке ойлорун элге, бүтүндөй өлкөгө таңуулаган, диктатордук режимден да ашып түшкөн абсолюттук монархиянын белгиси.
Түркмөнбашынын бул китеби боюнча далай эл аралык жыйындар болуп, ар бир мамлекеттен делегациялар барчу. Кыргызстандан бир жолу бара турган делегацияга Акбар Рыскулов жетекчи болуп, бирок кайра барбай калышыптыр.
-Мен бул кишини бир жолугушуудан кийин жөнөкөй киши экен деп сыйлап калгам. Бирок улам барган сайын жасаган иштери анын авторитардык режимди туу туткан президент экендигин далилдеп койду,- дейт белгилүү акын Акбар Рыскулов.
Кыргызстанда соңку убактарда “Рухнама сабактары” аттуу фонд тарабынан бул китеп пропагандаланып жүрдү. Кыргыз агрардык университеттин ректору Батыралы Сыдыков бул фондду жетектеп, “Рухнаманы” бул окуу жайдын студенттери үчүн бул китеп боюнча атайын окуу курсун киргизүү аракетин баштаган. Сыдыков мырзанын өзү менен пикир алышуу аракетибизден майнап чыккан жок. Ректордун орун басары Чоро Элеманов “Азаттыкка” эмдиги жылдан баштап бул сабакты студенттер үчүн киргизгенге аракет кылабыз деп билдирген.
Бирок, Билим берүү министри Досбол Нур уулу “Азаттыкка” университет ректордун менчиги эмес деп билдирди. Министрдин айтымында, агрардык университетке мындай сабак окутууга уруксат эч качан берилбейт. Мурдагы вице-премьер Ишенгүл Болжурова мындай диктатор президенттин китебинин жаштарга окутулушу өтө коркунучтуу деген оюн айтты. Болжурованын пикиринде, ансыз да америкалык, түрк, кувейт жана башка мамлекеттер каржылаган окуу жайларда студенттерибиздин окуп атышы бул улуттук коопсуздук үчүн коркунучтуу. Ал эми саясат таануучу Төлөбек Абдрахмановдун пикиринде, бул китеп биздин улуттук табиятыбызга коошпойт:
- Биздин кыргыз элинин мүнөзүндө бир эркиндик бар. Түркмөнстанга салыштырмалуу демокартиялык жараяндар менен мактана алабыз. Бул китепти биздин жаштарга окутканга болбойт, себеби биздин элдин табиятына карама каршы келет. Кайнаса каны кошулбайт.
