Каржы министрлигинин маалыматына караганда, «Манас» аба майданынын аймагында жайгашкан АКШ аба-аскерий базасынан Кыргызстандын бюджетине тикелей каражат түшпөйт жана 2006-жылдын бюджет долбоорунда бул каралган эмес. Жогорку Кеңештин төрагасы Өмүрбек Текебаев каржы министри Акылбек Жапаров менен январдын башындагы жолугушуусунда ачыкталган маалыматтарга караганда, базадан түшкөн каражатка дээрлик «Манас» акционердик коому ээлик кылып келатат. Акционердик коомдун өзүнүн маалыматына караганда, ал быйыл бардык кызмат көрсөтүүлөр үчүн 505 миллион сом пайда көрүүнү болжоодо. Бул жалпы кирешенин 42%ин түзөт.
Бирок, төрага Ганси базасынан түшкөн кирешелер мамлекеттин карамагында болуп, элге кызмат кылышы керек деп эсептейт. Ушул демилгенин чегинде Жогорку Кеңеш «Жер участокторун мамлекеттин карамагына өткөрүү жана аны коргонуу муктаждыктарына жумшоо жөнүндө» мыйзам долбоорун иштеп чыгып, алгачкы талкуусун өткөрдү. Долбоордо авиабаза жайгашкан аймакты аныктоо каралган. Текебаевдин айтымында, мыйзам кабыл алынса жерди ижарага берүүгө байланышкан укук-милдеттердин бардыгы өкмөткө берилет:
- Бул мыйзам долбоорунда жер участогун башка өлкөлөрдүн аскерий базаларына ижарага берүү укугу каралган. Ага жараша ижара акысына байланышкан маселени кыргыз өкмөтү менен башка өлкөлөрдүн өкмөттөрү биргелешип чечет.
Жогорку Кеңештин тармакты, экономиканы, ишкердикти өнүктүрүү комитетинин төрагасы Замирбек Эсенамановдун айтымында, азыр америкалык база токой чарба агенттигине 200 гектар жер үчүн, коргоо министрлигине 882 гектар жер үчүн, «Кыргызстан аба жолдоруна» 92 гектар жер үчүн ижара акы төлөйт:
- Маселен, 882 гектар жер коргоо министрлигине Аламүдүн, Сокулук райондорунан алыныптыр. Биз айтып атабыз, жер айыл өкмөттөрүнө тиешелүү болгондон кийин кирешенин белгилүү өлчөмү компенсация же башка жагдайлардын эсебинен тийиши керек деген жобону да киргизип атабыз.
Долбоор парламенттен жана президенттен колдоо тапса, Кыргызстан америкалык авиабазанын жер акыга төлөгөн акчасынан эле 50 миллион доллар киреше алмакчы. Муну депутаттар 1 чарчы метр үчүн 5 доллар ижара акы төлөө ченеминен алып, эсептеп чыгышкан. Текебаев түптөлүп калган базага кийин Кыргызстандын аскерий базасын жайгаштырса болот деп эсептейт.
Дүйшөмбү күнү долбоор бардык тараптардын катышуусунда талкуудан өтүп, жер аянттардын чегин аныктоо үчүн адистерге тапшырылды. Төрага мыйзам февралдын этегинде кабыл алынышы ыктымалдыгын айтууда. Ал эми төраганын демилгесине карата жерди өз карамагына алган субьекттердин өкүлдөрү ар кандай себептерге байланыштуу өз пикирлерин айтыша элек.
Америкалык авиабаза менен келишимдин тартибин кайра карап, ижара акыны көбөйтүү маселеси март окуясынан кийин кыргыз бийлиги тарабынан көтөрүлүп, бул АКШнын мамлекеттик катчысы Кондализа Райстын жазында Кыргызстанга жасаган сапарынын учурунда талкууланган. Тышкы иштер министрлигинен атын атоону каалабаган кызматкердин айтымында, азыр аскерий базага байланышкан эки тараптуу келишимдин жаңы долбоору Кыргызстан тараптан министр Аликбек Жекшенкуловдун жетекчилигинде дагы эле иштелип жатат, ал качан акырына чыгары белгисиз. Депутат Замир Эсенамановдун айтымында, эки тараптуу жаңы келишимде Жогорку Кеңеш даярдап жаткан жаңы мыйзам долбоорундагы шарт-жоболор сөзсүз эсепке алынат.
Айрым саясатчылар эки өлкөнүн америкалык авиабазага байланышкан кызматташтык мурдагы бийлик тушундагыдай эле туюк жүрүп жатат деп сынга алып келишүүдө. Алардын бири, депутат Кабай Карабековдун көз карашында Ганси азыр элге жабык база:
- Биз билбейбиз. Каражатты көбөйттүбү, көбөйтүшкөн жокпу, бюджетке түшүп атабы, түшкөн жокпу - белгисиз азыр.
Кабай Карабеков Орусиянын Канттагы аскерий базасы сыяктуу эле америкалык база да Кыргызстанда жайгашып турушун жактайт. Бирок, ал үчүн караламан калкты иш менен камсыз кылуу, экологиялык чыгымдарды калыбына келтирүү өңдүү өксүктөрдү жөнгө салышы керек деп эсептейт.
Бирок, төрага Ганси базасынан түшкөн кирешелер мамлекеттин карамагында болуп, элге кызмат кылышы керек деп эсептейт. Ушул демилгенин чегинде Жогорку Кеңеш «Жер участокторун мамлекеттин карамагына өткөрүү жана аны коргонуу муктаждыктарына жумшоо жөнүндө» мыйзам долбоорун иштеп чыгып, алгачкы талкуусун өткөрдү. Долбоордо авиабаза жайгашкан аймакты аныктоо каралган. Текебаевдин айтымында, мыйзам кабыл алынса жерди ижарага берүүгө байланышкан укук-милдеттердин бардыгы өкмөткө берилет:
- Бул мыйзам долбоорунда жер участогун башка өлкөлөрдүн аскерий базаларына ижарага берүү укугу каралган. Ага жараша ижара акысына байланышкан маселени кыргыз өкмөтү менен башка өлкөлөрдүн өкмөттөрү биргелешип чечет.
Жогорку Кеңештин тармакты, экономиканы, ишкердикти өнүктүрүү комитетинин төрагасы Замирбек Эсенамановдун айтымында, азыр америкалык база токой чарба агенттигине 200 гектар жер үчүн, коргоо министрлигине 882 гектар жер үчүн, «Кыргызстан аба жолдоруна» 92 гектар жер үчүн ижара акы төлөйт:
- Маселен, 882 гектар жер коргоо министрлигине Аламүдүн, Сокулук райондорунан алыныптыр. Биз айтып атабыз, жер айыл өкмөттөрүнө тиешелүү болгондон кийин кирешенин белгилүү өлчөмү компенсация же башка жагдайлардын эсебинен тийиши керек деген жобону да киргизип атабыз.
Долбоор парламенттен жана президенттен колдоо тапса, Кыргызстан америкалык авиабазанын жер акыга төлөгөн акчасынан эле 50 миллион доллар киреше алмакчы. Муну депутаттар 1 чарчы метр үчүн 5 доллар ижара акы төлөө ченеминен алып, эсептеп чыгышкан. Текебаев түптөлүп калган базага кийин Кыргызстандын аскерий базасын жайгаштырса болот деп эсептейт.
Дүйшөмбү күнү долбоор бардык тараптардын катышуусунда талкуудан өтүп, жер аянттардын чегин аныктоо үчүн адистерге тапшырылды. Төрага мыйзам февралдын этегинде кабыл алынышы ыктымалдыгын айтууда. Ал эми төраганын демилгесине карата жерди өз карамагына алган субьекттердин өкүлдөрү ар кандай себептерге байланыштуу өз пикирлерин айтыша элек.
Америкалык авиабаза менен келишимдин тартибин кайра карап, ижара акыны көбөйтүү маселеси март окуясынан кийин кыргыз бийлиги тарабынан көтөрүлүп, бул АКШнын мамлекеттик катчысы Кондализа Райстын жазында Кыргызстанга жасаган сапарынын учурунда талкууланган. Тышкы иштер министрлигинен атын атоону каалабаган кызматкердин айтымында, азыр аскерий базага байланышкан эки тараптуу келишимдин жаңы долбоору Кыргызстан тараптан министр Аликбек Жекшенкуловдун жетекчилигинде дагы эле иштелип жатат, ал качан акырына чыгары белгисиз. Депутат Замир Эсенамановдун айтымында, эки тараптуу жаңы келишимде Жогорку Кеңеш даярдап жаткан жаңы мыйзам долбоорундагы шарт-жоболор сөзсүз эсепке алынат.
Айрым саясатчылар эки өлкөнүн америкалык авиабазага байланышкан кызматташтык мурдагы бийлик тушундагыдай эле туюк жүрүп жатат деп сынга алып келишүүдө. Алардын бири, депутат Кабай Карабековдун көз карашында Ганси азыр элге жабык база:
- Биз билбейбиз. Каражатты көбөйттүбү, көбөйтүшкөн жокпу, бюджетке түшүп атабы, түшкөн жокпу - белгисиз азыр.
Кабай Карабеков Орусиянын Канттагы аскерий базасы сыяктуу эле америкалык база да Кыргызстанда жайгашып турушун жактайт. Бирок, ал үчүн караламан калкты иш менен камсыз кылуу, экологиялык чыгымдарды калыбына келтирүү өңдүү өксүктөрдү жөнгө салышы керек деп эсептейт.
