Түркмөнстан бул жумада мамлекет башчысынын бийликке келгенине 13 жыл толгондугун майрамдады. Ал бийликке атаандашсыз, тикелей шайлоо аркылуу шайлооочулардын 99,5 пайыз добушун алып келген.
Эл тойлоп жаткан чакта Түркмөнстандын чет элдик банкынын мурунку жетекчиси жана көп миллиарддаган газ жана мунай тармагын жетектеген вице-премьер-министри Йоллы Гурбанмурадов түрмөдө отурду. Ага бир нече олуттуу айыптоолор коюлуп жатат.
31-майда Түркмөнстандын Баш прокурору Гурбанбиби Атажанова маалымат жыйынын өткөрүп, Гурбанмурадовдун үстүнөн кылмыш иши козголгонун билдирген:
-Гурбанмурадов бийик жетекчи кызматта иштеп туруп, өзүнүн кызмат абалынан пайдаланып, бузуку адамдар жана чет элдик компаниялар, “Эрко” фабрикасы менен мыйзамсыз соода иштерин жүргүзгөн. Ошондой эле ал кылмыш топтору менен да байланышта болгон, пара алган жана мамлекеттин каражатын өз кызыкчылыгына сарптаган. Ошондуктан биз ага каршы олуттуу кылмыш ишин козгодук.
Бирок так айыптоолор 10 күндөн кийин конкреттүү коюла баштады. Түркмөнстандын коопсуздук министри Гелдымухаммед Аширмухаммедов президентке жана өкмөт мүчөлөрүнө Гурбанмурадовго коюлган дооматтар тууралуу мындайча маалымат берди:
-Йоллы Гурбанмурадов өткөн жылдын октябрь айында чет элдик чалгындоо кызматтарынан түркмөн мунайын төмөн баада сатуу тууралуу интернет аркылуу маалымат алган. Ошондон кийин ал чет элдик тыңчылар менен тымызын байланыш түзүп, аларга кызмат көрсөтө баштаган. Урматтуу жолбашчыбыз, мен кайсы өлкө экендигин айтпай кое турайын, анткени азыр тергөө иштери дагы деле улантылып жатат. Йоллы Гурбанмурадов Түркмөнстанда бейпилдикти бузууга жана социалдык баш аламандыкты алып келүүгө аракет жасаган. 2004-жылы декабрда ал өлкө боюнча мунай таңкыстыгын жасоого ниеттенген. Биз мындай аракеттерин болтурбоого жетиштик.
Ошондой эле коопсуздук министри Гурбанмурадовдун казынадан уурдаган байлыктарынан 188 млн. долларга жакыны мамлекетке кайтарылгандыгын да маалымдады. Бул үчүн Түркмөнбашы ага ыраазычылыгын билдирди.
Бирок дагы деле Гурбанмурадовдун кимдер үчүн тыңчылык кылганы тууралуу эч сөз айтыла элек. Ошол эле жыйында президент газ жана мунай тармагына жоопкер атка минерлердин бири—министр Илияс Чарыевдин 3 айлык маянасын кармап калууну талап кылды. Түркмөнбашы Чарыевди да 2004-жылдын аягында өлкөдө болгон мунай таңкыстыгына тиешеси бар деп күнөөлөдү. Жума күнү болсо Чарыев 99 млн. долларды уурдап алган деп айыпталды.
Түркмөнстандын борбордук банкынын мурунку жетекчиси, учурда Европада саясий бозгунчулукта жүргөн оппозициялык лидер Худайберди Оразов Гурбанмурадовдун иши чын-чынына келгенде президент Ниязовдун өзүнүн булганыч иштерин жашырып-жабууга багытталган чуулгаандуу иш экенин айтат:
-Ниязовдун өзүнүн акча уурдамай ыкмалары бар. Эгемендиктин алгачкы жылдарында ага бийлик башындагы бир нече аткаминерлер кошо тартылган. Ар ким өзү уурдаганынан аны менен бөлүшүп турган. 1995-96-жылдары алардын көпчүлүгү кызматтан бошоду, кээлери гана өз кызматында калды. Алар анын жакындары деле эмес болчу. Эми Түркмөнстанда бардыгы мындай иштен качууга аракет жасап жатышат. Ниязов да бул былыкчылык тууралуу эч кимдин билишин каалабайт.
Эми Йоллы Гурбанмурадов жеп-ичкендиги жана тыңчылык кылгандыгы үчүн айыпталаарында шек жок. Ниязов аны элдин көзүнчө “жалганчы” деп айткан. Бул сөздү Түркмөнбашыдан уккан адам соттон башканы күтпөй эле койсо болот,- дейт серепчи Брюс Паннер.
Эл тойлоп жаткан чакта Түркмөнстандын чет элдик банкынын мурунку жетекчиси жана көп миллиарддаган газ жана мунай тармагын жетектеген вице-премьер-министри Йоллы Гурбанмурадов түрмөдө отурду. Ага бир нече олуттуу айыптоолор коюлуп жатат.
31-майда Түркмөнстандын Баш прокурору Гурбанбиби Атажанова маалымат жыйынын өткөрүп, Гурбанмурадовдун үстүнөн кылмыш иши козголгонун билдирген:
-Гурбанмурадов бийик жетекчи кызматта иштеп туруп, өзүнүн кызмат абалынан пайдаланып, бузуку адамдар жана чет элдик компаниялар, “Эрко” фабрикасы менен мыйзамсыз соода иштерин жүргүзгөн. Ошондой эле ал кылмыш топтору менен да байланышта болгон, пара алган жана мамлекеттин каражатын өз кызыкчылыгына сарптаган. Ошондуктан биз ага каршы олуттуу кылмыш ишин козгодук.
Бирок так айыптоолор 10 күндөн кийин конкреттүү коюла баштады. Түркмөнстандын коопсуздук министри Гелдымухаммед Аширмухаммедов президентке жана өкмөт мүчөлөрүнө Гурбанмурадовго коюлган дооматтар тууралуу мындайча маалымат берди:
-Йоллы Гурбанмурадов өткөн жылдын октябрь айында чет элдик чалгындоо кызматтарынан түркмөн мунайын төмөн баада сатуу тууралуу интернет аркылуу маалымат алган. Ошондон кийин ал чет элдик тыңчылар менен тымызын байланыш түзүп, аларга кызмат көрсөтө баштаган. Урматтуу жолбашчыбыз, мен кайсы өлкө экендигин айтпай кое турайын, анткени азыр тергөө иштери дагы деле улантылып жатат. Йоллы Гурбанмурадов Түркмөнстанда бейпилдикти бузууга жана социалдык баш аламандыкты алып келүүгө аракет жасаган. 2004-жылы декабрда ал өлкө боюнча мунай таңкыстыгын жасоого ниеттенген. Биз мындай аракеттерин болтурбоого жетиштик.
Ошондой эле коопсуздук министри Гурбанмурадовдун казынадан уурдаган байлыктарынан 188 млн. долларга жакыны мамлекетке кайтарылгандыгын да маалымдады. Бул үчүн Түркмөнбашы ага ыраазычылыгын билдирди.
Бирок дагы деле Гурбанмурадовдун кимдер үчүн тыңчылык кылганы тууралуу эч сөз айтыла элек. Ошол эле жыйында президент газ жана мунай тармагына жоопкер атка минерлердин бири—министр Илияс Чарыевдин 3 айлык маянасын кармап калууну талап кылды. Түркмөнбашы Чарыевди да 2004-жылдын аягында өлкөдө болгон мунай таңкыстыгына тиешеси бар деп күнөөлөдү. Жума күнү болсо Чарыев 99 млн. долларды уурдап алган деп айыпталды.
Түркмөнстандын борбордук банкынын мурунку жетекчиси, учурда Европада саясий бозгунчулукта жүргөн оппозициялык лидер Худайберди Оразов Гурбанмурадовдун иши чын-чынына келгенде президент Ниязовдун өзүнүн булганыч иштерин жашырып-жабууга багытталган чуулгаандуу иш экенин айтат:
-Ниязовдун өзүнүн акча уурдамай ыкмалары бар. Эгемендиктин алгачкы жылдарында ага бийлик башындагы бир нече аткаминерлер кошо тартылган. Ар ким өзү уурдаганынан аны менен бөлүшүп турган. 1995-96-жылдары алардын көпчүлүгү кызматтан бошоду, кээлери гана өз кызматында калды. Алар анын жакындары деле эмес болчу. Эми Түркмөнстанда бардыгы мындай иштен качууга аракет жасап жатышат. Ниязов да бул былыкчылык тууралуу эч кимдин билишин каалабайт.
Эми Йоллы Гурбанмурадов жеп-ичкендиги жана тыңчылык кылгандыгы үчүн айыпталаарында шек жок. Ниязов аны элдин көзүнчө “жалганчы” деп айткан. Бул сөздү Түркмөнбашыдан уккан адам соттон башканы күтпөй эле койсо болот,- дейт серепчи Брюс Паннер.
