Түркиянын экология министри Осман Пепе ырастагандай, проблема бир жаңсыл болуп чечилгенге чейин жапайы куштарга, жалпы эле илбээсинге аңчылык кылганга уруксат кылынбайт. Ван шаарынын каланы Ниази Танилир да бакма канаттууларды базарга сатканга, дегеле бир жерден экинчи жерге которгонго катаң тыйылгы салынганын кошумчалады.
Каза болгон эже-ини Вандагы тоок фермалардын биринде иштеген. Алды менен он төрт жаштагы Мехмет Али Косуйгит ооруканага түшүп, ошерде кайтыш болду. Врачтар аны өпкөсүнөн кагынып көз жумганын айтышкан эле. Арадан төрт күн өтпөй Мехметтин эжеси Фатма да ошол ооруканада адүйнө салды.Ошондон кийин гана дарыгерлер эки өспүрүмдүн өмүрү “куш тумоосунан” кыйылганын ырасташты. Азыр ушундай эле сыркоонун белгилери менен дагы жети киши Вандагы ооруканада жатат. Саламаттык сактоо министри Режеп Акдаг бир эле үй-бүлөдөн илдет жуккан эки адам табылганын, дагы бир баладан шек санап жатышканын, жалпысынан алты киши азыр врачтардын көзөмөлүндө турганын билдирди. Министрдин айтымында, Косуйгиттердин үй-бүлөсү ылаңдаган жөжө этин жеп алышкан.
Бу кайгылуу окуя Аралик кыштагында болду. Кыштак,адистердин айтымында, келгин куштар учуп өтчү жол нугунда турат. Болжолдо, илдет быйыл ошолордон жуккан окшойт. Декабрда эле бул жерде ылаңдаган миңдеген бакма канаттууларды жок кылышкан эле.
Министр Акдаг куш тумоосу адамдан адамга жугарын ырастаган фактылар азырынча жок экенин айтып, калкты калбаат болгонго чакырды. Илдетке каршы майнаптуу күрөшүү үчүн Түркияда бардык мүмкүнчүлүктөр бар, деп ишендирди ал.
Бирок эксперттер баары бир сактыкка кордук жок экенин эскертип жатышат. Тумоонун очоктору Румыниядан,Хорватиядан,Россиядан жана Украинадан табылды. Британиядагы медициналык иликтөө кеңешинин жетекчиси Колин Блэйкмор дегинкиси Чыгыш Европа жана Ортоазия өлкөлөрү куш тумоосунун жайылышына каршы шайма-шай турганы абзел дейт. Мунун өзү дал ушул региондордо оору апаатка айланат деген кеп эмес, бирок бул ошол эле учурда илдет түпкү очогунан – ал Кытайда, Вьетнамда, болбосо Таиланд менен Камбожада болобу, айтор, жайылып отуруп, дал ушул аймактарды каптап өтөт деген кеп.
Адистердин ырастоолоруна ылайык,куш тумоосу айныксыз эле өлүмгө алып келбейт. Бирок мындай коркунучтун деңгээли кыйла жогору - 57 процентке жетет. А кокус илдет жаңы түргө өтүп, адамдан адамга жукчу тумоого – пандемияга айланып кетсе, анын кесири өтө жаман болот. Өткөн кылымдын башталышында куш тумоосунан чыккан пандемиядан дүйнөдө 50 миллион адам кырылган.
Каза болгон эже-ини Вандагы тоок фермалардын биринде иштеген. Алды менен он төрт жаштагы Мехмет Али Косуйгит ооруканага түшүп, ошерде кайтыш болду. Врачтар аны өпкөсүнөн кагынып көз жумганын айтышкан эле. Арадан төрт күн өтпөй Мехметтин эжеси Фатма да ошол ооруканада адүйнө салды.Ошондон кийин гана дарыгерлер эки өспүрүмдүн өмүрү “куш тумоосунан” кыйылганын ырасташты. Азыр ушундай эле сыркоонун белгилери менен дагы жети киши Вандагы ооруканада жатат. Саламаттык сактоо министри Режеп Акдаг бир эле үй-бүлөдөн илдет жуккан эки адам табылганын, дагы бир баладан шек санап жатышканын, жалпысынан алты киши азыр врачтардын көзөмөлүндө турганын билдирди. Министрдин айтымында, Косуйгиттердин үй-бүлөсү ылаңдаган жөжө этин жеп алышкан.
Бу кайгылуу окуя Аралик кыштагында болду. Кыштак,адистердин айтымында, келгин куштар учуп өтчү жол нугунда турат. Болжолдо, илдет быйыл ошолордон жуккан окшойт. Декабрда эле бул жерде ылаңдаган миңдеген бакма канаттууларды жок кылышкан эле.
Министр Акдаг куш тумоосу адамдан адамга жугарын ырастаган фактылар азырынча жок экенин айтып, калкты калбаат болгонго чакырды. Илдетке каршы майнаптуу күрөшүү үчүн Түркияда бардык мүмкүнчүлүктөр бар, деп ишендирди ал.
Бирок эксперттер баары бир сактыкка кордук жок экенин эскертип жатышат. Тумоонун очоктору Румыниядан,Хорватиядан,Россиядан жана Украинадан табылды. Британиядагы медициналык иликтөө кеңешинин жетекчиси Колин Блэйкмор дегинкиси Чыгыш Европа жана Ортоазия өлкөлөрү куш тумоосунун жайылышына каршы шайма-шай турганы абзел дейт. Мунун өзү дал ушул региондордо оору апаатка айланат деген кеп эмес, бирок бул ошол эле учурда илдет түпкү очогунан – ал Кытайда, Вьетнамда, болбосо Таиланд менен Камбожада болобу, айтор, жайылып отуруп, дал ушул аймактарды каптап өтөт деген кеп.
Адистердин ырастоолоруна ылайык,куш тумоосу айныксыз эле өлүмгө алып келбейт. Бирок мындай коркунучтун деңгээли кыйла жогору - 57 процентке жетет. А кокус илдет жаңы түргө өтүп, адамдан адамга жукчу тумоого – пандемияга айланып кетсе, анын кесири өтө жаман болот. Өткөн кылымдын башталышында куш тумоосунан чыккан пандемиядан дүйнөдө 50 миллион адам кырылган.
